ömür hanım

• şükrü erbaş ın ömür hanımla güz konuşmaları
  
  …ve güz geldi ömür hanım. dünya aydınlık sabahlarını
  
  yitiriyor usul usul. insanın içini karartan bulutların seferi var
  
  göğün maviliğinde. yağmur ha yağdı ha yağacak. in-
  
  cecik bir çisenti yokluyor boşluğunu insan yüreğinin.
  
  hüznün bütün koşulları hazır. nedenini bilmediğim bir
  
  keder akıyor damarlarımdan. kalbimin üstünde binlerce
  
  bıçak ağzı… ve yüzüm ömrümün atlası; düzlükleri bunaltı,
  
  yükseklikleri korku, uçurumları yıkıntılarımla dolu bir
  
  engebeler atlası. yaşamak bir can sıkıntısı mıdır ömür
  
  hanım?
  
  her şeyi iyi yanından görmeyi kim öğretti bize? acıyı
  
  görmeyen insan, umutsuzluğu yaşamayan, iliklerine dek
  
  kederin işleyip yaralamadığı bir insan, mutluluktan,
  
  umuttan, sevinçten ne anlar? göğü görmeden, denizi gör-
  
  meden maviyi anlamaya benzemez mi bu? bir güz dü-
  
  şünün ki ömür hanım, ilkyazı olmamış, yazı yaşanmamış,
  
  böyle bir güzün hüznü hüzün müdür? başlamanın bir
  
  anlamı varsa bitişi göze almak, bitişin bir anlamı varsa
  
  başlangıcı olmak değil midir? yaşamı düz bir çizgide tut-
  
  mak tükenmektir. yaşamak zorunda olduğumuz şunca yılı
  
  aykırı uçlar arasında gezdirip geçirmedikçe, alışkanlıkların
  
  sınırlarını aşmadıkça zaman zaman, yaşamak nasıl yenilik
  
  olur tükenmek değil de?
  
  yağmur yağıyor ömür hanım…gökten değil, yüreğimin
  
  boşluğundan ömrümün ıssız toprağına…ve ben sonsuz
  
  bir düzlükte bir küçücük, bir silik nokta gibi eriyip gi-
  
  diyorum. seslensem kim duyar sesimi yalnızlıklar ka-
  
  tından?
  
  dönelim…dönmek yenilmektir biraz da, yarım kalmasıdır
  
  çıkışlarımızın, korkaklıktır, alışkanlıkların güvenli küflü
  
  kabuklarına sığınmaktır…olsun dönelim biz yine de. bi-
  
  lincinde olmadan üstlendiğimiz sorumluluklarımız var.
  
  evlere dönelim, sırtımızın kamburu evlere, cılızlığımızın
  
  görkemli korunaklarına, yalnızlığımızın kalelerine dö-
  
  nelim. ölçüsüz yaşamak bize göre değil ömür hanım.
  
  büyürken geniş ufuklarımız olmadı bizim. küçücük
  
  avuçlarımızla sınırlarımızı genişletmek istedikçe yaşamın
  
  binlerce engeli yığıldı önümüze. hangi birini yenebilirdik
  
  bunca olanaksızlık içinde. umutsuzluğu tanıdık, yenilgiyi
  
  öğrendik böylece.
  
  yaşama sevinci adına bir tutamağım kalmadı ömür hanım.
  
  bir garip boşlukta çiviliyim günlerdir gözbebeklerimden.
  
  sahi nedir yaşamın anlamı? geriye dönüyorum sık sık
  
  yanıt aramak adına, yüreğimin silik izler bırakıp, ağır
  
  yükler aldığı zamanın derin denizlerine. bakıyorum umut
  
  karamsarlığın, sevinç acının azıcık soluk almasından başka
  
  ne ki? yaşamsa gerçekle düşün umutsuz bir savaşı, her şeyi
  
  içine alan kocaman bir yanılsama… değil mi yoksa?
  
  öyle büyük umutlarım olmadı benim, büyük düşlerim,
  
  özlemlerim, büyük beklentilerim olmadı. koşullarım beni
  
  oluşturdu ben acılarımı buldum. herkes gibi yaşasaydım
  
  eğer, yaşamı onlar gibi görebilseydim çarşılar yeterdi
  
  avutmaya beni. bir gömlek, bir ayakkabı, bir elbise; bir
  
  yemek lokantalarda; televizyon, halı, masa ve daha nice
  
  eşya yeterdi yalnızlığı örtmeye, kendimi göstermeye, va-
  
  rolmaya, ‘dar çevre yitikleri’nde önem kazanmaya…
  
  oysa ben bir akşamüstü oturup turuncu bir yangının
  
  eteklerine, yüreği avuçlarımda atan bir can yoldaşıyla
  
  dünyayı ve kendimi tüketmek isterdim. öyle bir tüketmek
  
  ki, sonucu yepyeni bir “ben”e ulaştırırdı beni, kederli dal-
  
  gınlığımdan her döndüğümde…bir ben ki tüm ilişkilerin
  
  perde arkasını görür de gülerdim sessizce yapay ya-
  
  kınlıklarına insanların. kim kimi ne kadar anlayabilir
  
  ömür hanım?
  
  susmak yalnızlığın ana dilidir, ömür hanım, şiiridir, beni
  
  konuşmaya zorlama ne olur. sözün sularını tükettim ben,
  
  kaynağını kuruttum. geriye bir büyük sessizlik kaldı yü-
  
  reğimde, kalabalıklar, kalabalıklar kadar büyük…yalnızım
  
  ömür hanım, geceler boyu akıp giden ırmaklar gibi ka-
  
  ranlıklar içre, öyle yitik, öyle üzgün, yalnızım…sularım
  
  toprağa sızıyor bak. yüzümü geceler örtüyor. binlerce taş
  
  saklanıyor içimde. kim kimin derinliğini görebilir, hem
  
  hangi gözle?
  
  kendilerinin olan tek sözcük yok dillerinde, öyle çok ko-
  
  nuşuyorlar ki…bir söz insanın neresinden doğar dersiniz?
  
  dilinden mi, yüreğinden mi, aklından mı? düşlerinden
  
  mi yoksa gerçeğinden mi? ve kaç kapıdan geçip yerini
  
  bulur bir başka insanda? yerini bulur mu gerçekten? sözü
  
  yasaklamalı ömür hanım yasaklamalı…kimsenin kimseyi
  
  anlamadığı bir dünyada söz boşluğu dövmekten başka ne
  
  işe yarıyor ki? olanağı olsa da insanların yürekleri ko-
  
  nuşabilseydi dilleri yerine, her şey daha yalansız, daha içten
  
  olurdu. aklı silmeli diyorum insan ilişkilerinden. yanılıyor
  
  muyum? olsun. yanıldığımı biliyorum ya…
  
  yeni bir şeyler söyle bana ne olur, yeni bir şeyler. kurşun
  
  aktı kulaklarıma hep aynı sözleri, aynı sesleri duymaktan.
  
  belirsizlik güzeldir, de örneğin, kesinlik çirkin. sessizlik
  
  sesten -hele de güncel ve kof- her zaman iyidir; düş gücü,
  
  iç zenginliği verir insana. dünyanın usul usul ağaran o
  
  puslu sabahları ve günün turuncu tülleriyle örtünen dingin
  
  akşamları bu yüzden etkiler bizi, duygulandırır, de. anlık
  
  izlenimler sürekli görünümlerden her zaman daha güçlü,
  
  kalıcı ömürlüdür…alışkanlıklar öldürür güzelliğimizi,
  
  bizi değişmek çirkinleştirir de.
  
  kimse düşlerine yetişemez ve kimse geçemez gerçeğini bir
  
  adım bile; bu yüzden sıkıntı verir zaman, kısa kalır, sonsuz
  
  olur, insanın küçücük ömrünün karşısında. istemenin kuralı
  
  yoktur, de, açıklaması sınırı suçu yoktur; istemek ya-
  
  şamın kendiliğinden sonucudur, ne haklı ne haksız,
  
  ne yerinde ne yersiz…
  
  biz hepimiz dikenli tellerle sarılıyız, her ilişkide bir par-
  
  çamız kalır ve bölüne bölüne biteriz de. en büyük hü-
  
  nerimiz kendimize karşı olmak, aykırı yaşamaktır, acı
  
  kaynaklarımızı ellerimizle yaratarak…kıyılarımız duy-
  
  gularımızın boyunda, derinliğimiz aklımızın ölçüsündedir;
  
  ufuklarımızsa sisler içinde…o kıyısız gökyüzü nasıl sığar
  
  küçücük gözlerimize, bir bardak suya, demirli bir pen-
  
  cereye…nasıl gizleriz ağız dil vermez bir geceye? ve nedir
  
  ki gizi, daraldığımız her yerde bir genişlik duygusu verir
  
  içimize. çözemeyiz, de, bu güdük bilinç, bu sığ yürek,
  
  bu ezbere yaşamla.
  
  dünya bir testidir, de, ömür hanım, ömür bir su…sızar
  
  iğneucu gözeneklerinden zamanın, bir içim serinlik bir
  
  yudum mutluluk için. ve bir gün ölümün balkonundan…
  
  dökülür toprağa el içi kadar bir su. yerde birkaç damla
  
  nem, bir avuç ıslaklık…ölümü bilerek nasıl yaşar insan,
  
  geride dünyanın kalacağını bilerek nasıl ölür; bilmek bütün
  
  acıların anasıdır, de…
  
  sars aklımın cılız ayaklarını, kuşat beni. değişik şeyler
  
  söyle ne olur, yeni bir şeyler söyle. yıldım ömrümün ka-
  
  lıplarından. beni duy ve anla.
  
  yağmur dindi ömür hanım. gökyüzü masmavi gülümsedi
  
  yine. doğa aynı oyununu oynuyor bizimle. umudun
  
  ucunu gösteriyor usulca, iyimserliğin ışığını süzüyor mavi
  
  atlasından. ne aldanış! bulutların rengi mavi-beyaz mıdır,
  
  kurşuni-külrengi mi yoksa?
  
  gökyüzünü öpmek isterdim ömür hanım, gözlerimle değil
  
  dudaklarımla. yoruldum bulutları kirpiklerimde taşı-
  
  maktan. delilik mi dedin? kim bilir…belki de yerde sü-
  
  rünmenin bir tepkisidir bu, ya da ne bileyim bilinçsiz bir
  
  aykırı olmak duygusu. gökyüzü de olmak isteyebilirdim
  
  değil mi? kim ne diyebilir ki?
  
  kimseler görmedi ömür hanım, bu dünyadan ben geçtim.
  
  içimde umudun kırk kilitli sandıkları, elimde bir avuç düş
  
  ölüsü yüreğim -içinde senin ve benim ağırlığım- benim
  
  olmayan bir garip gülümsemeyle yüzümde, incelik adına,
  
  ben geçtim…yerini bulmamış bir içtenlik, yanılmış bir
  
  saygı ve bir hüzün eğrisi olarak ilişkilerin gergefinde,
  
  ördüm ömrümün dokusunu ilmek ilmek. beni cam kı-
  
  rıklarıyla anımsasın insanlar, savrulan bir yaprak hüznü
  
  ve dağınıklığı ile… yükümü yanlış bedestanlara çözdüm.
  
  ezilmiş bir gül hüznü var yüreğimde. saatlerce dayak
  
  yemiş bir sanığın çözülmesi içindeyim. ürperiyorum. bir
  
  at kestanesi durmadan yaprak döküyor yalnızlığın so-
  
  kaklarında, örtüyor ömrümün ilk yazını. içimde bir çocuk,
  
  yalın ayak koşuyor yaşlılığa doğru, binlerce kez yenilmiş
  
  umut ölülerini çiğneyerek. sahi yaşlılık, derin bir iç çekiş,
  
  yanılmış bir çocukluk olmasın ömür hanım?
  
  ankara, güz/1983
• şükrü erbaş'ın ömür hanımla güz konuşmalarıyla hayatımıza giren edebi bir karekter olmasının yanı sıra yaşıyoruz sessizceyi açan şiirin adı:
  
  ömür hanım
  
  güzelliğin geçici olmadığını senden öğrendim
  emeğin aşktan büyük bir hazine olduğunu senden
  zaman, kaküllerinden doğar topuklarından batardı
  al yeşil soluğum, yarasına döndüğüm, sözümün sahibi
  sevmenin, dünyayı sevmek olduğunu senden öğrendim.
• ve güz geldi ömür hanım..dünya aydınlık sabahlarıni yitiriyor usul usul..
  
  diyecek daha ne kalabilir ki..
• ömür hanımla güz konuşmaları ..
  
  .ve güz geldi ömür hanım. dünya aydınlık sabahlarını yitiriyor usul usul. insanın içini karartan bulutların seferi var göğün maviliğinde. yağmur ha yağdı ha yağacak. in- cecik bir çisenti yokluyor boşluğunu insan yüreğinin. hüznün bütün koşulları hazır. nedenini bilmediğim bir keder akıyor damarlarımdan. kalbimin üstünde binlerce bıçak ağzı... ve yüzüm ömrümün atlası; düzlükleri bunaltı, yükseklikleri korku, uçurumları yıkıntılarımla dolu bir engebeler atlası. yaşamak bir can sıkıntısı mıdır ömür hanım? her şeyi iyi yanından görmeyi kim öğretti bize? acıyı görmeyen insan, umutsuzluğu yaşamayan, iliklerine dek kederin işleyip yaralamadığı bir insan, mutluluktan, umuttan, sevinçten ne anlar? göğü görmeden, denizi gör- meden maviyi anlamaya benzemez mi bu? bir güz dü- şünün ki ömür hanım, ilkyazı olmamış, yazı yaşanmamış, böyle bir güzün hüznü hüzün müdür? başlamanın bir anlamı varsa bitişi göze almak, bitişin bir anlamı varsa başlangıcı olmak değil midir? yaşamı düz bir çizgide tut- mak tükenmektir. yaşamak zorunda olduğumuz şunca yılı aykırı uçlar arasında gezdirip geçirmedikçe, alışkanlıkların sınırlarını aşmadıkça zaman zaman, yaşamak nasıl yenilik olur tükenmek değil de? yağmur yağıyor ömür hanım...gökten değil, yüreğimin boşluğundan ömrümün ıssız toprağına...ve ben sonsuz bir düzlükte bir küçücük, bir silik nokta gibi eriyip gi- diyorum. seslensem kim duyar sesimi yalnızlıklar ka- tından? dönelim...dönmek yenilmektir biraz da, yarım kalmasıdır çıkışlarımızın, korkaklıktır, alışkanlıkların güvenli küflü kabuklarına sığınmaktır...olsun dönelim biz yine de. bi- lincinde olmadan üstlendiğimiz sorumluluklarımız var. evlere dönelim, sırtımızın kamburu evlere, cılızlığımızın görkemli korunaklarına, yalnızlığımızın kalelerine dö- nelim. ölçüsüz yaşamak bize göre değil ömür hanım. büyürken geniş ufuklarımız olmadı bizim. küçücük avuçlarımızla sınırlarımızı genişletmek istedikçe yaşamın binlerce engeli yığıldı önümüze. hangi birini yenebilirdik bunca olanaksızlık içinde. umutsuzluğu tanıdık, yenilgiyi öğrendik böylece. yaşama sevinci adına bir tutamağım kalmadı ömür hanım. bir garip boşlukta çiviliyim günlerdir gözbebeklerimden. sahi nedir yaşamın anlamı? geriye dönüyorum sık sık yanıt aramak adına, yüreğimin silik izler bırakıp, ağır yükler aldığı zamanın derin denizlerine. bakıyorum umut karamsarlığın, sevinç acının azıcık soluk almasından başka ne ki? yaşamsa gerçekle düşün umutsuz bir savaşı, her şeyi içine alan kocaman bir yanılsama... değil mi yoksa? öyle büyük umutlarım olmadı benim, büyük düşlerim, özlemlerim, büyük beklentilerim olmadı. koşullarım beni oluşturdu ben acılarımı buldum. herkes gibi yaşasaydım eğer, yaşamı onlar gibi görebilseydim çarşılar yeterdi avutmaya beni. bir gömlek, bir ayakkabı, bir elbise; bir yemek lokantalarda; televizyon, halı, masa ve daha nice eşya yeterdi yalnızlığı örtmeye, kendimi göstermeye, va- rolmaya, 'dar çevre yitikleri'nde önem kazanmaya... oysa ben bir akşamüstü oturup turuncu bir yangının eteklerine, yüreği avuçlarımda atan bir can yoldaşıyla dünyayı ve kendimi tüketmek isterdim. öyle bir tüketmek ki, sonucu yepyeni bir "ben"e ulaştırırdı beni, kederli dal- gınlığımdan her döndüğümde...bir ben ki tüm ilişkilerin perde arkasını görür de gülerdim sessizce yapay ya- kınlıklarına insanların. kim kimi ne kadar anlayabilir ömür hanım? susmak yalnızlığın ana dilidir, ömür hanım, şiiridir, beni konuşmaya zorlama ne olur. sözün sularını tükettim ben, kaynağını kuruttum. geriye bir büyük sessizlik kaldı yü- reğimde, kalabalıklar, kalabalıklar kadar büyük...yalnızım ömür hanım, geceler boyu akıp giden ırmaklar gibi ka- ranlıklar içre, öyle yitik, öyle üzgün, yalnızım...sularım toprağa sızıyor bak. yüzümü geceler örtüyor. binlerce taş saklanıyor içimde. kim kimin derinliğini görebilir, hem hangi gözle? kendilerinin olan tek sözcük yok dillerinde, öyle çok ko- nuşuyorlar ki...bir söz insanın neresinden doğar dersiniz? dilinden mi, yüreğinden mi, aklından mı? düşlerinden mi yoksa gerçeğinden mi? ve kaç kapıdan geçip yerini bulur bir başka insanda? yerini bulur mu gerçekten? sözü yasaklamalı ömür hanım yasaklamalı...kimsenin kimseyi anlamadığı bir dünyada söz boşluğu dövmekten başka ne işe yarıyor ki? olanağı olsa da insanların yürekleri ko- nuşabilseydi dilleri yerine, her şey daha yalansız, daha içten olurdu. aklı silmeli diyorum insan ilişkilerinden. yanılıyor muyum? olsun. yanıldığımı biliyorum ya... yeni bir şeyler söyle bana ne olur, yeni bir şeyler. kurşun aktı kulaklarıma hep aynı sözleri, aynı sesleri duymaktan. belirsizlik güzeldir, de örneğin, kesinlik çirkin. sessizlik sesten -hele de güncel ve kof- her zaman iyidir; düş gücü, iç zenginliği verir insana. dünyanın usul usul ağaran o puslu sabahları ve günün turuncu tülleriyle örtünen dingin akşamları bu yüzden etkiler bizi, duygulandırır, de. anlık izlenimler sürekli görünümlerden her zaman daha güçlü, kalıcı ömürlüdür...alışkanlıklar öldürür güzelliğimizi, bizi değişmek çirkinleştirir de. kimse düşlerine yetişemez ve kimse geçemez gerçeğini bir adım bile; bu yüzden sıkıntı verir zaman, kısa kalır, sonsuz olur, insanın küçücük ömrünün karşısında. istemenin kuralı yoktur, de, açıklaması sınırı suçu yoktur; istemek ya- şamın kendiliğinden sonucudur, ne haklı ne haksız, ne yerinde ne yersiz... biz hepimiz dikenli tellerle sarılıyız, her ilişkide bir par- çamız kalır ve bölüne bölüne biteriz de. en büyük hü- nerimiz kendimize karşı olmak, aykırı yaşamaktır, acı kaynaklarımızı ellerimizle yaratarak...kıyılarımız duy- gularımızın boyunda, derinliğimiz aklımızın ölçüsündedir; ufuklarımızsa sisler içinde...o kıyısız gökyüzü nasıl sığar küçücük gözlerimize, bir bardak suya, demirli bir pen- cereye...nasıl gizleriz ağız dil vermez bir geceye? ve nedir ki gizi, daraldığımız her yerde bir genişlik duygusu verir içimize. çözemeyiz, de, bu güdük bilinç, bu sığ yürek, bu ezbere yaşamla. dünya bir testidir, de, ömür hanım, ömür bir su...sızar iğneucu gözeneklerinden zamanın, bir içim serinlik bir yudum mutluluk için. ve bir gün ölümün balkonundan... dökülür toprağa el içi kadar bir su. yerde birkaç damla nem, bir avuç ıslaklık...ölümü bilerek nasıl yaşar insan, geride dünyanın kalacağını bilerek nasıl ölür; bilmek bütün acıların anasıdır, de... sars aklımın cılız ayaklarını, kuşat beni. değişik şeyler söyle ne olur, yeni bir şeyler söyle. yıldım ömrümün ka- lıplarından. beni duy ve anla. yağmur dindi ömür hanım. gökyüzü masmavi gülümsedi yine. doğa aynı oyununu oynuyor bizimle. umudun ucunu gösteriyor usulca, iyimserliğin ışığını süzüyor mavi atlasından. ne aldanış! bulutların rengi mavi-beyaz mıdır, kurşuni-külrengi mi yoksa? gökyüzünü öpmek isterdim ömür hanım, gözlerimle değil dudaklarımla. yoruldum bulutları kirpiklerimde taşı- maktan. delilik mi dedin? kim bilir...belki de yerde sü- rünmenin bir tepkisidir bu, ya da ne bileyim bilinçsiz bir aykırı olmak duygusu. gökyüzü de olmak isteyebilirdim değil mi? kim ne diyebilir ki? kimseler görmedi ömür hanım, bu dünyadan ben geçtim. içimde umudun kırk kilitli sandıkları, elimde bir avuç düş ölüsü yüreğim -içinde senin ve benim ağırlığım- benim olmayan bir garip gülümsemeyle yüzümde, incelik adına, ben geçtim...yerini bulmamış bir içtenlik, yanılmış bir saygı ve bir hüzün eğrisi olarak ilişkilerin gergefinde, ördüm ömrümün dokusunu ilmek ilmek. beni cam kı- rıklarıyla anımsasın insanlar, savrulan bir yaprak hüznü ve dağınıklığı ile... yükümü yanlış bedestanlara çözdüm. ezilmiş bir gül hüznü var yüreğimde. saatlerce dayak yemiş bir sanığın çözülmesi içindeyim. ürperiyorum. bir at kestanesi durmadan yaprak döküyor yalnızlığın so- kaklarında, örtüyor ömrümün ilk yazını. içimde bir çocuk, yalın ayak koşuyor yaşlılığa doğru, binlerce kez yenilmiş umut ölülerini çiğneyerek. sahi yaşlılık, derin bir iç çekiş, yanılmış bir çocukluk olmasın ömür hanım? ankara, güz/1983
  
  şükrü erbaş
• "ömür hanım...
  içinden geçmediğin zaman
  içinden geçmediğin söz
  içinden geçmediğin rüya
  sana karşı işlediğim
  bir unutma suçudur."
  
  //şükrü erbaş//
• kim kimi ne kadar anlayabilir
  ömür hanım?
  kim kimin derinliğini görebilir, hem
  hangi gözle?
  
  şükrü erbaş
• ciğer bırakmayan şiir.
  "kim kimi ne kadar sevebilir?"
• beğendiğim tek şiir