aryanlar

• ünlü arkeolog gordon childe, 1926'da yayımladığı kitabı aryanlar'ın yazılış amacını şöyle belirtiyor: 'tarihöncesi dönemlerde hint-avrupa dillerinin dağılımını açıklamak için aryan dili ve kültürünün beşik ülkeden daha önce aryan olmayan bölgelere doğru taşındığı bir tür yayılma, göç, işgal ya da nüfuz etme hipotezine müracaat etmemiz gerekir. bu yayılımın izini sürmek bu kitabın başlıca amacıdır.'
  
  bugün avrupa, amerika ve hindistan'ın dillerinin büyük çoğunluğu hint-avrupa dil ailesine aittir. filologlar aryan kökten türeyen on bir dil grubu teşhis etmişlerdir. keltik dilleri, tötonik diller(flemenkçe, almanca, iskandinav dilleri), italik diller (latince ardından fransızca, ispanyolca vs.) yunanca, slav dilleri, farsça, sanskritçe vs.
  
  bize ulaşan en eski aryan isimleri babil, mısır ve hitit tabletlerinde geçer. fakat onlar bu bölgeye muhtemelen istila amaçlı gelmişlerdir. mö 1760'ta iran üzerinden babil'e gelen kassitlerin aryan olabileceğini düşündüren bazı detaylar vardır. kral adları sanskritçe'deki ilah adlarına benzer: kral surias- güneş tanrısı surya, indas-indra, maruttas-marutah gibi. mö 1400'lerde yukarı fırat'a yerleşip mitannilere hükmedenler kesin olarak indus'ta ve iran'da yaşayan aryanlar ile yakın akrabadır. hükmedilen halklar ise aryan olmayan asyalılar'dır.
  
  mö 1000 civarı doğu akdeniz'de aryan isimleri tamamen yok olmuştur. yukarı fırat'ta da aryan dili diğer dillere yenik düşmüş ve karışmıştır. iran'da ve hindistan'da ise hayatta kalmıştır. ancak buralarda aryanlara ait en eski yazılı kayıtlar mö vı. yüzyıla aittir. onun öncesinde ise sözlü gelenek ile aktarılan kayıtlar vardır.
  
  arkeolojik ve filolojik araştırmalardan varılan önemli sonuçlardan biri hint-iran halkının aynı soydan olduğudur. ancak bu bölgelere nasıl ve neden geldikleri belirsizdir.
  
  aryanlar akdeniz havzasını da aryanlaştırmışlardır. hitit kayıtlarına göre mö 1325'te ahhiyava (akha) kralı tavagalavas, eteokles ise (bu isim bir hint-avrupa ismi) mö xıv. yüzyılda ege bölgesinde hint-avrupalı hellenlerin varlığı ile ilgili hiçbir şüphe kalmaz. fakat bu konuda araştırmacıların çok farklı görüşleri bulunmaktadır. fakat mö xııı. yüzyılla beraber hellen hanedanların yunanistan'ı yönettiği konusunda bir ittifak vardır. şu konu da net değildir: homeros'un bahsettiği akhalar aryan mıydı? net olan bir kavim var mö vıı. yüzyılda hükmetmiş midas'ın phryg'leri. bu kavim trakya'dan gelerek anadolulu çiftçiler üzerine çöreklenmiştir. phryg dili de hint-avrupa dil ailesine mensup. tanrı isimleri bunun kanıtı. ay tanrısı men, baştanrı bagaios gibi.
  
  mö 1500'lerde de kuzey italya'da italik'ler bulunuyordu.
  
  tüm bu durumlar gösteriyor ki aryan'ların yayılması mö 2500'lerde başlıyor. ama nereden bunu kesin olarak bilemiyoruz. farklı görüşler var. kafkasya, orta avrupa'da tuna vadisi, kuzey avrupa (hazar denizi'nden kuzey buz denizi'ne kadar olan bölge. bu savda olanlar aryanların sarışın, uzun boylu ve açık tenli olduklarını savunur.) orta asya'da hindikuş dağları'nın kuzeyinden batı'ya doğru yayıldıkları gibi. bu son yazdığım teoriyi ortaya atanlar sanskritçe'nin hint-avrupa dil ailesinin en saf hali olduğu hipotezinden yola çıkıyor. tüm bu teoriler aryan gelenekleriyle arkeolojik buluntular çerçevesinde karşılaştırılarak, buluntuların yayılımları göz önünde tutularak (kullanılan çanak çömlek, çanak çömleğe çizilen resimler, cenaze tören ritüelleri, kullanılan madenler, yapılan kılıç, balta, bıçak vb. malzemeler vs.) oluşturuluyor.
  
  şunu da ifade edelim hint-avrupa dilini konuşan herkes aryan değil. aryan ırkla ilgili bir isim olarak hint-iranlılara mahsustur.
  
  değerli arkadaşlar yukarıda size kitabın kısa bir özetini sundum. aryanlar'ın kökenini, göçlerini, özellikle arkeoloji ve filoloji bilim dalları ışığında sunan bu kitap alanında yayınlanan en önemli ve ülkemizdeki nadir kitaplardandır. biraz detay barındırdığını fakat kolay okunduğunu ve görsellerle zenginleştirildiğini de belirtmek isterim. iyi okumalar…