• bela bartok'un 1943 yılında serge koussevitzky'nin isteği üzerine, 55 günde yazmış olduğu şaheser. aynı zamanda senfoni dışında orkestra için yazdığı son eserdir. ilk olarak 1 aralık 1944'de boston'da seslendirilmiştir. bölüm başlıkları şöyledir:

    1. introduzione "andante non troppo - allegro vivace"
    2. givoco delle coppie "allegretto scherzando"
    3. elegia "andante non troppo"
    4. intermezzo "allegretto"
    5. finale "pesante - presto"

    tüm bunların dışında eserin pek bilinmeyen ama önemli bir özelliği, bartok'un eseri yazarken tarihte ilk defa müzikte altın oran kullamış olmasıdır.
  • 4. bölüme adını veren "interrupt" kısmı dmitri shostakovich'in 7. senfonisinden alınmadır. bartok bu konuyla ilgili şöyle diyor:

    "the big, overblown leningrad symphony of shostakovich is no good. while i was doing my piece, suddenly i thought of leningrad. it made me very angry. i put that anger into the concerto and then laughed at the russian work."
  • béla bartók şaheseri.

    ikinci bolumun basligi "giuoco delle coppie" ciftlerin oyunu anlamina geliyormus. georg solti'nin belirttigine gore bartók'un orijinal el yazmasinda "presentando le coppie" (ciftlerin sunumu) yaziyormus. bu bolumde bes farkli enstruman cifti sahaya cikiyorlar: fagotlar, obualar, klarnetler, flutler ve trompetler.

    ucuncu bolum elegia, bartók'dan bir gece muzigi.

    dorduncu bolum intermezzoda, basta obua, klarnet ve flut olmak uzere nefesli sazlarin sololarina bitiyoruz. arada leningrad'a gidiyoruz.

    son bolumdeki perpetuum mobile ana temasina fugler ve halk melodileri eslik ediyor. ilk ve son bolum, sonat formunda bestelenmisler.

    http://www.youtube.com/watch?v=oszsggwm_ia
  • nazilerin macaristan'i isgalinin ardindan 1940'da new york'a goc eden bartók, bu yapitini amerika'daki en zor yillarinda bestelemistir. sagligi ve mali durumu hic iyi olmayan ve sila hasreti ceken bartok, hastanelere dusmus bir haldeydi. amerika'da besteciye destek olmak isteyen vatandaslari kemanci josef szigeti ve sef fritz reiner, boston senfoni orkestrasi'nin bartók'a yeni bir eser siparisi icin aracilik etmislerdir.

    eserin 1 aralik 1944'deki basarli promiyerinin ardindan besteciye gosterilen ilgi artmis, ancak bartók'un sagligi duzelmemistir. bartók 1945 eylul'unde ölmüştür.

    dorduncu bolumde, bartok'un sostakovic'in o zamanlar cok populer olan yedinci senfonisini (leningrad senfonisi) tiye aldigi rivayet edilir. benim kulagima da oyle geliyor, ama bestecinin gercek niyeti nedir, bilemiyorum.

    kaynak: http://www.classicalnotes.net/classics/bartok.html
  • https://www.youtube.com/watch?v=9uwpuyc7ns4

    1. bolum sonat formunda:

    yavas açilis 00.00

    serim 1. tema 3:07
    serim 2. tema 4:07

    gelisme: 5:40

    serimin turevi/rekaputilasyon:
    1. temanin turevi 6:36
    2. temanin turevi: 7:36

    kapanis: 8:40

    2. bolum: (bkz: #12777232) "ikinci bolumun basligi "giuoco delle coppie" ciftlerin oyunu anlamina geliyormus. georg solti'nin belirttigine gore bartók'un orijinal el yazmasinda "presentando le coppie" (ciftlerin sunumu) yaziyormus. bu bolumde bes farkli enstruman cifti sahaya cikiyorlar: fagotlar, obualar, klarnetler, flutler ve trompetler."

    bolum yapitin 'scherzo' bolumudur diyebiliriz, form olarak da bir scherzoya denktir.

    a - 9:25
    b - 11:35
    a - 13:25

    bolum basladigi sekilde biter. a-b-a yapisi ve basladigi sekilde biter yani bolum bartok'un çok sevdigi 'arc form'una (simetrik yapi) uyar. not: hemen her scherzo a-b-a formunda ama hemen hiçbiri basladigi sekilde bitmez yani simetrik degillerdir.

    3. bolum bolumlu 5 yapitin merkezi ve dramatik agirilk-merkezidir.

    a - gece gibi karanlik bir açilistan sonra gecenin sessizliginde uzaktan duyulabilecek doga (kus) sesleri bizi karsilar. tipik bir bartok gece muzigi yani.

    b - 17:49'da bu sessizligi aniden bozan muzik onemli olcude 1. bolumun yavas açilisindan alintidir: 1. bolum 1:43'teki trompet melodisinin vahsi bir turevidir. sonrasinda yaylilarda vahsiden ziyade daha agitsal bir turev takip eder. sonra tekrar yirtici turevler. bu sureç uzundur.

    a' - 21:40da bolumun basina doneriz ancak doga sesleri bu sefer daha bir kaotik tinlar.

    4. bolum: (bkz: #12777232) "dorduncu bolum intermezzoda, basta obua, klarnet ve flut olmak uzere nefesli sazlarin sololarina bitiyoruz. arada leningrad'a gidiyoruz."

    (bkz: #12274631) "4. bölüme adını veren "interrupt" kısmı dmitri shostakovich'in 7. senfonisinden alınmadır. bartok bu konuyla ilgili şöyle diyor:

    "the big, overblown leningrad symphony of shostakovich is no good. while i was doing my piece, suddenly i thought of leningrad. it made me very angry. i put that anger into the concerto and then laughed at the russian work." "

    muhtemelen surgunde geçmekte olan son yillari, abd'de dil, yol yordam bilmez halinde muzik yapmaya ve muziginin çalinmasi için çaba sarfetmekte olan besteci sostakoviç'in armoni ve insaa açisndan zaaflarla dolu, yer yer banal, yer yer bombastik senfonisinin o aralar bu kadar unlu olmasini içine sindiremez ve bu bolumde buna kendince, muzikal ve dahi muzip bir tepki verir.

    https://en.wikipedia.org/…shostakovich)#in_the_west

    " the american premiere, in july 1942, was by the nbc symphony orchestra conducted by arturo toscanini ..." o tarihte aktif sefler arasinda en unlu 5 tanesinden birisi tarafindan yonetilmesi

    "the symphony was played 62 times in the united states in the 1942–43 season." sadece bir sezonda bu kadar çok seslendirilmesi ancak ote yandan:

    "shostakovich's contemporaries were dismayed, even angered by its lack of subtlety, crudity, and overblown dramatics. virgil thomson wrote that, "ıt seems to have been written for the slow-witted, the not very musical and the distracted," adding that if shostakovich continued writing in this manner, it might "eventually disqualify him for consideration as a serious composer.[49] sergei rachmaninoff's only comment after hearing the american premiere on the radio was a grim "well, and now let's have some tea.".

    disdainful remarks about the symphony being nothing more than a bombastic accompaniment for a bad war movie were voiced immediately after the london and new york premieres. however, in the cultural and political ear of the period, they had no effect. the american public-relations machine had joined the soviet propaganda arm in portraying the seventh as a symbol of cooperation and spiritual unity of both peoples in their fight against the nazis." "

    (bkz: #12781693) "dorduncu bolumde, bartok'un sostakovic'in o zamanlar cok populer olan yedinci senfonisini (leningrad senfonisi) tiye aldigi rivayet edilir. benim kulagima da oyle geliyor, ama bestecinin gercek niyeti nedir, bilemiyorum."

    (bkz: #37047282)

    ve en nihayet bu bolume iliskin son alintim yine sostakoviç'in 7. senfonisinin ingilizce wiki sayfasindan:

    https://en.wikipedia.org/…ovich)#in_popular_culture

    final: 27:39 sonat formunda:

    serim:
    (bkz: #12777232) "son bolumdeki perpetuum mobile ana temasina ... "

    28:53 "... halk melodileri eslik ediyor" burada dikkatimi çekti: alintiladigim yazar bu bolume iliskin cumlesini yapitin ingilizce wiki sayfasindan almis: https://en.wikipedia.org/…hestra_(bartók)#v._finale

    "the fifth movement, marked presto, consists of a whirling perpetuum mobile main theme competing with fugato fireworks and folk melodies. this is also in sonata-allegro form.[2]"

    buradan itibaren bolumun gelismesine geliriz:
    ilgili entry ve bolume iliskin wiki sayfasindaki satirda bahsedilen fugal kisimlardan ilki: 29:35

    30:20 bir baska halk dansi belirir.

    31:20'de bir bartok timpani glisandosundan sonra yaylilarda ve uflemelilerde pek isveli ve hareketli ikinci bir fugal kisim baslar.

    33:30 serimin turevi/rekaputilasyon

    35:05 bolumun basindaki korno unlemine sessiz bir donusle kapanisin baslamasi.

    yapit hakkinda sir simon rattle'in goruslerine https://www.digitalconcerthall.com/…n/concert/52535 'den ulasilabilir.
    "ınterview simon rattle on bartók’s concerto for orchestra (11 min.)" ayni sayfadaki diger roportaji iki kere koymuslar maalesef, simdi linki eklerken dikkat ettim. rattle'in bartok hakkinda konustugu konusmayi duzeltmeleri için yazdim. umarim duzeltirler. orada ilginç bir bilgi veriyordu: kapanista 34:24 gibi bartok kendi operasi 'mavi sakal'in satosu'ndan bir alinti yapiyor. operada geçen 7 kapidan 6.dan (gozyasi golu) yaptigi alintiyi rattle, hakli olarak, manidar buluyor (son yillarini yasamakta olan, vatanindan kopmus, yalniz ve turlu guçluklerle bogusan besteci ...)

    iyi dinlemeler.
hesabın var mı? giriş yap