carl linne ^*

• carlo linneo ve carl von linne olarak da bilinen bitki bilimci.
  hakkinda detayli bilgi
  
  http://www.linnaeus.uu.se/online/index-en.html
  adresinden edinilebilir.
  
  bir romanda kendisinin"çiçek saati" yaptigindan bahsediliyormus. çiçeklerin birbirinden farkli olan acilma ve kapanma saatlerini gözlemleyip onlari 24 saatlik bir düzene göre dizmiş. romanda hikaye edildigine göre bu çiçeklerin acilis ve kapanis saatlerine bakarak zamani anliyormus.
• kendisi daha çok ilk taksonomist olarak tarihe adını yazdırmıştır.
  charles darwin'den önce evrim teorisini tarihin ilk tasnif kitabında açık açık dile getirmiştir. (bkz: systema naturae)
• taksonomi'nin kurucusu, insanı bir hayvan olarak tanımlayarak primat takımı içine yerleştiren ve türümüzü homo sapiens olarak isimlendiren, 18. yy içinde yaşamış, isveçli biyolog.
  
  bunu yaparken evrimsel bir amaç gütmemiştir. yaratılışçıdır.
• üniversitede taksonimiye giriş dersinde adını sıkça duyduğum taksonominin babasıdır. sol frame de görünce o günleri mi hatırladım, yoo; biraz gülümsedim, biraz tebessum ettim hepsi o.
• her bitki ve hayvan türlerinin adları latince iki kelimeden oluşur ve bu sınıflandırma biçimini bulan bilim insanı carl linnaeus'tur.
  bu isimlendirme biçiminde ilk kelime cinsi, ikinci kelime ise ona bağlı olan türü ifade etmektedir. örn: cocus nucifera l. (hindistancevizi palmiyesi) ilk kelime olan ''cocus'' bitkinin cinsini ikinci kelime olan ''nuficera'' bu cinsin türünü ifade eder. ''l.'' ifadesi ise bu bitkiyi isimlendiren kişiyi ifade etmektedir. yani bu örnekte linnaeus'u temsil eder.
  linnaeus bu sınıflandırmayı bitkilerin üreme organlarını temel alarak oluşturmuştur. bu sebepten dolayı yaşadığı dönemin bir başka botanikçisi olan johann siegesbeck tarafından yaptığı sınıflandırma ''tiksindirici'' olarak nitelendirilmiştir. bunun üzerine linnaeus intikamını bir bitkiye ''siegesbeckia oriantalis l.''(sarıteçan) ismini vererek almıştır.
  aman canım gören de atomu parçalamış zannedecek, ne kadar büyük bir buluş olabilir ki diye soranlar için bonus bilgi: linnaeus bu isimlendirmeyi bulmadan önce domatesin bilimsel adı: ''solunum caule inermi herbaceo, foliis pinnatis incisis, racemis simplicibus'' yani ''otsu ve pinnat parçalı yapraklı, düz gövdeli solanum'' imiş bu abimizden sonra domatesin bilimsel adı: ''solanum lycopersicum l.'' olmuş.
• 1753'te türleri isimlendirmek için oluşturduğu rehbere göre:
  
  - her bir canlı organizmanın ismi kendine özel, iki kelimeden oluşan bir kombinasyondur. (kelimeler çoğunlukla avrupa'da zamanın bilim dili olan latinceden ama biraz da yunancadan alınmış.)
  
  - ilk kelime, yani bir grup yakın akraba türü belirten cins ismi büyük harfle başlar. ikinci kelime, yani tür ismi küçük harfle başlar ve italik yazılır. örneğin homo sapiens yazarken h büyük sapiens italik olacak.
  
  - son ekler cinsiyet belirtir. örneğin -us ile biten kelimeler eril, -a ile biten kelimeler dişil, -um ve -e ile biten kelimeler nötr, -is ile biten kelimeler eril veya dişil. son ekler kelimeye göre değişmekle beraber bir kelimenin ön ek veya son ek olarak kullanıldığı da oluyor.
  
  - türler sıklıkla geldikleri ülke veya kıtadan yola çıkarak isimlendiriliyor. africanus, brasiliensis, europaeus, madagascariensis, americanus gibi. daha az bariz olan birkaç örnek: indicus (hindistan), japonica ve nipponensis (japonya), sinensis ve chinensis (çin), aegypti (mısır). tür isimleri nehir, mağara, kasaba gibi daha yöresel yerlerden de gelebiliyor.
  
  - habitata göre isimlendirmede kullanılan bazı kelimeler: agrestis (tarla), alpinus (alpler), aquaticus (su), arena (kum), hali-, halio- (deniz veya tuz), hortensis (bahçe), pallidus (bataklık), silvestris (orman), domesticus (ev), troglodytes (mağara), tropicalis (tropik bölgeler).
  
  - ana yön isimleri ile adlandırmada kullanılan kelimeler: borealis (kuzey), australis veya notos (güney), occidentalis (batı) ve orientalis (doğu).
  
  - renklere göre isimlendirmede kullanılan kelimeler: albus (beyaz), argentum (gümüş), aurantius, aurantiacus, cirrhus (turuncu), aureus (altın), caeruleus (mavi), canus (gri), crocos (sarı), cyano (mavi-yeşil), erythro, ruber, rubr- , rufus (kırmızı), flavus (altın, sarı), fuscus (koyu renk, koyu kahve), leuco-, leuc- (beyaz), mauro-, melano-, niger (siyah, koyu), purpureus (mor).
  
  - büyüklük ve biçimle ilgili kelimeler: giganteus (devasa), parvus, micro (küçük), tenuis- (silindir gibi ince, zayıf), angustus (dar), crassus (kalın), brachy-, brevi- (kısa), dolicho (uzun), longi- (uzun, ensiz), platy- (düz).
  
  - diğer kelimeler: lineatus, striatus (çizgili), barbatus (sakallı), brady- (yavaş), dulcis (tatlı, şekerli), echinatus (dikenli), floridus, flor- (çiçekli), hirsutus (tüylü), laevis (pürüzsüz), maculatus (benekli), pallidus (soluk renkli), virosus (zehirli), volans (uçan), mephitis (kötü kokulu).
  
  - bunların dışında bilimcilerin, onların sevdiklerinin, ünlülerin, medyatik kişilerin isimleri de ilham kaynağı olabiliyor. sir david attenborough ismiyle en çok (9) tür adına ilham veren kişi olmuş. attenborosaurus conybeari, trigonopterus attenboroughi, sirdavidia... bunda saklı kelimeyi bulmak da zor olmasa gerek: neopalpa donaldtrumpi. ayrıca sisyphus isimli bir bokböceği türü, darthvaderum greensladeae isimli bir mayt türü, eriovixia gryffindori isimli bir örümcek türü, harryplax severus isimli bir yengeç türü ve synalpheus pinkfloydi isimli bir karides türü de işe biraz eğlence katıyor. link