• (bkz: ılımlı islam)
  • tehlikeli bir birlikteliktir. islamiyet ile sinirlamak dogru degil; tehlikenin niteligi, dinin cinsine bagli degil.

    tek tanrili dinlerde, fiziksel gercekligin yaraticisi ve denetleyecisi bir "sey" vardir. bu "sey" metafiziktir, yani bizim gercekligimize ait degildir. metafizik "sey"in, bizim dunyamiza mudahale edebilmesi icin, arabuluculara ihtiyaci vardir. arabulucu atandigi anda, arabulucunun varligi onanmis olur. yani, her an, herhangi bir fiziksel varlik, kendini veya baska bir fiziksel cismi arabulucu diye yedirebilir.

    tabii, arabulucu olunca, bu arabulucu'yu anlamak da, metafizik "sey"i anlamak ile esdeger oldugu icin, ilim arabulucu uzerine yogunlasir. herkesin ayni sekilde anlamasina olanak olmadigi icin, okuyanlar okumayanlara anlatmaya baslarlar.

    arabulucu ile verilen bilgi sonsuzsa, arabulucuyu anlamak ile mumessil kisinin kapasitesi yetemeyecegi icin, anlam kaymasi kacinilmazdir.
    arabulucu ile verilen bilgi sinirli ise, arabulucuyu anlamak ile mumessil kisi, eksik noktalari kendi aklini yuruterek kapatmaya calisir ama metafizik "sey" kadar mukemmel olamayacagi icin, el mahkum hata yapar.

    iki durumda da, herhangi bir kisinin arabulucuyu tam olarak anlamasi imkansizdir. dolayisiyla, dini hatasiz yasamak da imkansizdir. hata yapan insan, hata yaptiginin farkina da varamaz (aksi halde, farkina vardigi hatayi yapmayi birakacagi icin, hatasiz olur -> paradoks).

    sonuc 1: hatasiz din yorumu yok.

    dolayisiyla, afganistan'da, nijerya'da, endonezya'da, malezya'da, turkiye'de olan biteni, dine yukleyerek, dine muhalefet etmenin cok anlami da yok. din, ideal ama asla eksik olmayacak bir sekilde yasanamayacagi icin, dunyada olan biten, bir inanan icin pek bir sey ifade etmez. yasananlar, sadece dinin kacinilmaz eksik yorumu yuzundendir.

    tartisma, suraya geliyor o zaman: kacinilmaz olarak yanlis yorumlanacak bir dinin, yeteri kadar dogru yorumlanmasi ile ideal bir toplum duzeni kurulabilir mi?

    cevap: hayir, cunku ideal toplum duzeni kurabilen bir yaklasim, dinin eksik/yanlis yorumlanan kisminin aslinda yanlis/fazla oldugunu kanitlamis olur ki, bu dinin ozune aykiridir: metafizik "sey" hata yapamaz.

    ideal toplum duzen kurulamayacagina gore, catisma kacinilmaz olacak dini toplumlarda. onemli olan ise, herhangi bir diger toplumsal yapida oldugu gibi, catismalarin nasil yasanacagi ve cozulecegi.

    dini toplumun en buyuk yamugu bu catisma alaninda. iktidar sahipleri, kendilerini arabulucu'nun en dogru yorumcusu olarak sunmak zorundalar. hal boyle olunca, catisma, iktidar ile muhalefet arasinda degil, arabulucu ile munafik arasinda olmaya donusur. burada, hesap verme, dusunce ozgurlugu gibi saglikli bir toplumun sahip olmasi gereken ozelliklere yer yoktur. catismalar, celiski ile esdegerdir ve hep siddetle cozulur.

    velhasil, rekabetinin toplumsal olarak yasanmamasi gereken belki de yegane sey olan dinin, toplumun yonetimine kosulmasi, kacinilmaz olarak siddet ve cozumsuzluk getirir. insanlarin, bireysel ile toplumsal olani ayirt etmeyi ogreninceye kadar, bu sarmaldan kurtulmasi biraz zor gorunuyor.
  • insanlığın var oluşundan beri din-toplum ilişkileri her zaman en üst düzeyde ilgi çeken konulardan biri olmuştur. bu ilginin temelinde, dinin toplumu etkileyen gizemli bir güce sahip olması gerçeği yatar. modern çağımıza gelinceye kadar insanlığın bu gizemli gücü sorgulamadan şu veya bu şekilde kabulleneceği farz edilir. ancak teknolojik gelişmelerle dünyalılaşma sürecimiz geleneksel din tutumlarımızın sorgulanmasına yol açtı. bu süreçte yaşanan hızlı toplumsal değişimler sonucunda sosyal sınıf yapıları altüst olmuş, ulusçu bir yapıya dogru değişim olmuştu.
  • ayrılmaz üçlü. birbirinin aynısıdırlar.
    bazı saftrikler dini öne çıkararak, bazı kurnazlar siyaseti öne çıkararak toplumu yönlendirip sömürmeyi hedefler. toplumun kalabalık ve acı gerçeği soğuk ve vahşi olarak kenarda duracaktır hep.

    dinci kabeyi kutsallaştırır, siyasetçi o kutsallaştırmayı alıp araçsallaştırır ve gücü kendisine kanalize eder. toplum ise bu savaş alanıdır.

    sorunun cevabı açık sanırım: hakikat olan toplumun kendisidir ve ama din ve siyaset bu toplumu yönlendirme hedefindedirler.
hesabın var mı? giriş yap