fırtına harekatı

• hırvatistan ordusunun bosna hersek ordusu ve nato’yla işbirliği içinde, hırvatistan’ın krayina bölgesi sırplarına karşı 4 ağustos 1995’te giriştiği askeri harekat. çok kısa bir süre devam eden harekat sonucu 200.000 kadar hırvatistanlı sırp yerinde edilmiş, zamanın ab özel temsilcisi carl bildt olayı “balkanlar’da gördüğümüz en etkili etnik temizlik” olarak nitelendirmişti.
  
  harekatın önemli bir özelliği, planlamasından uygulanışına ve verilen koşulsuz diplomatik desteğe kadar amerika birleşik devletleri damgası taşımasıydı. katılan hırvat birlikleri military professional resources incorporated adlı bir amerikan şirketi tarafından eğitilmişlerdi. daha önemlisi, hırvat birlikleri kara harekatına başlar başlamaz, abd-nato uçakları sırp hava savunma bataryalarını, radar sistemlerini ve iç haberleşme mekanizmalarını hedef alarak etkisiz hale getirdiler. o noktadan sonra krayina sırp ordusu kısa sürede dağıldı ve harekat sırp sivillere karşı bir etnik temizliğe dönüştü.
  
  5 ağustos günü bosna hersek ordusu da savaşa dahil oldu ve krajina sırp ordusuna arkadan saldırarak, hırvat birlikleriyle birleşti. sırp nüfusunun neredeyse tamamı o gün içinde bosna’ya doğru harekete geçmek zorunda kaldı. 6 ağustos’ta hırvat-boşnak birleşik güçleri sırp kontrolündeki kasaba ve köyleri teker teker, ciddi bir direnişle karşılaşmadan ele geçirdiler. 7 ağustos’ta son sırp direnişi de kırıldı ve hırvat-boşnak birleşik güçleri bu kez de fikret abdiç’in boşnak ayrılıkçı güçlerine saldırarak bölgeyi ele geçirdiler. hırvatistan başkanı tudman knin’e muzaffer bir komutan gibi girerek harekatı noktaladı.
• fırtına harekatı'nın gerek planlanış, gerekse nato güçleriyle koordine ediliş tarzı, gerekse uygulanışındaki ‘teknik’, bölgeden gerçekleşen sırp göçünün çatışmaların kendiliğinden bir sonucu olmayıp hırvatistan devletince önceden planlandığını açıkça gösterir. hırvat ordusu, gitmek “isteyenler” için koridorlar açıp gitmek istemeyenleri öldürmek suretiyle, kalmayı sırplar için bir seçenek olmaktan çıkarmıştı. birleşmiş milletler görevlileri de mültecilere yardımcı olmak için kaçışı kolaylaştırarak etnik temizliği hızlandırdı ve kolaylaştırdı. 8 ağustos 1995 günü birleşmiş milletler kontrolünde bölgeyi terk eden bir mülteci kafilesi glina-dvor yolunda hırvat güçlerince bombalandı. sisak kasabasından geçen bir kafile de hırvat ‘vatandaşların’ saldırısına uğradı. harekat sonrası bölgede sırp evlerine ve mallarına yönelik sistematik ve planlı bir tahrip operasyonunun hırvat polisince uygulanması, planlı bir etnik temizlik ihtimalini arttırıyor. sırplardan kalan evlerin dörtte üçünün bu esnada tahrip edildiği tahmin ediliyor. uaö’ye gore çatışmalar bittikten sonraki sistemli saldırılarda 450 sivil öldürüldü. (http://asiapacific.amnesty.org/…998?open&of=eng-hrv)
  
  200 ila 250 bin hırvatistanlı sırbın harekat sırasında bölgeyi terk ettikleri tahmin ediliyor. bunların büyük çoğunluğu henüz geri dönmedi. hırvatistan hükumeti, sırpların geri gelmesini önleyici tavırları nedeniyle bm, agit ve uaö tarafından defalarca ikaz edildi. harekat esnasında kaç sırp sivilin öldüğü bilinmemekle birlikte, bölgedeki bm gücünün komutanlarından kanadalı general andrew leslie, çoğunluğu knin kentine yönelik yoğun bombardıman esnasında olmak üzere 10 ila 25 bin sivilin hayatını kaybettiğini iddia ediyor.
• 1999’dan sonra uluslararası baskının da etkisiyle hırvatistan, fırtına harekatı esnasında gerçekleşen savaş suçlarının yargılanması için soruşturmalar başlattı. ancak 2005’te yayınlanan bir uaö belgesine gore, savaş suçlarından yargılananların büyük çoğunluğunu hırvatistanlı sırplar oluşturuyor! (http://www.amnesty.org/…/en/dom-eur640022005en.html)
  
  2001’de , eski yugoslavya için oluşturulan savaş suçları mahkemesi krayina’da işlenen savaş suçları nedeniyle üç hırvat general, ivan çermak, mladen markaç ve ante gotovina’ya suç isnat etti. ilk iki general lahey’e teslim edilirken, kaçan korgeneral ante gotovina 2005’te kanarya adaları’nda yakalandı.
  
  hırvatistan halen fırtına harekatı’nı bir ulusal bayram ve tatil günü olarak kutlamaktadır.
• (bkz: krayina etnik temizliği)
• sırbistan hırvatistan'ın fırtına harekatı esnasında sırp azınlığa karşı işlediği suçlarla ilgili olarak uluslararası adalet divanı'na soykırım suçlamasıyla başvuru yapmış. 1999'da hırvatistan sırbistan aleyhine soykırım suçlamasıyla dava açmıştı.
• bu harekatın sonucunda slavonija ve krajina bölgelerinde yaşayan 200 bin kadar sırp mültecinin sırbistan'a sığınması, 1945'teki çekoslavakya göçlerinden sonraki avrupa'daki en büyük mülteci akınıymış.
• (bkz: hırvatistan bağımsızlık savaşı)