*

  • çeşitli kuru yiyecek maddelerinin (kuru incir, kuru kaysı gibi) gama ışınları ile tüketilebilirlik süresinin arttırılması olayıdır.
    sanılanın aksine korkulacak bir kavram değildir zira kullanılan doz o kadar ufaktır ki oluşan radikaller kaynatma işleminden bile azdır.
  • (bkz: ışınla beni scotty)
  • gida isinlama (food irradiation) islemi, turkiye'de tarim bakanligi tarafindan 1999'da yayinlanmis olan "gida isinlama yonetmeligi" ile duzenlenir ve denetlenir. yonetmelikte 2002 ve 2003'te iki defa ekleme ve degisiklik yapilmis.

    ulkemizde avrupa birligi tarafindan onaylanan tek gida isinlama sirketi ise cerkezkoy'de faaliyet gosteren "gamma-pak" adli kurulusmus.
  • (bkz: yemeksepeti)
  • migros baharatlarında uygulanmaktadır. ambalajda şu ibare kullanılmak zorundadır.

    şu ibare için:
    http://www.google.com.tr/…gokmrdqbg&ved=0ceaq9qewaw
  • food irradiation teriminin turkceye cevrilmis halidir. isinlama lafini kim uydurduysa cok sacma olmus. zira bu islem de illa isinlar kullanilmaz. hizlandirilmis elektronlar da bu islemde gayet yaygin olarak kullanilmaktadir. diger iki secenek x isinlari ve gama isinlaridir. gamma isini radyoaktif bir izotop (genellikle kobalt ve sezyum) ile uygulanirken, x isini yine elektron hizlandiricilarla elde edilmektedir.

    amerika'da ve, son zamanlarda, cin-guney asya'da yaygindir. bu islemde amac toplam bakteri yukunu azaltmak ve hastalik yapici bakterileri yok etmektir (diger koruma yontemlerinde oldugu gibi). turkiye'de yaygin olmasa da dunyada patates ve soganin cimlenmesini onlemede, baharatlarda ve son zamanlarda isil islem uygulanamayan taze meyve sebzelerde kullanilmaktadir.

    saglik acisindan bir sikintisi olmamakla birlikte, gerek her gidaya uygulanamamasi, gerekse konseptin korkutucu olmasi gibi zorluklar vardir. ozellikle sut ve et bu islemle korunamazlar. sutte renk degisimi, ette acilasma gorulur. ayrica insanlarin radyasyon kelimesine karsi, normal olarak, hassasiyetleri hala giderilememistir.
  • an itibarı ile sıradışı adlı programda işlenen dezenfekte yöntemi.
  • çernobil nükleer santrali’ndeki kazadan sonra radyasyona ve radyasyonlu gıdalara karşı bir korku da hayatımıza girdi. oysa uygun dozlarda radyasyonun ve ışınlamanın kullanıldığı birçok alan var. bu alanlardan birinin, ışınlayarak gıdaların raf ömrünü uzatmak olduğunu biliyor muydunuz?

    ışınlama, gıdaların paketli ya da yığın haldeyken belirli bir süre boyunca, kontrol edilebilir iyonlaştırıcı radyasyona maruz bırakılmasıdır. ışınlama, diğer muhafaza yöntemlerinde (ısıtma ve dondurma) olduğu gibi hiçbir kimyasal kalıntı bırakmayan fiziksel bir işlemdir. süresi ne olursa olsun gıdalarda herhangi bir radyoaktif kalıntı da bırakmaz. uygulanan doz, ışınlama sırasında gıdaların üzerine yerleştirilen dozimetreler (radyasyon seviyesini ölçen cihazlar) yardımıyla belirlenir. ışınlama çok az sıcaklık artışına neden olduğu için “soğuk” işlem olarak da adlandırılır, özellikle sıcaklığa duyarlı gıdaların muhafazası için uygundur. ayrıca ışınlama çok değişik şekilde ve büyüklükteki bir çok gıda ürününe uygulanabilen bir teknolojidir.

    gıdalara uygulanabilen iyonlaştırıcı radyasyon kaynakları gama ışınları, x-ışınları ve hızlandırılmış elektron demetleridir. x-ışınları ve hızlandırılmış elektron demetleri üreteç makinelerden elde edilirken, gama ışınları radyoaktif izotopların bozunumu sırasında yayılır. gıdalara uygulanabilen iyonlaştırıcı olmayan radyasyon kaynakları ise mikrodalga, kızılötesi ve görünür ışıktır. gama ışınlama tesislerinde, ışınlama kaynağı olarak genellikle co-60 (kobalt-60) radyoizotopu kullanılır. radyoaktif kaynak, 2 metre kalınlığında beton duvarları olan ışınlama odasında, derinliği 6 metre olan, su dolu bir depolama havuzunun içindedir. ışınlama sırasında, kaynakların bulunduğu çerçeveler kaynak kaldırma sistemi ile havuzdan çıkarılarak odanın içindeki ürün kutularının arasında belirli bir pozisyonda tutulur. ışınlanacak ürünler taşıyıcı araba ile ışınlama odasına alınır. ışınlama kaynağı sabit dururken ürünün içinde bulunduğu kutular kaynağın etrafında dolaştırılır, bu sırada ürünler ışınlanmış olur. güvenlik sistemi, ışınlama sırasında bu odaya girilmesini engeller.

    elektron demeti tesisinde ısıtılan flamandan yayılan elektronların yüksek potansiyel farklar altında hızlandırılarak yüksek enerjilere (10mev’e kadar) çıkarılmasıyla elde edilen elektron demeti kullanılır. burada ışınlama kaynağı bir üreteç makineden elde edilir. ürünler üreteçten yayılan elektron demetinin önünden geçer ve bu sırada ışınlanmış olurlar. elektronların giriciliği düşük olduğu için, homojen bir şekilde ışınlanmaları için ürünler ancak birinci geçişten sonra ters çevrilip demetin önünden tekrar geçirildiğinde ışınlama işlemi tamamlanır. buna rağmen bu tür tesisler kalın ve yoğun ürünlerin ışınlanması için uygun değildir.

    bununla birlikte elektron demeti tesislerinin doz hızı, yani birim zamanda ürüne verilen doz, gama ışınlama tesislerinde olduğundan çok daha yüksektir.

    bazı tesislerde elde edilen yüksek enerjili elektronlardan yararlanılarak, ışınlama için x-ışınları da üretilir. doz hızının yüksek olması sayesinde ürünler elektron demeti ile kısa sürede ışınlanır. bu tesislerde istenildiğinde x-ışınları elde edilerek yüksek yoğunluklu ürünlerin de ışınlanması mümkündür. ancak x-ışınlarının elde edilme veriminin çok düşük olması (% 10’un altında) bu tür tesislerin kurulma ve işletme maliyetini artırır. en önemli dezavantaj budur.

    ülkemizde iki ışınlama tesisi var. biri ankara’da 1992 yılında türkiye atom enerjisi kurumu sarayköy nükleer araştırma ve eğitim merkezi’nde kurulan gama ışınlama tesisi. ikincisi ise tekirdağ çerkezköy’de 1995 yılında faaliyete geçen gamma-pak isimli özel bir gıda ışınlama tesisi.

    1983 yılında yayımlanan ışınlanmış gıdalar için kodeks genel standardı’na (cx stan 106-1983) göre, izin verilen en yüksek ortalama doz 10 kgy’dir (gray: birim kütle başına emilen radyasyon miktarının ölçü birimi). 2003 yılında yapılan revizyon doğrultusunda, gıdaların 10 kgy doza kadar ışınlanmasının toksikolojik olarak tehlike yaratmayacağı ve teknolojik amaçlar için, maksimum 10 kgy olan dozun aşılabileceği bildirilmiştir.

    ülkemizde gıda ışınlama yönetmeliği 1999 tarihinde yayımlanmış, 2002 ve 2003 yıllarında avrupa birliği’ne uyum yasaları çerçevesinde iki kez revize edilmiştir. gıda ışınlama yönetmeliği’nde genel olarak ışınlanacak gıda grupları, ışınlamanın amacı ve uygulanacak en yüksek dozlar belirtilmiştir. yönetmeliğe göre “gıdalar, gıdalarda bozulmaya sebep olan mikroorganizmaların ve biyokimyasal olayların miktar ve faaliyetlerinin engellenmesi, azaltılması ve yok edilmesi (filizlenme, çimlenme ve tomurcuklanma), raf ömürlerinin uzatılması, olgunlaşma süresinin kontrolü amaçlarından biri veya birkaçı için belirlenmiş dozlarda, en fazla 10 kgy ışınlanır”.

    uluslararası standartlara ve gıda ışınlama yönetmeliği’ne göre ışınlama işlemi uygulanmış gıdaların etiketinde “ışınlanmıştır” veya “ışınlama işlemi uygulanmıştır” ifadesinin yanı sıra uluslararası “radura” sembolünün kullanılması da zorunludur. eğer ışınlanmış ürün, bir gıdada bileşen olarak yer alıyorsa, bileşen listesinde “ışınlanmıştır” veya “ışınlama işlemi uygulanmıştır” ifadesi yer almalıdır.

    son yıllarda uluslararası ticaretin giderek artması, etiketlemenin doğru yapılıp yapılmadığının kontrolünü ve tüketicinin doğru bilgilendirilmesi amacıyla ışınlanmış gıdaların tespitini önemli hale getirmiştir. bu amaçla avrupa standardizasyon komitesi (cen) standart 10 yöntem yayımlamıştır. bu yöntemler, türkiye atom enerjisi kurumu sarayköy nükleer araştırma ve eğitim merkezi laboratuvarlarında uygulanmaktadır.

    ışınlanmış gıdalar konusunda en büyük sorun, “ışınlanmış gıda” ifadesinin tüketici tarafından yanlış algılanması. tüketiciler radyoizotoplarla bulaşmış gıdaları ışınlanmış gıdalar ile karıştırıyor. ışınlama işleminde gıdalar hiçbir şekilde ışınlama kaynağı ile temas etmez.

    bu işlem sırasında, ışınlama kaynağından yayılan ışın gıda maddesinin içinden geçirilir. ışınlanmış gıdalar ile ilgili olarak tüketici tepkisini belirlemek amacıyla yapılan çalışmalardan, tüketicilerin gıda ışınlama hakkında bilgi sahibi olmadığı, ışınlanmış gıdaları kabul edip etmeme konusunda bilinçli karar verebilmesi için gıda ışınlamanın sınırlamaları, yararları ve güvenilirliği hakkında doğru bilgiye ihtiyacı olduğu sonucu çıkmıştır.

    gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde tüketici tutumuna yönelik olarak gerçekleştirilen araştırma sonuçlarına göre:

    • tüketiciler yeni teknolojiler hakkında tutucudur.

    • tüketicilerin tutumu ve satın alma istekleri, konu hakkındaki bilgi düzeyinden etkilenmektedir.

    • tüketicilerin çoğunluğu ışınlanmış gıdaların yararlarının ve güvenilirliğinin farkında değildir.

    • ışınlanmış gıdaların doğru etiketlenmesi tüketici üzerinde olumlu etkiye sahiptir.

    • tüketiciler, kendilerine seçenek sunulduğunda, yüksek kaliteli ve güvenli olan ışınlanmış gıdaları tercih edecektir.

    gıda ışınlama teknolojisi, uluslararası atom enerjisi ajansı (ıaea), dünya sağlık örgütü (who), gıda ve tarım teşkilatı (fao) tarafından onaylanmış ve desteklenen bir işlem. günümüzde 40’tan fazla ülkede 60’tan fazla gıda ışınlanıyor.

    türkiye atom enerjisi kurumu 1992 yılında kurduğu ışınlama tesisi ile gıdalarda ışınlama teknolojisinin uygulanmasına öncülük etmiştir. gıda ışınlama konusunda kurslar düzenlemekte, kamu, özel sektör ve üniversiteler ile işbirliği yapılarak ulusal ve uluslararası projelerle ışınlama teknolojisinin tanıtılması, yaygınlaştırılması ve nükleer teknolojinin barışçıl amaçlarla ülke yararına kullanılması konusundaki misyonunu sürdürmektedir.

    kaynaklar

    ınternational codex general standard for ırradiated food
    (cx stan 106-1983), fao/who codex alimentarius
    commission.
    revised codex general standard for ırradiated foods
    (cx stan 106-1983, rev.1-2003) fao/who
    codex alimentarius commission.
    gıda ışınlama yönetmeliği, 6/11/1999 tarihli ve
    23868 sayılı resmi gazete.
    gıda ışınlama yönetmeliğinde değişiklik yapılması hakkında
    yönetmelik, 15/10/2002 tarihli ve 24907 sayılı resmi gazete.
    gıda ışınlama yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair
    yönetmelik, 19/12/2003 tarihli ve 25321 sayılı resmi gazete.
    report from the commission to the europan parliament
    and council on food and food ıngredients treated with
    ionising radiation for the year 2010.
    brussels, 26.01.2012 com. (2012) 17 final.
    ınternational atomic energy agency,
    http://www.iaea.org/icgfi
    anonim 2010. gıda ışınlama. türkiye atom enerjisi kurumu
    yayınları el kitabı serisi, 2. basım, ankara, türkiye, 179 sayfa.

    -dr. mine uygun saribay / bilim ve teknik
  • "ben yeniliklere açığım'cıların" endüstrilerin çıkardığı yenilikleri önce kabul edip "sonra belki bakarız çaresine" anlayışının sonuçlarından birisidir.

    gıda üstündeki canlılar direk ışınlanma sonucunda ölür. yeni canlıların üremesi ise gıda üzerinde oluşan radikallerin yıkıcı etkilerinden dolayı engellenmiş olur.

    hangi gıdanın hangi katmanının ne derece etkilendiği, besin değerindeki değişmeler, varlığını sürdüren radikallerin gıdayı tüketenlere vereceği zararları tamamen önemsiz görmek gibi anlayış da vardır.
  • gıda endüstrisinin bizlere avantajlarını anlattığı fakat radyasyona maruz kalan gıdaların dna'sının değiştiği bir proses..

    ayrıca ışınlanmış gıdaların maliyetlerinin de arttığı pahalı bi yöntem..

    sağlıklı olup olmadığı tartışılır..

    http://gidahareketi.org/…es/gidaradyasyonraporu.pdf

    http://www.milliyet.com.tr/…tay/1713344/default.htm
hesabın var mı? giriş yap