kamaniçe

• günümüzde kamyanetsk podolsk olarak bilinen ukrayna’nın güneybatısında yüz bin nüfusluk kentin osmanlı literatüründeki ismi. paskalya tatiline gelen boş günlerim vasıtasıyla an itibariyle kentteyim. üç beş cümle yazayım da yarın bir gün buraya yolu düşenler için giriş olsun.
  eski bölüm ve sovyetik bölüm deyu ikiye ayrılabilir kent basitçe. kadim bölümde dinyester yani turla’nın kollarından smotriç üzerinde kamaniçe kalesi var. kale türk köprüsü (turetskii mist) ile tarihi kent merkezine bağlanıyor. oradan bir köprü ile de sovyetik alana gidiyorsunuz. kiev ve lviv’den sonra ukrayna’da en fazla ziyaret edilen şehir imiş. yarım saat uzaklıkta türk tarihi ile alakalı hotin şehri ve kalesi de var.
  önemli bir uluslararası destinasyon olamamasının temel sebebi en yakın havalimanının 4-5 saat kadar uzaklıkta olması olsa gerek.
  şehir çok yeşil; her tarafta parklar, ağaçlar var. inanılmaz sakin bir hayat sürüyor. her yerde kahve üzerine uzmanlaşmış kafeler var. ucuz sayılır turistik bir yere göre. bir kahve, bir kek, bir su yaklaşık 7 tl tuttu dün gittiğim bir kafede. kahveyi de buraya osmanlı getirmiş ilk. 1672 kamaniçe seferi sonrası kent osmanlı hâkimiyetine girmiş, ondan sonra kahve yaygınlaşmış. 1672-1699 arasında kenti osmanlı baştanbaşa imar etmiş kent tarihçesine göre. kaleyi elden geçirmişler, köprüyü de neredeyse sıfırdan inşa etmişler ol sebepten ismi türk köprüsü hala. kentin en çok ziyaret edilen yeri katolik aziz petro kilisesi. sebebi de önündeki minare. osmanlı idarecileri kamaniçe’yi kaybettiğinde minarenin yıkılmayacağına dair anlaşmaya bir madde ekletmişler. anlaşmayı bozmamak adına minare yıkılmamış ama minarenin tepesine meryem ana heykeli yerleştirilmiş. hala da böyle. lehler de minareye dokunmamışlar camiyi tekrar kiliseye çevirmişler.
  halk klasik ukrain özellikleri gösteriyor. sakin, yardımsever ve optimist. iki hafta önce ruslarla beraber iken onların ukrayna da bizim, kazakistan da. alaska’yı da alacağız sayıklamalarından bıkık halde iken buradaki halkın ezilmişlik hissi ve naifliği hissediliyor bolca. rusya’da aslında sakin ve misafirperver kırsal kesimin bile milliyetçi hislerinin tavan yapıp etraflarını -türkler dâhil- küçümsediği bir dönemde ukrayna’nın kırsalının naifliğini kaybetmediğini görmek iyi oldu. üç beş taze foto;
  
  http://imgur.com/a/gqd7j
• pan wolodyjowski filminde bu kalenin kuşatılması lehlerin gözünden anlatılır.
• jan sobieski yönetimindeki birleşik haçlı ordusu ikinci viyana kuşatması'nda türkleri bozguna uğratınca 4 ayrı ülke (avusturya, lehistan, rusya, venedik) osmanlı devleti'ne karşı birleşip ayrı ayrı cephe açarlar.
  
  kahlenberg meydan muharebesi'nde kazanılan zaferin şanı jan sobieski'ye yani lehlere mal edilse de; savaşta komuta ettiği ordu lehlerin yanı sıra avusturya, saksonya, frankonya, bavyera kuvvetlerini de kapsamaktaydı. nitekim bu büyük zafer sonrasında lehistan podolya'ya saldırmış ve en önemli hedef olarak kamaniçe'yi belirlemiştir. ne var ki 4 cephede savaşan osmanlı devleti bütün zorluklara rağmen kamaniçe'yi elinde tutmayı başarmıştır. bunda kırım hanı selim giray'ın da payı büyüktür. hatta podolya cephesi'nde harp sürerken jan sobieski'nin gönderdiği elçiye, "sözüne güvenilmeyen dönek bir milletsiniz, gene de sulh yapmak niyetindeyseniz devlet-i ali'nin kapısı size her zaman açıktır." der.
  
  savaşla ele geçirilemeyen kamaniçe, nihayet 1699 karlofça antlaşması ile lehistan'a terk edilir. son olarak eklemek gerekirse, yüz yıl geçmeden lehistan devleti haritadan silinir. ancak 200 sene sonra tekrar tarih sahnesine çıkar.
• masada kaybettiğimiz şehirlerden bi tanesi