pareto optimumu

• çıkar yerine fayda kullanmak daha doğru olur.
  ayrıca, bu fikri ortaya atan adamın adıdır pareto.
  birde edgeworth vardır, fakat biraz konuyla alakasız.
• mikro iktisatın incelediği bir durumdur. optimum bir değer bulurken türevin yardımına başvurulur.
• ekonomide arzla talebin eşit olması yani ekonominin denge durumunda olması durumu.
• normatif bir yaklaşım içerdiğinden pozitif analizlerde kullanılmasının ne derece pozitif olduğu tartışılan kavram.
• yeni refah teorisinin yaraticisi,pareto'nun optimum kriterleridir.
  pareto kardes "ekonomik dengeyi belirlemek icin zevkin olcusunu bilmeye kesinlikle gerek yoktur." derken bu endeksin sadece bir sıra ifade ettigini vurgulamak istemistir.
  ona gore refah,hic kimsenin durumunu kotulestirilmeden,bazı kisilerin durumu iyilestirilebiliyorsa artmıs sayılır.
  bu sureklilik kazanirsa ve artik kimsenin durumunu kotulestirmeden bir kisinin dahi durumunu iyilestirme olanagı yoksa refah maksimuma ulasmis sayılır.bundan su anlasilir,refah duzeyi o kadar artmistir ki,durumu iyilestirilecek,bir tane bile muhtac sahibi yoktur.
  hangi ulke modelinde buna ulasilmistir,ulasilmak uzeredir,yada ulasilabilinir mi tartismalari yapilabilir.ancak azgelismis ulkeler de bu gibi kavramlarin telafuz edilmesi bile kufre girer.
• (bkz: vilfredo pareto)
• rahmetli yüksel ülken hocamın her finalinde sorduğu beylik sorusu.
• paretonun latince bi terim değil de bi insan evladının ismi oldugunu ögrendiğimde dumur mekanizmamı devreye sokan bi optimum çeşidi.
• su ornekle aciklanabilir:
  
  100 yolcu kapasiteli ucaklara sahip bir hava yolu dogal olarak her ucus icin 100 tane bilet^* satmaktadir. ancak son anda olusan ertelemeler ve iptaller dolayisiyla her ucak ortalama 80 kisiyle ucmakta, 20 koltuk bos kalmakta, dolayisiyla hava yolu zarar etmektedir. bu sebeple, pareto optimumu geregince var olandan fazla bilet satilir ve sonra kucuk ayarlamalar yapilir.
  
  yani, 100 kisilik ucak icin, 120 tane bilet satilir, eger 20 kisi gelmezse, pek guzel olur, ucak tam dolu olarak havalanir, havayolu kara gecer. ha eger 120 kisi de gelirse, o zaman 20 kisi bir sonraki ucaga kaydirilir. bu sayede iki ucak da 100 kisiyle^* havalanir.
  bu yontem halen uygulanmakta olan bir yontemdir, ilk uygulanmaya baslandiginda hava yolu sirketleri dava edilmis, ancak hava yolu sirketlerinin "eger bu yontemi uygulamazsak bos kalan koltuklardan dolayi olusan zarari karsilamak icin biletlere zam yapmak zorunda kaliriz ki bu yolcularin daha da aleyhine olur" savunmasi uzerine yontemin uygulanmasina devam karari alinmistir.
  
  sonucta, yolcular kazanmaktadir, cunku biletlere zam yapilmamistir, sirketler kazanmaktadir cunku ucaklar tam kapasiteyle hareket etmektedir; yani pareto optimumu, ajanlarin kendi aralarinda degisim yaparak herkesi memnun edecek bir sonuc almalarini amaclar.
  
  baska bir ornek daha verirsek: 100 kisilik bir topluluga rastgele vanilyali veya cilekli dondurmalar dagitilir. vanilya sevmeyip de cilek sevenlerden vanilyali dondurma sahibi olanlar, cilek sevmeyip de vanilya seven cilekli dondurma sahipleriyle dondurmalarini degistirirlerse, pareto optimumuna ulasirlar, herkes tatmin olur.
• esitligin ozunde "kazanmak icin biraz kaybetmeye goz yummalisiniz" fikri yatar. iktisadi kisi rasyoneldir ve faydasini maksimize etmek ister, bu maksimizasyon sirasinda ne yardan ne serden gecerim diye bir sey soz konusu degildir, olay bundan ibarettir.