pozitif bilim

• pozitif bilimler ile kast edilen, doğal bilimler (natural sciences) değildir. zira, pozitif bilimler, (sosyal bilimlerden ziyade) normatif bilimler ile diğer branşlar arasında bir ayrıştırma yapmaya yarar. doğru karşılaştırma düzlemleri şöyledir:
  
  düzlem 1: doğal bilimler <-> sosyal bilimler
  düzlem 2: pozitif bilimler <-> normatif bilimler
  
  normatif bilimlerin en temel özelliği, sosyal gerçekliklerin "nasıl olduğunu anlamaya çalışmak" yerine, "nasıl olması gerektiği konusunda yargılamalarda bulunma"ya odaklanmalarıdır. örneğin, bir dizi karşılaştırmalı ölçüm yaparak, "şu ülkede demokrasi seviyesi şudur" demek, normatif değildir. "demokrasiler, diktatörlüklere nazaran daha meşru rejimlerdir" demek ise normatiftir.
  
  siyaset bilimi özelinde, birincisi karşılaştırmalı politikanın, ikincisi ise siyaset felsefesinin alanına girer. birincisi, gerçekliklere karşı tamamen nötrdür (bkz: value-neutral /@derinsular), ve sadece ölçüm yapar. ikincisi ise, belli önkabuller üzerine inşa ettiği subjektif yargılardan hareketle (daha) doğru ve (daha) ideal olana yönelik çıkarsamalarda bulunur. dolayısıyla da, birincinin aksine, ikincisi normatiftir.
  
  bu noktada belki türkiye'ye özel bir not da düşmek lazım: türkiye'de normatif olmayan, kantitatif olmanın yanı sıra tamamen gözleme dayalı olarak nedensellikleri açığa çıkarmaya dayanan, sınanabilir sosyal bilim çalışmaları nadirdir. bu nedenle, sosyal bilimler ile doğal bilimler arasındaki ayrım, pozitif bilimler ile normatif bilimler arasındaki ayrım ile (her zaman olmasa da yaygın olarak) aynı görülür ve bu kavramlar sıklıkla birbirleri yerine kullanılır. bu durumun beraberinde getirdiği en olumsuz gerçeklerden biri, batıda yapılan sosyal bilim çalışmalarıyla türkiye'dekiler arasında hem yöntem hem de kalite açısından derin uçurumlar ortaya çıkmış olmasıdır.
  
  bütün bunlar bir yana, akademik çevrelerde "sosyal bilimler pozitivist olmalı mı (ya da olabilir mi)?" sorusu etrafında yapılan tartışmalar da yok değildir. bu tartışmalar halen sürmektedir ve önemlidir. ancak, sosyal bilimlerde pozitivist yöntemlerin kullanılıp kullanılmayacağı (ya da bu yöntemlerle elde edilecek sonuçların ne denli hatasız (accurate) olacağı) konusu ayrı bir tartışmadır. bu tartışmayı yapmak başka, sosyal bilimleri normatif, doğal bilimleri ise pozitif kategorilere gayet kesin çizgilerle dahil etmek ve bu kavramları nüanslarını bilmeden rastgele kullanmak başkadır.
  
  [not: yukarıdakilere ek olarak, hatasızlığın (accuracy) doğal bilimlerde de sıfır olmadığı, tahmin ve yaklaştırmaların doğal bilimlerde de sıklıkla kullanıldığını hatırlamak iyi olabilir.]
  
  tema:
  (bkz: bilim felsefesi/@derinsular)