roe v. wade ^*

• 1973'te abd de kurtaji yasallastiran, son asamasinda supreme courtta gorusulup karar verilen davanin taraflarini belirten ifade.
  bush ve ekibinin yururlukten kaldirmaya calistiklari karar.
• abd tarihindeki en öenmli ve en çok ses getirmiş davalardan biri. amerikan yüksek mahkemesi bu davayla ülke eyaletlerinde uygulanan kürtaj karşıtı yasaların pek çoğunun, anayasadan kaynaklanan özel hayatın gizliliğini ihal ettiği gerekçesiyle iptal etmiştir.
• bu davanin davacisi anonim kalmak icin jane roe^* ismini kullanmisti. 80lerde kim oldugunu bir kitap yazarak ifsa etmis, norma mccorvey isminde bir kadinmis. bu davaya konu olan bebek hakkindaki dava uzayip gittigi icin dogmus ve evlat verilmis, norma'nin daha onceden iki cocugu daha varmis (ama cocuklara baskalari bakiyor).
  
  isin ilginc tarafi kim oldugu aciga ciktiktan sonra bir sure kurtaj yapilan kiliniklerde calisan, hareketi destekleyen norma, daha sonra taraf degistirmis. yeniden vaftiz olmus, born again hristiyan olmus, hatta su anda kendi katolik ministrysi var. dini yeniden kesfettikten sonra pek cok konuda gorusleri ve davranislari da degismis. mesela ilk kitabinda uzun sureli lezbiyen iliski icinde oldugunu yazmisken, sonradan lezbiyenlikten vazgecmis. pro choice hareket ve liderleri hakkinda, roe v wade davasi hakkinda bir suru laf etmis, mesela o davanin kendisini savunan iki hirsli kadin avukatin isi oldugunu, aslinda kendisiyle cok da alakali olmadigini (yani kullanildigini) soylemis. davada hamileligin tecavuz sonucu oldugu geciyor, aslinda oyle olmadigini soylemis (ama bu tecavuz lafini kendisi mi uydurmus, avukatlarin zoruyla mi soylemis belli degil). simdi kurtaj hakki karsiti (onlar kendilerine pro life diyor tabii) hareket icinde calisiyor, "roe bile dondu, onumuz acik" seklinde psikolojik destek, umit veriyor harekete.
  
  tarihi sembol "roe"nun gercek hayatta boyle kafasi karisik ve -haddime degil ama kendimi tutamayacagim- sorunlu biri olmasi talihsizlik. kadinlarin kurtaj olabilmesini yasallastiran 1973 karari da orasindan burasindan kirpilip duruyor zaten (kurtaj yasal ama su su su su sartlar saglanirsa seklinde yeni kararlarla). anayasa mahkemesi'nin yarin birgun 1973 kararini tumden iptal etmesi de uzak bir ihtimal degi. oyle ki eyaletler simdiden karar almislar roe v wade iptal edilirse (hukuki terim ne bilmiyorum) uyup kurtaji yasaklayacagiz/ onemli degil kurtaj legal kalacak diye.
  
  deli oluyorum sevgili sozlukcu, kuduruyorum insanlarin (ve hukumetlerin) bir kadinin dogurup dogurmayacagi kararina mudahale edebilme hakkini kendilerinde gorebilmelerine, o self righteousluga, o arrogancea. hele bunu yaparken tanri manri demiyorlar mi iyice sigortalarim atiyor, gunahsa gunah benim sana ne oluyor, o cok sevdigin tanrin versin cezami neyse, sana giren cikan nedir? planned parenthoodlarin onunde iceride verilen servislere (kurtaj disinda cok daha fazla sey var, saglikli hamilelik programlari, annelik egitimleri dahil) ihtiyaci olanlari engelleyemeye calismalari, bas bas bagirmalari, duygu somurusu yapmalari, hatta siddet uygulamalari... bu yolla cennete ulasacaklarini dusunuyorlarsa tanrilari onlara akil fikir versin. hangi kadin olsa kurtaj karari, uygulanmasi psikolojik olarak agzina siciyor zaten, bir de bu gerzeklerle ugrasmak zorunda kalmalari cok feci. en iyisi istenmeyen hamileligi bastan engellemek kizlar ve xy kromozomunu saglayan gencler, sizi soyle alayim: (bkz: dogum kontrolu)
• 22 ocak 2013, kararın 40. yılı. canını sevdiklerim şöyle şeyler hazırlamışlar.
• freakonomics'te abd'de doksanlı yıllarda suç oranının azalmasının ana sebebi olarak gösterilen dava.
• davanın beyaz perde uyarlamasında jon voight, nick loeb, robert davi isimler de yer alacak.
• yıl ortasında amerika yüksek mahkemesi bununla ilgili karar verecek.
  yüksek mahkemede 6-3 muhafazakar çoğunluk olduğundan bu davanın kararı yürürlükten kaldırılabilir. (inşallah yapamazlar yaparlarsa kıyamet kopar)
  yani cumhuriyetçi eyaletler kürtajı yasaklayabilir (zaten öyle de yapıyorlar)
  bu arada amerikan halkının yarısından fazlası bu kararın yürürlükten kaldırılmasını doğru bulmuyor.
  
  tanım: 1973'te amerika'da eyaletlerin kürtaj yasaklarını yasadışı kılan emsal dava. gerçi olayın davacı tarafı "jane roe"(gerçek adı norma mccorvey olması lazım) sonradan kürtaj karşıtı olmuştu.
• yürürlükten kaldırılma süreci başlamıştır.
  
  (bkz: your body is a battleground)
• feminist ciyaklamasina sebep olacak karar.
  
  bazi kadinlar ne kadar ilginc çocuklarını öldüremeyeceklerini düşündüklerinde üzülüyorlar.
• edit: artık eski içtihat dememiz lazım zira iptal edildi. birleşik devletlerde özellikle de ensest ve tecavüz istisnaları olmaksızın her olayda kürtaj yasağının geçerli kılındığı eyaletlerde yaşayan feministlere kolay gelsin, işleri zor.
  
  başlık konusu emsal karar ile 1973'te birleşik devletler yüksek mahkemesi^*, 14. anayasa değişikliğinin^* adil yargı hükmüne^* dayanarak hamile kadınların kürtaj olup olmama tercihini koruyan bir mahremiyet hakkını tanımıştır. ilgili planned parenthood v casey kararında ise mahkeme, ilk karardaki katı sınırlamaları kaldırıp trimester testini fetüsün anne karnı dışında yaşayabilirliği kriteriyle değiştirmiştir.
  
  dün ise yüksek mahkemenin anayasa orijinalisti üyelerinden hakim samuel alito'nun yazdığı iddia edilen bir taslak sızdırılmış, bu da amerikan kamuoyunda infial yaratmıştır.
  taslakta alito özetle roe'nun gerekçelendirmesinin aşırı yetersiz olduğunu, kürtaj hakkının anayasada sayılan haklardan olmadığı gibi amerikan halkının tarihi ve geleneklerinde köklü olarak yer alma kriterini de sağlamadığından anayasaya dayanarak bu hakkın tanınamayacağını, bu hakkın düzenlenmesinin seçilmiş yöneticilere bırakılması gerektiğini savunuyor.