tod und verklarung

• richard strauss'un bir saheseri ve dahi bir mucizesi senfonik şiir. türkçe'ye 'ölüm ve değişim' yahut 'ölüm ve dönüşüm' olarak cevrilebilir. besteci bu yapiti sadece 25 yasindayken kaleme almistir. boylesi genc bir yasinda olum konusunu bu kadar vurucu bir bicimde islemis olmasi akillara durgunluk verir. buyuk bir orkestra icin yazilmis olan yapit yorumdan yoruma ciddi farkliliklar gostermekle birlikte ortalama 25 dakika surer.
  
  kisisel ilavelerin \ yorumlarimla muzigi asagidaki gibi anlatmayi deneyecegim :
  
  yapitin başinda olum doseginde sonunu bekleyen bir kisi goruruz. yalnizdir. kalp ritmi bozuktur (solo timpani vuruslari) . bir an icin anilari canlanir ve hayati bir film seridi gibi gozunun onunden gecmeye baslar (solo obua flüt ve keman). bu hulyali hava kisa surede karararak bastaki duruma doner. gene bozuk kalp ritmi, baslarin tremololari...
  
  aniden muzik yukselir ve hizlanir ; hasta kisi 1. krizini gecirmektedir. kriz anlatisi 3 dakika kadar surer ve diner. zamani azalmaktadir ve dolayisiyla yapitin basindaki hulyali ani tazelemeler simdi daha hizli yapilmaktadir ancak bu surec esnasinda timpani ve bakır uflemeliler bu muzigin akisini sert bicimde birden fazla kere keser yahut kesmeye tesebbus eder.
  
  bu cekismeli muzik sonunda huzur temasina varir. ancak kisa bir sure sonra yapitin en basindaki ortam tekrar kendini gosterir. kisa ama korkutucu bir suskunluk 2. krizin yasanmasi ile bozulur
  
  kriz uzun surmez. dorukta timpani ve bakırlarlar muzigi yikar, hasta ebediyete intikal etmistir. ruhu bu yikintinin icinden yukselmeye baslar (gong vuruslari esliginde) ve huzur temasinin uzun bir islenisine baglanir. yapit bu sekilde son bulur.
  
  bestecinin son yapitlarindan olan son dört şarkıinin sonuncusunda (günbatımı baslikli 4.sunde) sarkinin son cumlesinde 'bu acaba ölüm mü?' sorusu sorulurken besteci tod und verklarung'dan muzikal bir alinti yapar.
  
  besteci kendi olum dosegindeyken gelinine 'alice, bu çok komik, ölüm aynı benim ölüm ve değişimde anlattigim gibi oluyormus' der.
  
  yapitin bu entry'de kullanilana nazaran cok daha kaydadeger bir ses (ve goruntu) kaydi icin dinleyici herbert von karajan'in 1980 sonrasi kayitlarina bakabilir.
  
  not : eski youtube linklerinin öldüğünü haber veren kullerdeki sir'a tesekkurlerimi sunuyorum.