hesabın var mı? giriş yap

  • arkadaş tamam gittikçe modernleştin, incir yaprağından, hayvan derisine ordan da pamuğa ipeğe falan geçtin de aklına nerden geldi bu kırışıkmış bir de ütüleyeyim diye.. her kim icat ettiyse her kimin ilk aklına geldiyse her ütü yaptığımda kendisini sevgiyle anmaktayım..

  • 19. yüzyılda istanbul dahil, dünyanın neredeyse bütün metropollerinin sokaklarında arz-ı endam eden bir tür at arabası. sürücünün, arkadaki yolcu kabinin dışında önde ve yüksekte oturduğu bu arabalar, ilk kez 1830'larda ingiltere'de kullanılmaya başlanmış ve clarence dükü prens william'a ithafen clarence olarak adlandırmışlar.

    sherlock holmes'un londra'nın arnavut kaldırımlarında tıkır tıkır yolculuk ettiği ve halen viyana, roma gibi pek çok avrupa şehrinde turist gezdirmekte kullanılan bu arabaların kaç at tarafından çekildiğine, kaç yolcu aldığına ve kaç tekerleği olduğuna göre değişen adları var: brougham, hansom, cab, hackney, jarvey, growlers, cabriolet, fiacre...

    19. yüzyıl'da özel bir görev kapsamında padişah tarafından amerika'ya gönderilen iki osmanlı yetkilisi aziz bey ve lemi bey'in de seyahatleri sırasında tercih ettikleri bu arabaların türkçede de yine türlerine göre farklı farklı isimleri var: kap, fayton, talika, muhacir arabası, kupa arabası, lando, landon, landolet, koçu, kinto, katip odası, çekçek, tente, koçu, omnibus...

    fakat bunlardan en popüler, en gözde ve de en pahalı olanları, kupa arabaları ile landolar. tabi pahalı olduklarından bu arabaları asıl tercih edenler saray kadınları. örneğin padişahın cuma namazına gitmesine ilişkin yapılan tören olan cuma selamlığını izlemeye, kupa arabaları ile gelirmiş valide sultan, sultan efendiler, kadın efendiler, harem hanımları, vekillerin hanımları ve kendilerine ise atlı harem ağaları ile darüssade ağası eşlik edermiş. tören alanına gelindiğinde hanımların kupa arabaları kıdem ve de protokol sırasına göre atları çözülmüş bir şekilde yan yana dizilirmiş. tabi protokolde en önde gelen valide sultanın arabası iken en sona ise hazinedar ustanın gümüş çerçeveli küçük pencereli kupa arabası geçermiş. padişah namazı bitirip saraya dönüşe geçtikten sonra harem kupa arabalarına tekrar atlar koşulur ve hanımlar, etrafta bekleyen ahaliye kupa arabalarının içinden para saça saça saraya dönerlermiş.

    gerçi harem mensupları haricinde de kullanımı söz konusu bu arabaların. mesela bihruz bey'in, sevdalandığı periveş hanım'a ait lüks araba, esasında iki atın çektiği ince tekerlekli sarı boyalı bir lando'dur (bkz: araba sevdası). gerçi sonradan anlaşılır ki periveş hanım'ın o güzeller güzeli landosu esasında osmanlı dönemi taksilerini ifade eden bir kira arabasıdır.

    hem landolar hem de kupa arabaları küçük, dört tarafı kapalı ve fazlasıyla samimi bir ortama müsait olduğundan olsa gerek kadınla erkeğin birlikte binmesi yasakmış. bu yasak üzerine düşünen refik halid karay, ilk adım adlı kitabında şöyle yazmış:

    "neden kadın erkek bir arabaya binilmesi yasak da sandalınki değil? şimdi, bu ciheti ben de düşünüyorum ve sebeplerini buluyorum:
    1- arabanın hususuyla kupa olursa dört tarafı kapalıdır, sandalınki açık.
    2- arabacının arkası müşteriye dönüktür, sandalcının önü.
    3- deniz korkusuyla sandalda uslu durmak zaruri, arabada ihtiyari..." (s.16)

    yine aynı kitapta refik halid, kupa model kira arabalarının sıhhi denetimden geçmediği için sağlam binenin illet kaptığı seyyar mikrop mahfazaları olduğunu ve bu arabaların içindeki ıslak, ekşi, geniz yakan ve göz sulatan gübre kokularının halâ burnunda olduğunu söyleyip bu harap haldeki arabaların birinden nasıl düştüğünü anlatmış:

    "beyoğlu dönüşü eminönü'nden binerdik ve kadit atlar rızapaşa yokuşu'nu çoğu defa çıkamadıkları için yarı yolda da inerdik. bir gece, eve bu arabalardan biriyle hafifçe keyif dönerken acayip bir şey olmuştu: hem arabanın içindeydim hem de yürüyordum. evet, ayaklarım yerdeydi, acele acele adım atıyordum; aynı zamanda kendimi arabanın çerçevesi arasında buluyordum ve oturmadığımı da fark ediyordum. neden sonra anladım ki ayak bastığım tahta, yolda kopup düşmüş, minderden kaymışım ve yarı belime kadar arabanın orta kısmına geçmiş, at süratiyle yokuşa tırmanıyorum!" (s.29-30)

    bundan daha komik bir diğer anısı ise şöyle:

    "atlar, kamçı, tekme, sövüp sayma, başlarından çekip sürüme, her ne yapılsa bir türlü yokuşa tırmanamayınca arahacı bana döndü:
    - 'efendi', dedi. 'yanında lüzumsuz gazete var mı?'
    vardı, verdim. gece yarısı ve yol ortası bunu ne yapacak diye meraka düştüm. kağıdı ocak tutuşturmak için yapılan şekilde büktü, hazırladı; sonra kibritini çıkardı, ateş verdi ve alevini zavallı hayvanların arka hacakları arasına uzattı. birden, can havliyle yerimizden fırladık ve o hızla, yarı at arabası, yarı motor, beyazıt meydanı'na ulaştık!" (s. 30)

    bu kadar bahsedip de bu arabanın en revaçta olduğu 1886 yılından nadir bir fotoğrafını paylaşmamak olmaz. krikor balyan'ın nefis eseri nusretiye camii'nin (tophane camii) önünden geçmekte olan atlı tramvayın hemen solunda park halinde yolcu bekleyen şu güzellik, kupa arabasının ta kendisi ki etrafındaki kişilerin pazarlık yapan müşteriler olduğunu varsayarsak muhtemelen kira arabası olarak kullanılmakta.

  • muhtemelen efes'in bu hareketine anlam veremeyen pekçok kişi gibi bira seven birisiyim. ama "alkolsüz bira anlamsız" değildir.

    işin politik ve dini tarafını bir yana bırakıyorum.

    herşeyden önce dünya'da "alkolsüz bira" en çok alkoliklerin işine yaramıştır. özellikle bira tüketmeyi seven ancak alkolik olmanın sıkıntılarını yaşayan kişiler uygulanan tedavilerde sürekli olarak alkolsüz biraya başvururlar. bu konuda internette yığınla makale bulabilirsiniz. hoş, kimi çalışmalar buna şüpheyle bakıyor ama yine de tartışma konusu açık. ve bu yolla alkolü bırakmış, azaltmış pekçok insan var.

    ikincil olarak en çok yanlış bulduğum noktaya değineceğim. "kafam güzel olmayacaksa niye kötü tatlı birşey içeyim?" öncelikle, biranın tadını zaten sevmiyorsan, içme, mal mısın? maksat hafif çakırkeyif olmaksa bin tane alkollü içecek var. git şarap iç, rakı iç, kokteyl yap, votka ya da cin iç, tadına çok düşkünsen viski iç. ama bara gittiğinizde hemen herkes bira içiyor değil mi? neden dersiniz? çünkü bira sadece "kafayı güzel yapma aparatı" değildir. birayı bir kültür yapan, tüketenlerde barleycorn kardeşliği oluşturan şey, tüketirken edilen sohbetlerdir. bu bakımdan rakı masasına oldukça benzetilebilir. birinde yemekler sofrayı zenginleştirir, sohbeti uzatırken diğerinde içilen biranın miktarı ve tüketim süresinin uzunluğu, ayrıca sıcak havalarda serinleme/rahatlama hissi yaratması. bunun yanısıra "tadının da güzel olması"dır. evet biranın tadı güzeldir. eğer gerçekten iyi bira içmişseniz, içine glikoz-şurubu basılmamış, gerçekten %100 malt olan, pastörize edilmemiş bira içmişseniz tadının ne müthiş birşey olduğunu bilirsiniz.

    biranın sosyal bir içki olduğundan bahsettik. kişi bara gittiğinde araba sürecekse, ilaç kullanıyorsa, hamileyse, akşam ders çalışacaksa vs. insanların sohbetine dahil olup bir yandan birşeyler içmek isteyebilir. muhtemelen daha önce bunu hepiniz konuşmuşsunuzdur "ulan 2 litre bira içtim bugün, bu kadar çok su içemem" diye. gerçekten de bira, çok tüketilebilecek bir içecektir. (sosyal bir içki olmasını sağlayan diğer bir etken) bu yüzden insanlar bara gittiklerinde eğer içki içmiyorlarsa ancak elleri boş kalmasın istiyorlarsa (evet istiyorlar) o zaman kola alırlar, meyve suyu alırlar ot bok alırlar. 3. bardaktan sonra bayılırlar bişey içmek istemezler. bu arada "elleri boş kalır" ve toplaşmadan/etkinlikten psikolojik olarak uzak hissederler. ister biraları tokuşturmak anlamında olsun, ister, önünde/elinde içecek birşeyi olmadan bir yerde bulunmanın kafada yarattığı boşlukla olsun. kısacası, barda alkolsüz birşey tüketmek için oldukça idealdir "alkolsüz bira".

    yukarıda saydığımız sosyal nedenlerin yanına, yurt dışında rejim yapan insanların da ortamlarda tercih ettiği bira çeşididir. dediğimiz gibi, ortamda içkisiz olmak istemezler ve "biranın tadını" almak isterler. gerçekten de alkolsüz biralarda genellikle normal (akollü) biranın yarısı kadar kalori bulunur. bira göbeğini biraz olsun eritmek isteyenler için ideal sayılabilir.

    bira, esasen sağlıksız birşey değildir. bokunu çıkarınca vücudunuzun ağzına sıçar, ağzına sıçan şey de temel olarak alkoldür.alkolsüz bira'daki alkol miktarı, meyve sularındakiyle aynıdır, hatta bazı meyve sularındakinden daha azdır. bunun haricinde, çoğu meyvesuyundakinin yarısı kadar protein içerir, ciddi miktarda b vitamini içerir.

    vücutta henle kulbu denilen yer -böbrekte yer alır- suyun (ve minerallerin) emiliminden sorumludur. bunu yaparken adh denen bir hormondan yararlanır. alkol tüketimi, adh hormonunun salınmasını azaltır/durdurur. adh olmayınca, henle kulbu su emme işini çok yapmaz. bu yüzden hemencecik çişiniz gelir. eğer iyi bir gözlemciyseniz, bira içmeye başladıktan sonra ilk işeme sürenizle, 2. 3. işeme süreniz arasında bir uyumsuzluk görebilirsiniz. bunun sebebi, ilk işediğinizde içtiğiniz birayı değil, böbreklerinizdeki mevcut suyu işemenizdir. zaten mideden böbreğe bira o kadar kısa sürede ulaşamaz. içtiğiniz birayı ilk işeme süreniz, muhtemelen 2. işemenize denk gelecektir. çünkü ancak mide'den böbreğe ilerlemiştir, kanınızda da alkol olduğundan adh salgılanmaz, henle kulpu işini daha az görür, sonunda da işersiniz. alkollü herhangi bir içkiyi fazlaca içtikten sonra geceleyin susamanızın sebebi, gece su içmezseniz ertesi sabah başınızın ağrıması, yüzünüzün gözünüzün şişmesinin sebebi budur. üstelik bira'nın çoğu su olduğu halde!
    nihayetinde, alkolsüz bira tükettiğinizde, adh hormonu salgılanması durmayacaktır. işemeleriniz daha normal periyotlarla gerçekleşecektir ve su kaybı değil kazancı yaşayacaksınızdır. ertesi gün de başınız ağrımaz.

    alkolsüz biranın tadı, alkollü biradan (alkolsüz olması dışında) farklı değildir. zaten alkolsüz bira, normal bira'dan yapılır. ya ısıtılarak alkolü buharlaştırlır (alkolün kaynama noktası suyunkinden daha düşük) ya alkol vakum yardımıyla buharlaştırlır (bu bazen kaynatmayla hızlandırılır) ya da süzgeçlerden geçirilerek alkol+su karışımı elde edildikten sonra alkol distile edilir kalan su tekrar değerlendirildiğinde alkolsüz bira elde edilir. her ne şekilde olursa olsun, elde edilen içeceğin tadı, normal bira'nın tamamen alkolsüz hali olur.

    işte bu noktada efes'e ben kızabilirim. çünkü ben zaten efes pilsen'i çok sevmiyorum. canım bira çektiğinde başka seçenek yoksa başvurabilirim, ancak nezdimce bir bomonti'nin ya da tuborg %100 malt'ın yanına yaklaşamıyor. bu kişisel tercihim. bu yüzden alkolsüz bira içeceksem, efes'in alkolsüzü dışında bira olsaydı muhtemelen onu tercih ederdim. yani, tercih sebebi yine lezzeti olurdu. zira bin kere söylediğimiz gibi, bira'nın bir tadı var. sevmiyorsanız içmeyin!

  • telefonla canlı yayına bağlanan kişinin 9'a basması üzerine erdem bey ceza olarak bir fıkra anlatır ve cenk bey fıkra bitince alaycı bir ifadeyle güler...

    e: bu fıkrama kahkahalarla gülen 70 milyonu duyar gibiyim cenk bey...
    c: duyargalarım var diyorsunuz... (telefondaki kişiye* döner...) aldınız mı ağzınızın payını hanımefendi? 9'a basarsanız böyle olur.
    e: cenk bey yalnız bir dakika, bu bir ceza madem... insanlar niye gülerek kendilerine ceza çektiriyorlar? yani 9'a basarak... demek ki bu bir ceza değil, benim fıkralarımı gerçekten seviyorlar cenk bey.
    c: işte tuna kiremitçi de sizin gibi düşündüğü için devamlı kitap yazıyor erdem bey!

  • yeni albüm çıkarmış fantaazi müzik icraacıları tarafından posterlerde, afişlerde, kaset kapaklarında sergilenen duruştur. kafanın italik duruşuyla satıştan beklenen gelir arasında çok doğru bir ilişki vardır. bu duruşun duayenleri arasında, mahsun kırmızıgül'ü, ibrahim tatlıses'i, özcan deniz'i ve yeni yeteneklerden bayhan'ı sayabiliriz. emrah dinçer hem italik hem bold olarak durur ki ayrı bir başlık konusudur, belki de değildir.

  • tam tersini yaşamış biri olarak imrendiğim şeydir. bir gün taso oynuyoruz neyse bi arkadaş geldi "ben de oynicam ama tasom yok bana satar mısın?" dedi. benim cepler de dolu. tasodan para kazanacam falan. sonra çocuk: "ama yanımda para yok annemden alınca veririm" dedi. kabul edip 4 tanesi 250 bin liraya anlaştık. neyse oynuyoruz bu çocuk 4 tane tasoyla benim elimdekilerin hepsini tabiri caizse üttü. anasının dini demeyin gerçekten öyle oldu. sonra "hani ben senden 4 tane borç almıştım al onları veriyorum" dedi. bir daha oynadık o 4 taneyi de üttü. kaldık öyle s.k gibi ortalıkta. böyle bir talihsizlik yaşamışımdır hiç unutmam.

  • roman gibi olabilendir. özet geçiyorum: sözlük kızından mesaj almış, izmire gitmiş, sonra rusya'ya gidip rus hatunlarla aganigi naganigi yapmış. şimdi de birine evlenme teklif ediyor ama kime ettiğini ben çözemedim. herhangi birimize olabilir. bana ediyorsa; zaten evliyim olmaz.

  • cevabı demet akalın'ı da itip çaktırmadan oradan uzaklaşırım olması gereken soru.