• 1929’da wall street’te, kara perşembe olarak anılan çöküş bir borsa krizi olarak başlamış, kısa sürede gelişmiş ekonomilerde çok ağır ve yerleşik bir bunalıma neden olmuştur.
  • dönemin abd başkanı hoover kriz ilk çıktığında müdahale etseydi belki de bu kadar büyümeyecek olan 1929 krizi(büyük buhran)

    bu dönemde uygulanan ekonomiye müdahaleler ayrıca 2008 krizinde de uygulama alanı buldu. kapitalist sistem kendini korumak için her türlü yola başvurabileceğini gösteriyor.
  • (bkz: kara perşembe)
  • bir kurgunun sonucu gerçekleştiğine inandığım yıkım...

    şöyle ki:

    1920'lerde amerikan merkez bankası, para arzını artırdı. bu artışla birlikte amerikan halkına ve amerikan bankalarına borç pompalandı.

    o sıralarda borsaya yeni bir açıklık eklenmişti: "the margin loan". bu, şu demekti: borsada bir hisse senedine, gerçek değerinin sadece %10'unu ödeyerek sahip olunabiliyordu. kalan %90'lık kısım için yatırımcı, broker'a borçlanıyordu. örneğin 10 dolarlık bir hisseyi 1 dolara alıp 9 dolar da borçla yatırım yapılabiliyordu. bu, döneminin en popüler yatırım biçimlerinden birisi hâlini aldı. öyle ki herkes borsadan para kazandığını zannetmeye başlamıştı. saadet zinciri üyelerinin para kazandıklarını zannetmeleri gibi...

    "the margin loan", broker'a parasını 24 saat içinde geri isteme hakkı tanıyordu. bu durumda borcunu ödemek isteyen yatırımcı, borca girerek aldığı hisseyi satmak zorunda kalıyordu.

    bu süreçte, 1920'lerin sonlarına doğru başta günümüzün en popüler zenginlerinden birisi olan rockefeller olmak üzere bütün güçlü para baronları borsadan sessiz sedasız çekilmeye başladı. bunun üzerine "the margin loan" kullanan broker'lar yatırımcılara verdikleri %90 oranlı borçlarını geri istemeye başladılar.

    bu durum borsada müthiş bir satış zincirine sebep oldu. borcunu ödeyebilmek için bankalara koşanlar sebebiyle yüzlerce banka iflas etti.

    dünyanın önde gelen bankerleri bu karmaşadan faydalanarak kalan birçok bankayı ve şirketi çok ucuza satın aldı. böylece amerikan malları uluslararası zenginlerce neredeyse talan edildi.

    amerikan merkez bankası ise bu olaylara müdahale etmedi ya da edemedi. böylece "büyük buhran" denilen o karanlık süreç başlamış oldu.
  • "..birinci dünya savaşı çıktıktan sonra paraya ihtiyaç duyan avrupa ülkeleri altın standardını terk ederek karşılıksız para basmaya başladılar. karşılıksız para basımı enflasyona sebep oldu. yatırımcılar paralarını ve altınlarını, altın karşılığı para basmayı sürdüren abd bankalarına yolladı. dünya finans merkezi ünvanı londra’dan new york’a geçti. bu dönemde dünya altın rezervinin yüzde 40’ı abd’de toplanmıştı. abd’de biriken bu servet müthiş bir ekonomik sıçramaya yol açtı. değerler şişmeye, balonlar oluşmaya başladı, borsa astronomik hızda yükseldi. hükümetler altın standardını sürdürdü ve deflasyonist politikalar izledi. bu politikalar sonucunda fiyatların düşüşü nedeniyle ekonomik faaliyetler gerilemeye başladı. bu gelişmenin devamı sonucunda 1929 ekim’inde abd borsasında iniş başladı. 24 ekim 1929'da ekonomi tarihine kara perşembe olarak geçen seanslarda borsa tam anlamıyla çöktü. çöküş kısa sürede dünyaya yayıldı ve yaklaşık 10 yıl süren bir krize dönüştü.."
  • tüm dünyada genel beklenti 2024-2029 yılları arasında bu buhranın benzerinin yaşanması. ekonomist değilim ama pandemi sonrası oluşan enflasyon kontrol altında ibareleri yerini enflasyon kalıcı ifadelerine bıraktı. bu işin sonu umarım dünya çapında bir stangflasyona neden olmaz.

    1 yıl sonrası editi. tahmin ettiğim gibi ilerliyoruz. 2026'nın sonuna kadar dişinizi sıkın sonrası 10 yıldan fazla güllük gülistanlık
  • büyük buhran sırasında birçok insanın, söz konusu kıyafetler olduğunda ne giyeceklerini seçebilecek şansı bulunmuyordu. bu nedenle de pamuk un çuvallarından yapılan elbiseler dikmeye başladılar. görsel

    un çuvalı üreticileri bu durumun farkına vardıklarında üzerlerinde farklı desenler bulunan çuvallar üretmeye başladılar. bu çuvallar, nasıl yıkanacaklarına dair talimatlar da içeriyordu. görsel

    zamanla un çuvalından üretilmiş kıyafetler gitmek moda haline geldi. kadınların dikiş becerilerini sergilemesi için un çuvalından kıyafet dikme yarışmaları düzenlendi. un çuvalından üretilmiş olan kıyafetler 1960'lı yıllara kadar yoğun şekilde kullanıldılar.

    fikir akıllıca, çuval üreticilerin jesti ise harikulade gerçekten.

    kaynak: historyofyesterday
  • önümüzdeki 5 yıl içinde dünyanın tekrar girmesi beklenen büyük ekonomik kriz. sonrasında yine büyük bir savaş ve kapanış.
  • 1930 yılında, amerika’da işsiz insan sayısı 4 milyon, 1931 yılı itibariyle 6 milyon ve büyük buhranın etkisinin en derinden hissedildiği dönem olarak belirtilen 1932 yılında ise sayı abd nüfusunun %20sine tekabül eden 50 milyon olarak kayıtlara geçmiş.
    1933 yılında binlerce bankanın kapısına kilit vurduğu, amerikan merkez bankasının “korkmanız gereken tek şey korkunun kendisi” diyerek piyasaları sakinleştirmeye çalıştığı bir sürecin sonunda 1935ten 1943e kadar 8.5 milyon insanı istihdam eden kalıcı iş programları oluşturulmuş, bazı toparlanmalar olsa da ikinci dünya savaşına kadar devam etmiş denilebilir. bu arada buhran öncesi dönem denilen 1920-1929 arası için “kükreyen yıllar” deniyormuş zira ülkenin toplam serveti bu dönemde iki katına çıkmış. bu kükredileri dönemde işgücü ücretlerinin düştüğü, tüketici kredi borçlarının çoğaldığı, tarım sektörünün can çekiştiği ve bankaların tasfiye edilemeyecek kadar büyük kredileri olduğu bir dönem.
  • hemen öncesindeki haftalarda hisse senetlerinin uçuşa geçtiği herkesin hisselerde daha da yükselme beklediği günlere tekabül eder. new york borsası o gün itibariyle %12 düşmüş olduğu ilan edilir. milyonlarca dolar ertesinde buhar olur.
hesabın var mı? giriş yap