• küresel ısınma sonucu kapladığı alan giderek büyüyen ve afrika'nın yeşil alanlarını tehdit etmeye başlayan sahra çölünü, geri dönülemeyecek noktaya gelmeden durdurmak üzere, 15 kilometre genişliğinde, kıtayı enlemesine boydan boya katetmesi planlan orman projesinin adı.

    dünya bankası, afrika birliği, afrika kalkınma bankası gibi uluslarası kuruluşların da fonladığı projenin ilk ayağı senegal'de 2007 yılında başlamış ve epey olumlu geri dönüş var. gönüllü yatırımcıların da katkıda bulunabildiği proje, bölge insanına hem gelir kapısı oluyor hem de bölge ekonomisini geliştiriyor. hayvancılar ve tarım köylüleri arasındaki otlak ve arazi kavgaları bitmiş.

    kıtanın doğu ucundaki somali ve cibuti'ye kadar uzanması planlanan ormandan duvar için milyarlarca ağacın yanında bir çok endemik ve zirai bitki de dikilecek. birçok yerde dikilen ağaçlar büyüyüp orman olmuşlar. hayvanların otlamasının ormanların yok olmasına neden olmadığının keşfedilmesi üzerine, hem evcil hem de yabani hayvanlar bitki örtüsünün geri getirilebilmesi için etkin olarak kullanılıyor. ayrıca, bitki örtüsü suyun korunması ve ziyan edilmeden değerlendirilebilmesi için de elzem. yoksa yağmur suları hiçbir derde deva olmadan akıp gidebiliyorlar. bitki örtüsü, yağmur sularının yeraltı sularını besliyor, yeraltı suları da bitki örtüsünü.

    projenin ilerleyen safhaları için potansiyel sorunlar var. ilk akla gelen sorun, bölgenin istikrarsız siyasi yapısı. senegal göreceli olarak stabil bir ülke olsa da, güzergah boyunca hem istikrarsız ülkeler hem de terör örgütlerinin kontrol ettiği alanlar var. çad'da boko haram, nijer ve nijerya'da istikrarsız yönetimler ve silahlı gruplar, etiyopya ve somali arasındaki problem ilk akla gelen olası sorun bölgeleri. ikinci problem yine insanlar. her ne kadar şu an için bu projede bölge insanı aktif rol alıyor olsa da, bütün hat üzerinde tam kontrol sağlanamayacaktır ve kimi insanlar ağaçları yakacak ve ekonomik olarak değerlendirilebilir malzeme olarak göreceklerdir. buradaki insanlar bu ormanın değerini bilseler ve yapılan işi takdir etseler bile, bazı yerlerde hayat şartları bunu zorlayabilir.

    şimdiye kadar 8 milyar dolarlık bütçe ayırılan proje, insanlık tarihinin en büyük toprak biçimlendirme projelerinden biri olmaya aday. etiyopya'nın kendi içinde de benzer bir proje var ve epey yol katettiler. senagal'de başlayan ormanlandırma çalışmaları, etiyopya'daki orman ağına bağlanacak. konuyla ilgili bbc haberi için bkz. ayrıca vikipedi sayfasından da detaylı bilgi alabilirsiniz.

    not: çin'in iç moğolistan (inner mongolia) bölgesinde de gobi çölü artık başkent pekin'i de tehdit etmeye başladığı için benzer bir proje başlattı ve inanılmaz sonuçlar alıyorlar. bu başlığa, o konuyla ilgili de tekrar yazacağım.
  • çin'in iç moğolistan (inner mongolia) eyaletini de kapsayan gobi çölü'nün küresel ısınmaya bağlı olarak giderek büyümesi ve artık başkent pekin'i de tehdit etmeye başlaması ile birlikte çin hükümeti bir aksiyon planı hazırladı ve başkent ile gobi çölü arasına bir büyük yeşil duvar çekme çabasındalar. literatürde kuzey koruyucu orman programı (north shelter forest program) olarak da geçiyor ama daha yaygın isim büyük yeşil duvar (afrika'dakini üstteki girdide anlatmıştım).

    proje oldukça kapsamlı ve yalnızca çölün ilerlemesini ya da kaybedilen toprakların geri kazanılmasını değil aynı zamanda tarım ve hayvancılık faaliyetlerini de destekleyecek şekilde dizayn ederek ekonomik getiri de sağlamak istiyorlar. şimdiye kadar kayda değer ilerlemeler sağlanmış durumda. hiç olmazsa bazı yerlerde suyun korunumu ve tarım ve hayvancılığın gelişmesi sağlanmış.

    sanayileşmenin hayatımıza etkisi tartışılmaz. birçok olumlu getirisi de var ancak kendi elimizle kendi yaşam alanlarımızı yok ettiğimiz de bir gerçek. bu duruma yeni uyanmıyoruz aslında ama yeni yeni tedbirler almaya başladığımız da bir gerçek. şimdiye kadar çoktan yol katetmiş olmalıydık ama maalesef politik hırslar, ekonomik açgözlülük insanlığı atalete sürükledi.

    geç de olsa dünyanın çeşitli yerlerinde geniş kapsamlı önlemler alınıyor. çin özelinde france 24'ün bir haberi. wikipedia sayfası da burada.

    not: daha önce de belirttiğim gibi benzer bir programı etiyopya da yürütüyor. benzerlerine göre en başarılı olan proje etiyopya'nınki. vaktim olursa bir ara onu da yazarım. türkiye'nin de benzer bir programa ihtiyacı olduğu kanaatindeyim ama kısır çekişmelerden fırsat bulup da bu konuya eğilir miyiz, emin değilim.
  • küresel iklim değişikliği nedeniyle sahra çölü'ne komşu birçok orta ve batı afrika ülkesine düşen yağış miktarı hayli azaldı. buna bağlı olarak bitki örtüsü yok olmanın eşiğine geldi ve akabinde yaşanan erozyon
    sonucu ciddi toprak kayıpları yaşandı. bu durumun devam etmesi hâlinde önümüzdeki 10 yıl içinde afrika'daki tarım alanlarının önemli bir kismının çöl kumları ile kaplanacağı senegal öngörülmektedir. bu soruna karşı geliştirilen "büyük yeşil duvar projesi" lle afrika'nın bir ucundan diğerine uzanarak çölün güneye doğru ilerleyişini durduracak geniş bir ağaç hattı oluşturulması hedeflenmektedir. bölge ülkelerinin yanı sıra bm çölleşme ile mücadele sözleşmesi'ni imzalayan devletler de projeye destek vermektedir. tamamlanması yıllar sürecek bu projenin öncelikli amacı sahra çölü'nün yayılmasını engellemektir. ayrıca ilgili proje, sunmuş olduğu sosyoekonomik katkılar sayesinde afrika'da büyük bir değişimin başkahramanı olduğunu göstermektedirgörsel
hesabın var mı? giriş yap