dandanakan savaşı

• 1040 yılında gazneli mesutun ordusu ile selçuklu sultanları tuğrul ve çağrı beylerin ordusunun yaptığı savaştır.
  
  gazneliler, afganistan'da kurulmuş bir devlet olarak, o coğrafyaya özgü, ordusunda fil bulunduruyordu. selçuklu ordusunda bu avantaj yoktu, üstüne atlar fillerden ürküyordu. buna bir çözüm buldular: öküzlerin kuyruklarına tahta parçaları bağlayıp, ateşe vereceklerdi. kaçışan öküzlerin istikametini fillerin içine çevirdiklerinde kendilerinin bile beklemedikleri bir zafer kazandılar. fil ordusu öküzlerden ürkmüş ve ordu dağılmıştı.
  
  bu galibiyetle selçuklular resmen hakimiyetlerini ilan ederken, gazneliler toparlanamayıp yıkılış sürecine girmiştir.
• orta asyadan kopup batıya akınlar yapan, başında tuğrul beyin olduğu selçuklular 1038 yılında gaznelilere karşı (o dönmede gaznelilerin başında sultan mesut var) ''sarahs savaşının'' selçuklular tarafından kazanılmasıyle ile devlet olur.
  
  sultan mesud selçukluların yaptığı bu sükseden rahatsız olur ve tus ve serhas a doğru harekete eder bunu duyan tuğrul bey ve çağrı bey ordusuna çeki düzen verip çölden çıkar.sultan mesud un ordusuda çöle gelmiştir ama alışkın oldukları şartlar olmadığında büyük sıkıntı çekerler.ne içecek suları vardır ne de ordudaki fillere ve atlara varecekleri ot bulabilirler.bunun üzerine sultan mesud orduyu daha otlak bir coğrafya olan merv'e doğru hareket ettirir.
  
  bunu fırsat bilen selçuklular vur-kaç yaparak gazne ordusunun gücünü bir nebze kırmak isterler başarılı da olurlar anack gazne ordusu selçuklulara nazaran çok daha güçlü duruyordur.
  
  üstelik gazne ordusunda bir de filler vardır ve selçukluların savaş sistemine çok yabancıdır bu durum.önce ne yapacaklarını bilemez selçuklular, sonra tuğrul beyden dahiyane bir fikir çıkar.ülkedeki tüm öküzlerin toplatılıp savaş meydanına getirilmesini ister.sonra öküzlerin kaçmayacağı bir şekilde bir koridor yapar ve öküzlerin kuyruğuna uzunca dal bağlayıp ucunu yakar.ürken öküzler gazne ordusuna doğru deli gibi koşuşturmaya başlar.üzerlerine doğru öküzlerin geldiğini gören filler de ürker ve onlarda geriye doğru koşuşturmaya başlar.
  
  bir anda selçuklular 3-0 öne geçer.öküzlerin devreye girmesinden öncesine kadar, fillerin arkasında birbirine sigara ikram edip, kahkahalar atan gazneliler şimdi hem fillerden, hem öküzlerden hem de arkadan akın akın gelen selçuklu süvarilerinden kaçar.
  
  selçuklular, büyük bir bölümü çölde geçen ve tarihe dandanakan savaşı diyen geçen bu savaşı 1040 yılında kazandı.bu savaştan sonra da muazzam bir ivmeyle büyüdü selçuklular.gazneliler ise çöküşe girdiren savaştır.
• iki ordunun dandanakan denen yerde karsilasmasiyla baslayan savas.
  
  (bkz: iki ordu dandanakan denen yerde karsilasti)
  
  (bkz: lise tarih kitabi)
• savaşın adı aslında dandanakan savaşı değil, damdan akan kan savaşıdır. savaşta selçuklular ile urartular düz bir ovada savaşmak yerine mahalle arasını seçmişlerdir. mahalle arasında yapılan savaş esnasında yaydan çıkan kör bir ok, mahalle esnafı olan ve damda büyük bir zevkle savaşı izleyen vehap'ın boynuna saplanmıştır. boynundan akan kan pimaş borulardan süzülerek savaş meydanını kırmızıya bürümüştür. bu yüzden savaşın adı damdan akan kan savaşıdır. ilerleyen yıllarda isim değişikliğine giderek dandanakan savaşı olmuştur.
• bu savaştan on küsür sene önce oğuzlar horasan'a gelmeye başladıklarında gaznenin horasan eyalet valisi sultanı olan gazneli mahmud'a oğuzların başparmaklarını kesmeyi, böylelikle ok geremeyecekleri ve dolayısıyla isyan edemeyecekleri önerisinde bulunur; sultan bu öneriyi pek sallamaz.
  
  sultanın sallamadığı öneri ise piyango olarak oğlu gazneli mesud'a patladı, oğuzlar ok gerdiler, gerisi malum.
• bu savasi kazanip da "ben dandanakan meydan muharebesini kazandim" demeye utanir insan. horasan da yetisen bir karpuz cinsi gibi ismi var. dandanakan karpuzu falan misal.
  hani bir malazgirt deyince kendi basina zaten cok onemli bir isim gibi duruyor. sirpsindigi dedigin zaman sirplar var, ezeli dusman neticede. kotu cagriaimlar yapiyor. viyana kusatmasi, istanbul un fethi filan cok onemli hadiaeler olmasalardi bile isimleri bir agirlik koyacakti. dandanakan deyince sönük duruyor nedense. halbuki malazgirt kadar önemi var.
  
  misal istanbul isminin de bir melodik yansimasi var. hos geliyor kulaga. misal ibololo, ugadugu, koftinyania, dübele gibi ebleh bir ismi olsaydi adina o kadar sarki yazilir, insanlar cocuklarina sehrin ismini verirler miydi acaba?
  
  sehirler kendi baslarina birer insandir ve siluetlerinden isimlerine kadar kendilerine ait bir karizmalari vardir.
  
  dandanakan bir sehir degil, cöldür, bu yuzden ismi şekilli degildir.
  
  konu isimlerin etkisinden acilmisken... bir de alman isimleri var. filozoflardan nietzsche, schrodinger, immanuel kant gibi. bu adamlari boyle celimsiz, tipsiz, höyt desen yikilacak tipte hayal edemiyorum. şırödingaa diye telaffuz ederken dahi yarim litre balgam söküyorsun icabinda.
• türk devletinin kuruluşunu sağlayan savaş. oğuzların, diğer bir türk devleti olan gaznelileri mağlup ederek horasan'da ilân ettikleri selçuk devleti, bugünkü türkiye'dir. türk tarihinin en büyük serdarlarından olan çağrı ve tuğrul beylerin horasan'da kurdukları devletin anadolu'yu yurt edinmesini sağlamak ise yeğenleri alp arslan'a nasip olmuştur. 23 mayıs 1040 tarihi türkiye'nin resmi kuruluş tarihi olarak tescil edilmelidir.
• türk ve türkiye tarihinde çok önemli yeri olan savaştır. fakat türkiye cumhuriyeti'nin kuruluş tarihi kesinlikle olmamalıdır. türkiye cumhuriyeti emperyalist devletlerle karşı yapılan kurtuluş savaşı'ndan sonra yeniden bir yapılanmayla kurulmuştur. bunu selçuklulardan sonra gelen osmanlılara benzetebiliriz.
  bu mantıkla osmanlı imparatorluğuna da büyük selçuklu imparatorluğu denmeli hatta tarihteki tüm türk devletlerine büyük hun imparatorluğu denilmelidir. nitekim tarih bir bütündür.
• türk devletinin kuruluş tarihi kesinlikle değildir. eğer bu tarih 1923 öncesine götürülmek isteniyorsa bu neden 1040 ile başlıyor anlayamadım. selçuklu'dan önce türk devleti yok muydu ? he eğer mesele türk-islam kültür sentezi ise, selçukludan önce de karahanlılar gibi bir türk-islam devlet var. üstelik türk kültürü açısından eşsiz bir dönemdir bu. bakınız tsk'nın resmi kuruluş tarihi bile m.ö. 209'dur. metehan'ın onluk sistemi başlatmasına tekabül eder. 1040 neden türk devletinin kuruluş yılı olsun?
  
  neyse, bu savaştan yalnızca 50 yıl gibi kısa bir süre sonra, zamanın en güçlü devleti sayılabilecek bir selçuklu ortaya çıkmıştır. iran'daki siyasi boşluğu oldukça iyi doldurmuşlar, konar göçer oğuz kitlelerinin de yardımıyla anadolu üzerine akınlar düzenleyerek bizansı zayıflatmışlardır.
• sultan mesud 1038'de gazne'den yola çıkmıştır. 50.000 askeri ve 300 fili vardır. 1039'da horasan'a gelir. selçuklu ordusunu deniyor ve düzenini bozmaya çalışıyordu. gaznelilerin istediği yer ve zamanda savaşı kabul etmeme stratejisi selçuklulara zaferin yolunu açacaktı. ne var ki, selçukluların savaşı kabul etme konusunda büyük tereddütleri vardı. tuğrul bey'in çöllere çekilip oylama ve yıpratmaya devamdan yana olduğu, çağrı bey'in ise gazneli ağır oluşu, hareket kabiliyetinin hudutlu oluşu gibi zaafları sebebiyle savaşa girebileceği düşüncesinde olduğu söylenir.
  çağrı bey, ordunun komutasına geçer.
  
  gaznelilerin uzun süre susuz kalmaları için bir hayli zamandır tedbir alınmış bulunmaktadır. gazneliler savaş düzeninde merv'e doğru ilerlerler. 16. kişilik selçuklu ordusunun atlı güçleri sürekli saldırır. gazneliler bu saldırılara rağmen dandanakan'a gelirler. selçuklular da yerlerini alırlar. su sıkıntısı devam ederken zorunlu olarak orduya katılmış olan sultan mesud kuvvetlerinden bazı oğuz birlikleri saf değiştirir ve selçuklu ordusuna geçer. selçuklu ordusu bütün hatlarıyla saldırıya geçince savaş pek uzun sürmeyecekti. 23 mayıs 1040, gaznelilerin ilk askeri yenilgisi oldu.