• metal üretim ve sevkiyatında dünya çapında büyük bir sorun var geçtiğimiz sene ortasından beri. ton fiyatları korkunç yükseldi. demir, tüm zamanlar zirvesini 2008 krizi zamanında yaptı, 197 usd/ton. yazacaklarımı demir filizinde anlatmak lazım belki, bilemiyorum ama siktiret. dünya yanıyor, çok dert olacağını sanmıyorum. demirin cevher fiyatı çok uzun zamandır 60-100 usd/ton bandında gezer. şu anda ne kadar biliyor musun? 165 usd/ton. geçtiğimiz nisan başında 82 usd/ton'du demirin fiyatı. 2 kat yükseldi. türkiye, yüksek kur ve enflasyon batağında olduğundan özel durumu nedeniyle bu fiyat artışlarından daha çok etkileniyor ama sadece kurla izah edilemeyecek bir delilik hali mevcut.

    demir özelinden devam edeceğim ama şu anda kıymetli metallerin, plastik hammaddenin, aklıma gelmeyen daha nice şeyin fiyatı korkunç derecede artmış durumda. lme'de bakır fiyatı an itibari ile yaklaşık 9100 usd/ton. geçen sene nisan başında yaklaşık 5000 usd/ton'du fiyat. akla gelebilecek tüm metaller, altın hariç -hehe-, yükseliyor. her birinin pandemi ve kendine özel sebepleri var. örneğin bakır için dünyanın en büyük üreticileri şili ve peru'da uzun süren grevler oldu/oluyor. özellikle şili'deki geçtiğimiz sene sonundaki büyük grevin şili ekonomisine günlük tesiri 27 milyon doları aşıyordu. şili'nin tahmini toplam ihracatı 70 milyar dolar senelik. ne kadar korkunç bir rakam olduğu anlaşılsın diye yazayım.

    demir madenine dönecek olursak, dünyanın en büyük üreticileri avustralya ve brezilya. brezilya'da özellikle tailings dam denilen atık barajları kaynaklı büyük kazalar oluyor. 2019 yılının başında brumadinho felaketinde 270 madenci hayatını kaybetti. bu arada 2014 soma faciasında 301 insanımızı kaybetmiştik, 21. yüzyılın en büyük maden faciası pek muhterem yöneticilerimiz sayesinde türkiye'de yaşandı. brumadinho felaketinin yaşandığı maden, dünyanın en büyük demir madenlerinden biriydi ve uzun süre inaktif kaldı. yakın zamanda madenin sahibi firma -çok büyük bir grup, vale s.a.- ile eyalet arasında 7 milyar dolarlık bir tazminat için mutabakata varıldı. felaket öylesine büyüktü ki çevrede çöken evler, oteller var. 11 kişi hala kayıp. çevre tahribatı, kirlenen nehirler vesaire neler neler. vale s.a.'nın kaza öncesi 2021 ilk tahminleri 350 milyon ton demir üretimi iken, şu an bu tahmin 300 milyon ton olarak güncellendi. 50 milyon ton, dünya demir üretiminin %2'si yapıyor -bu bilgi biraz tartışmalı. reel değerde %5 olduğunu da okudum bir yerlerde ama küçüğü kalsın-. covid nedenli yeşil usüller vesaire de eklenince, genel olarak demir üretimi düşmüş durumda. fiyat artışının büyük nedenlerinden biri bu.

    diğer büyük neden; çin. çin'in demir ithalatı her sene büyüyor. covid, bu memleketten çıktı. vakaları sakladılar. insanları susturdular. çin yılbaşında, dünyanın her köşesine insanlarını gönderdiler herhangi bir kısıtlama olmadan ve hastalık yayıldı. gün itibari ile 2.73 milyon insan hayatını kaybetti. sonra da hiç kabahatleri yokmuş gibi sınırlarını kapatıp millete akıl vermeye, aşı satmaya başladılar. yani bu kadar büyük orospu çocukluğunu anglo-saksonlar yapmıyor. neyse. meseleye dönüyorum. dünyanın en büyük çelik üreticisi çin. çelik, yaklaşık %2'ye kadar karbon ihtiva eden bir demir alaşımı. çin o kadar çok üretiyor ki çelik, dünyanın kalanından büyükler. pandemi süresince de büyümeye devam ettiler. üzerine, covid nedenli ekonomilerini omuzlamak için altyapı yatırımı yapıyorlar deliler gibi. köprüler, binalar, yollar, tesisler, neler neler. adamlara giren çıkan da yok bilançoda. hammadde artıyor ama çelik üretiminde neredeyse tek el olduğu için dünyanın geri kalanından alıyor kaybettiğini. pandemi döneminde %2.3 büyüdüler. bu büyüklükte bir ülkenin, bu dönemde böyle bir büyüme göstermesi akıl alır gibi değil. hasılı; üretim azaldı, çin'in ithalatı arttı, arz-talep dengesizliği var. fiyatların önümüzdeki 12 ayda kademeli düşeceği tahmin ediliyor ama o zaman kadar ölen ölür, batan batar. bu arada avustralya'da atık yönetimi, tailings dam'ler, mevcut madenlerin ıslahı vesaire tartışıyor. bu muhabbet daha uzar. işçilik ve ilk yatırım maliyetleri artacak. sektör dışından bir meraklı olarak fikrim sürecin uzayacağı. diğer metaller için de benzer şeyler var. metal ihtiva eden her şeyin fiyatı da tedariği de etkilenecek. otomotiv, gemicilik, inşaat, teknoloji, aklına ne gelirse.

    bu kadar anlattım, ekleyeyim, bu amerika katil matil diye kafa ütülüyoruz ama vicdanlılar. süper gücün çin ya da rusya olduğu bir dünyada alayımızı köle yaparlar. adamlar yamyamdan beter. yamyam en azından öldürür, pişirir, yer. bunlar çalıştırır, kuru ekmek verir, taş üstünde yatırır, düzenli döver, nefsi uyanırsa siker. işi bitince de götünden başından yemeye başlar. kan kaybından kendin ölürsün. mukadderat.
  • evrenin en stabil elementidir.

    atom numarası yüksek olan elementlerin atomları parçalanmaya, küçük olanların ise birleşerek büyümeye eğilimi vardır. örneğin zavallı hidrojenin atom numarası 1 olduğu için birleşmeye eğilimlidir. böylece güneşte de gördüğümüz gibi h atomu birleşip helyum atomlarını oluşturur. helyumda birleşmeye eğilimli bir atomdur çünkü onun da atom numarası çok küçüktür. güneş helyum atomlarını birleştirecek kadar büyük bir yıldız değildir fakat süpernovalarda he larda birleşmektedir.
    uranyum ise atom numarası 92 olan bir elementtir ve parçalanmaya meyillidir. atom numarası büyük olan elementlerin tümü parçalanmaya eğilimlidir.
    peki nereye kadar büyük nereye kadar küçük diye düşünürseniz evet bu büyüklük küçüklüğün tam ortası demir elementidir. evrendeki herşey demire dönüşmeye çalışmaktadır.
  • kainat için en önemli özelliği, demir atomunun varolan en düşük enerjiye sahip atom çekirdeğine sahip olmasıdır. demir çekirdeklerinin fuzyonu dışarıdan enerji alan bir nukleer tepkimedir. yıldızların hayatı da tüm çekirdeklerini demire dönüştürdüklerinde son bulur. (bkz: yıldızların yasam dongusu)
  • sayesinde şöyle gereksiz bir diyaloğa maruz kaldığım isim,

    - nüfus cüzdanını almak için bu odaya yönlendirdiler
    - mır mır mır mır mır....
    - pardon anlamadım?
    - hiç bu ismi yazmadım, nasıl ikna ettiniz annesini?
    - ikna etmedim ki, annesi beğendi ve koydu zaten.
    - 14 senedir burada çalışıyorum, ilk defa yazıyorum bu ismi
    - beğenmediniz mi?
    - anlamsız (yerle yeksan olduğum an)
    - biz beğeniyoruz
    - beğenmeseniz koymazsınız zaten, beğenmişsiniz de koymuşsunuz (fatality)

    devamında, lan niye şu karıya ismini sormadın diye epey hayıflandım, artık ismi neyse bi kulp takmak farz idi. kısmet olmadı.
  • altından daha değerli, hatta yeryüzündeki en kıymetli metaldir. bugün altın olmasaydı yaşantımızda pek fazla bir değişiklik olmazdı ama demir olmasaydı hayat ilkçağda kalırdı.
    (bkz: çelik)

    mıknatısın çektiği 3 elementten de biridir diyeyim olsun bitsin.
  • evrendeki her atomu cok cok buyuk ve enerjik bir yildizda uretilmis olan, insan vucudunda da bol sayida bulunan bir metal.
    demek ki neymis, hepimiz yildizlardan bir parca tasiyormusuz.
  • vücudumuzda alyuvarlarda bulunur ve kana kirmizi rengini verir.
    oksijen ve karbondioksit gazlarının taşınmasında önemli rol oynar.
    (bkz: üç kuruşluk bilgiyle entry girmek)
  • türkçe'de yaygınlıkla metal anlamında kullanılan kelime. türkler gördükleri her metale demir der.
  • türk kavminin göstergelerinden biridir.

    pulat ile bir arada çok kullanılır.

    temirpolat, temurbolat, demirpolat gibi söylenişleri vardır.

    beni şaşırtan ise, osetya'da bile bu ismin kullanılması. sanırım 13.yy'dan itibaren bölgede bir şekilde etkili olan türkler'den-tatarlar'dan kalma bir hatıra.

    osetler'in en ünlü modern şairi mamşıratı temirbolat.

    bir de osetler'in rusya'dan bağımsızlığı için uğraşan, hatta kafkas müslümanları'nın bağımsızlığı için uğraşan bir mücadeledici var, adı: ali han kantemir karadeniz'in doğusunda da kantemir var, batısında da kantemir var.*
  • hayatımızın parçası mineral atom vesayre.

    öncelikle kızıl renkli toprakların zengin tür besleyici toprak olduğunu belirtmekte fayda var.

    kana kırmızı rengini veren hemoglobinlerde demir minerali varsa, o kızıl topraklarda da demir minerali var.

    hayatımızın parçası dedik.
    yumurtada demir olduğunu ıspatlayabilir miyiz sizce?
    üstelik onu sadece haşlayarak!?

    yumurtayı haşlayın. daha sonra 3-4 saat buzdolabında ya da dışarda bekletin.
    kabuklarını soyun.
    yumurtanın sarısı grimsi bir renge bürünmüş olacak. sülfürleşti de ondan.
    sülfür= so3
    " yumurtayı haşlama süresi uzarsa ve yumurta bayatsa sarıdaki demir, beyazdaki sülfür ile birleşerek yumurta sarısının etrafında yeşil bir halka oluşturur (demir-sülfür halkası). uzun süre pişirilen yumurtaların sindirimi güçleşir ve uygulanan pişirme yöntemine göre b grubu vitaminlerde kayıplar oluşur."
    yukarıdaki satırın alıntısı şuradan

    şimdi de ıspanak mevzusuna gelelim.
    ıspanakta çok demir var derler. hatta temel reis ıspanak yiyip kabasakal ı alt eder hemen.
    peki bunu kanıtlamak mümkün mü?
    üstelik mikroskobik deneyler yapmadan!?

    fazla bir şekilde pazu veya ıspanak yedikten sonra dişlerinizde dilinizde pütürlü bir tat olur. işte bu demirin bıraktığı tattır.
    ıspanaktaki demir miktarı hesaplama hatası yüzünden fazla gösterilmiş lakin bu tür sebzeleri fazla yediğinizde ağızda kalan o mayhoşumsu tattır demir minerali.
    eh bu konjonktür ile anahtarı kemirmeye kalkmazsınız inşallah.

    mars-uzay araştırmalarında hayat var mı yok mu diye bakarlarken ilk baktıkları atomlardan da biridir demir.

    kana kırmızı rengini veriyor dedik. kurbağaların kanı yeşil renktedir.
    sebebi ise onların kanında demir değil bakır minerali bulunması.

    minerallerden eksik kalmamak adına en azından kola yerine soda için. maden suyu için. ama ikisi arasındaki farkı da bilin..
hesabın var mı? giriş yap