zilif

• oruç aruoba'nın intiharı düşündüğü gece, kızı filiz'in adını tersten yazarak başladığı mektubun kitaplaştırılmış hali. terapistim bana "o tarafın hep eksik kalacak, hiçbir şey doldurmayacak o boşluğu" dediğinde ne demek istediğini de daha iyi anladım, kabullendim. şu satırları sevebilen bir babadan başka kim yazabilirdi ki zaten;
  
  "sevgili kızım,
  zorlukla yazıyorum. elim rahatsız, titriyor.
  onun için, yazım çarpık-çurpuk oluyor. (bu
  küçük defteri de kendim yaptım; sayfalan keserken o da biraz eğri-büğrü oldu.) kusura bakma.
  yazdıklarımı şimdi okurken, beni iyice anlayabilecek konumda olacaksın — yıllar geçecek; büyüyeceksin. o zaman, bana küçükken beslediğin
  duygular, belki bir-iki anıya sıkışıp kalmış olacak;
  belki de, kocaman bir boşluğun incecik çeperleri
  durumuna gelecek; ama bu cılız anılardan onların anlamını çıkarabilecek yaşa gelmiş olacaksın;
  yıllar boyunca da, düşüne düşüne, çıkaracaksın.
  bunu umuyor değil, biliyorum; çünkü sende,
  daha o yaşında bile, o anlamı kavrayacak gücü
  görmüştüm — yani, şimdi, görüyorum...
  
  anımsıyorsundur: senin için, “benim kızım
  insan olacak” demiştim. sen, benim bu sözümü
  o anda beynine kazımış, ama yüzüme de hayretle
  bakmıştın — o hayretini anımsıyorsun, değil mi?
  evet, gururla, biraz da övünçle söylemiştim o
  sözü (babalar çocuklarından kendilerine pay çıkartırlar ya işte...); ama, yüzümde bir hüzün, bir
  üzüntü de görmüştün. şaşırmıştın; pek bir anlam
  verememiştin buna.
  bugün anlamışsındır — anladığını biliyorum :
  o gurur ile o hüzün nasıl oluyor da birarada bulunabiliyorlar; biliyorsun.
  
  insan olan insan pek az — bunu anladın bunca yıl sonra; bir de şunu: insan insan oldu mu,
  acı çeker. bunları anlaman, senin insan olacağını gören baban’ım gururlu üzüntüsü ile üzüntülü
  gururunu anlamlı kılmıştır sana.
  ama, bak, sana, şimdi, buradan, yıllar öncesinden, şimdi, sana, orada, yıllar sonrasında,
  şunu söylüyorum — bunu söylemek için yazıyorum: ne mutlu sana ki, insan olmanın acısını
  çekebiliyorsun, bunca yıl da, çektin — ve ben,
  yıllar öncesindeki baban, şimdi, orada, yıllar sonrasında bulunsaydım, yüzümde göreceğin, artık,
  üzüntü değil, yalnızca gurur olurdu.
  bu sözü niye söylediğimi de gayet iyi hatırlıyorsun, biliyorum — şunu da biliyorum ki, senin
  küçük kalbinde o gün meydana gelen çalkantıları, ben, o gün de, şimdi de, tamamiyle bilecek
  durumda değilim...
  
  sen, buluşabildiğimiz ender günlerden birinde, bana gelmiştin. yaz başıydı; ben bahçede
  oturmuş rakı içiyordum; sen de — galiba mutluluktan— koşuşturup duruyordun. sana, yan
  şakayla, “haydi bakalım — bana erik getir” demiştim. koşup gitmiştin: bahçede bir erik ağacı
  olduğunu biliyordun. epey sonra (hatta, biraz
  daha gecikseydin, kalkıp sana bakmağa gidecektim), alı al, moru mor, kan-ter içinde geri gelmiştin : elinde bir külah: manavdan, harçlığının son
  kuruşuna kadar vererek aldığın erikler...
  ağaçta erik yoktu; ama baban senden erik istemişti... — ne yapabilirdin ki...
  yapman gerektiği için yapabileceğini yapmıştın — işte seni insan yapan da bu.
  
  artık bu yaşa geldiğine göre, öğrenmişsindir; biliyorsun, biliyorum: öyle ‘insanlar vardır
  ki, babalan onlardan erik istese, gidip, şöyle bir
  bakıp, “ağaçta erik yok” diyebilirler. böylesi ‘insan’ları tanıdın, biliyorsun.
  ama sen — senin yapabileceğin çünkü yapman gereken tek birşey vardı: baban’a erik bulmak... hani masallarda vardı ya — bütün erikler
  “kaf dağı’nın ardında” olsaydı, o zaman sen de
  bir “zümrüd-ü anka kuşu” bulup, sırtına biner,
  yola koyulurdun...
  
  buna, seni öylesine etkileyene, ve o yaptığını
  yapmak istemeni sağlayana, onu yapacak gücü
  sana verene, “sevgi” adının takıldığını işitmişsindir, bol bol — herkes ondan sözeder; o “erik
  yok” diyenler de kullanırlar bu sözcüğü. ama
  biliyorsun; gidip erik aramayı sahiden isteyenler
  pek azdır — sahiden arayanlar daha da az... —
  bulabilenler...
  aslında yalın birşeydi bu senin için: öyle büyük sözcükler falan gerektirmeyecek, hatta, hiçbirşey söylemeyi gerektirmeyecek kadar yalın
  birşey:-
  baban senden erik istemişti — o kadar...
  
  -------sana şimdi o kadar çok şey söylemek istiyorum ki, hiçbirini doğru-dürüst söyleyemiyorum...
  kusuruma bakma — yazım da gittikçe bozuluyor...
  
  (keşke bugün buraya gelmeyecek olsaydın —
  ama biliyorum ki geleceksin, ve beni o durumda
  göreceksin. bu yazdıklarımı da bunun için yazıyorum: yıllar sonra, sen büyük bir insan olduğunda eline geçecek bu küçük defter — o zaman
  baban’la ilgili birer canlı ama anlamı uçuk anı
  olarak kalmış bazı olayları — gerçi daha ‘iyi’ anlayacak değilsin; onlar, zaten, gelişen anlayışınla yerliyerine oturtmuş olacaksın; ama — onlar
  benim gözümden, benim o yıllar önce gördüğüm
  biçimde görebileceksin. bir de, umuyorum ki,
  aynı bakış biçimi olduklarını göreceksin bunların. — tabiî ben şimdi yazdıklarımı sonuna kadar götürebilirsem; elimin titremesi izin verirse
  buna...)
  
  biraz önce dışarı çıktım, yürüdüm, denize
  baktım. pek o kadar hüzün vermedi bana, artık
  çıkıp gideceğim bu dünya.
  (çok garibime gidiyor, sana büyük bir insana
  söylenecek sözlerle yazmak; ama kendimi zorluyorum, seni o yaşında görmeğe, sana öyle yazmağa...)
  
  bu dünya pek fazla şey vermedi bana — hoş,
  ben de ona pek birşey vermedim ya...
  ama başlangıçta öyle değildi. gençliğimde ben de coşkuyla, tutkuyla atılmıştım hayata;
  annen’i sevmiş, işimde de başarılı olmak istemiştim. sonra, biliyorsun, işimi de annen’i de kaybettim — herşeyimi... — peki nasıl oldu da bu
  hâle düştüm...
  sana anlatmağa çalışacağım — umarım anlarsın; çünkü bu anlatacağımı anlayabileceğinden
  pek emin değilim — , çünkü, belki ben de tam
  olarak anlamamışımdır ve anlatamıyorumdur...
  
  ‘coşku’, ‘tutku’ dedim; bu duygularla, şunu isteyerek giriştim hayata: tanınmak.
  insanların, hele, yakınlarımın, beni tanıması,
  yaptıklarımı görmeleri, ne yaptığımı anlamaları.
  — bak, sevmesi, saymaları demiyorum; amacım
  da, birçoklarının yaptığı gibi, kendisini şöyle şöyle göstermek, şu şu gibi görünmek, haketmediği
  bir sevgi bulmak, layık olmadığı bir saygı görmek, değildi. beni ben olarak tanısınlar, bilsinler istiyordum. gençtim, dopdoluydum; büyük
  işlere girişmek, gücümü sınamak, başarıya ulaşmak istiyordum. bunları yaparken de, nasıl bir
  kişi olduğum ortaya çıksın, gözüksün istiyordum
  — işte, etrafımdakiler de bu kişiyi, bu “ben”i
  görsünler, kişiliğimi anlasınlar istedim. sahici olmak; sahiden anlaşılmak, tanınmaktı, istediğim.
  
  ama beni tanımalarını en çok istediğim kişiler,
  beni en çok yanlış anlayan kişiler oldular.
  — bak, sakın sen de yanlış anlama: sızlanıyor
  değilim, hiçbirşeyden yakınmıyorum. davacı değilim dünyadan. bunları yalnız senin için; şimdi,
  sana, yazıyorum — başka kimseye söyleyecek sözüm yok.
  
  işte, hep buydu olan: annen beni gerçekten
  sevdi, biliyorum; ama neydi bu ‘sevgi’ — onun
  yalnızca daha önceden edinmiş olduğu bakış biçimlerine verdiği addı. beni, hep, ya yanlış anladı, ya da hiç anlamadı. beni hiçbirzaman sahiden ben olarak göremedi ki — o zaman kimdi
  annen’in ‘sevdiği’?... bende ben olmayan birini
  — hatta birşeyleri— ‘sevdi’; sonra, beklediklerini bulamadıkça, duygulan — o sevgi’si— nefrete
  dönüşmeğe başladığı zaman da, ne yazık ki, gene,
  ben değildim nefret ettiği kişi... beni tanıyarak,
  bilerek, görerek; sahiden ben olan benden nefret
  etseydi, inan, sevinirdim buna.
  öyle olmadı.
  
  toplum da öyle: benden hep önceden konmuş
  kalıpların içine girmemi istediler. benden, ben
  olarak, belirli bir görevi üstlenmemi isteselerdi,
  sorun olmazdı — benim istediğim de zaten buydu. ama, benim o görevin kendisi durumuna girmemi istediler. benim bambaşka bir kişi olmamı
  bile değil; sanki kişiliksiz birşey olmamı — sanki
  cansız, düşüncesiz birşey, bir alet, bir makina...
  dünya benden ben olmamı istemedi.
  beni ben olarak tanımadı.
  ben de sırtımı döndüm işte, bu dünyaya —
  gerisini biliyorsun; şimdi, artık, öğrenmiş olacaksın.
  
  sırtımı dönüp nereye gittiğimi de biliyorsun :
  toplumun, benim gibi, kıyılarına sürdüğü insanların arasına... bir kez seni bile o insanların arasına sokma cesaretini göstermiştim. anımsıyorsundur şimdi: hani o çok boyalı ‘teyze’ler; o sıra sıra
  masalarla dolu, gündüz vakti karanlık salon; sana
  garip gelen, tanımadığın kokular...
  bir de, heyecan içinde, korkudan tiril tiril o
  genç ‘teyze’yi hatırlıyorsundur. ve onun için söyleneni: “dostu gelecek de...”. “dost”u gelecek
  diye korkudan titreyen bu insana hayretle, anlayamadan bakmıştın. “dost” sözcüğünün böyle
  bir anlamda kullanılmasını yadırgamıştm: insan
  “dost”u gelecek diye korkar mıydı hiç?...
  
  — bugün, sözcüğün bu yananlarını da biliyorsundur artık; bir de şunu : bu sözcüğün sözümona ‘düz’ kullanıldığı yerlerde nasıl bir sahtelik
  taşıdığını. insanların, “çok yakın dostumdur”
  dedikleri kişilerle ilgili neler yapabildiklerini —
  ve neler yapmayabildiklerini, parmaklarını bile
  kıpırdatmaya yanaşmayabildiklerini, biliyorsun.
  — bu da bir başka erik hikayesi...
  oysa o genç kadının korkusu sahte değildi;
  sahiciydi. belki, o zaman, denebilir ki, o korktuğu kişiyle ilgili sahici bir duygu duyduğuna göre,
  onun ile sahici bir ilişkisi de vardı.
  sen, “dost” sözcüğünü kullanan kaç insanda
  sahici bir duygu gördün, şimdiye kadar? (umuyorum benim gördüğümden daha fazlasını görmüşsündür...)
  
  işte, o insanların arasına gittim ben de, toplumdan çıkıp. sahici tanınmayı orada buldum
  mu — bilmem : kendimi aldatma eğilimim güçlü
  olunca, bu soruya “belki, bazen” diyebiliyorum
  — ; ama, inan bana, sahici insanlar tanıdım orada,
  sahici ilişkilerim oldu. bunlar, toplum indinde
  ‘geçerli’ ilişkiler değildi, biliyorum — ama, hiçbir
  ‘geçerli’ ilişkinin olamadığı kadar — hatta olamayacağı kadar— gerçek, sahici idiler. ben de toplumun geçerli saydığı ölçüler içindeyken hiçbir
  zaman olmadığım kadar sahici oldum, orada, o
  insanlar arasında.
  — garip işte: beni tanımaya en çok o
  ‘tanımayan’lar yaklaştı...
  
  gene de; evet, doğru : bir anlamda kaçtım,
  kaçıyorum şimdi de — bu da belki güçsüz olduğumu, yetersiz ve korkak olduğumu gösterir.
  başarısız oldum. bugün, yakınlarımın gözünde
  de, toplum indinde de, yersiz bir ‘düşkün’üm.
  biliyorum.
  ama düşün: nedir ki ‘başarı’ — ne olabilirdi ki benim başarım, ben o koşullara boyuneğip,
  toplum içinde bana gösterilen yeri alsaydım? bir
  ikiyüzlülük, bir sahtelik, bir aldatmaca olurdu bu
  ‘başarı’ — ‘ben’im, ben olmadan, hatta benliğimi
  bir kenara atarak, kişiliğimi çiğneyerek elde ettiğim birşey. karşılığında kim olduğumu verdiğim
  bir ‘kimlik’...
  
  bunu kabul etmedim. — şunu bilmeni istiyorum: pişman değilim; hiç de pişman olmadım.
  ama şunu da bil ki, öyle gururlu falan da değilim
  — olamadım: kendimden hiç nefret etmedim;
  ama bir türlü beğenemedim de kendimi. çok
  acı çektim, ama başkalarına da çok acı çektirdim
  — bu da insanın gururlanabileceği birşey değil
  pek... kendimi haklı görüyor değilim; ama kendimi savunuyor da değilim — hele yargılamayı
  hiç beceremiyorum, kendimi de dünyayı da...
  — dünya ne ise oydu; ben de ne isem o oldum
  — uyuşamadık. hepsi bu.
  
  — bazen, bütün bunlara geri dönüp baktığımda, birşey düşünürüm : acaba bazı şeyleri başka
  türlü yapamaz, yaşamımı farklı bir biçimde yaşayamaz mıydım — daha az acı çekip, daha az
  çektiremez miydim...
  bilmiyorum.
  belki.
  belki de değil.
  — ama şunu biliyorum: yaşam tek seferliktir.
  bir kişi de, kim ise odur. ben de ancak öyle, yaşadığım gibi yaşadım; başka türlü yapamazdım.
  — başka türlü yapabilmeyi ister miydim... sanıyorum, hayır — peki o zaman, bütün bunları
  yeniden yaşamak durumunda kalsaydım, bunu
  ister miydim... sanıyorum, evet.
  çünkü, işte, başka, olduğumdan farklı bir kişi
  olmak istemezdim — bütün yoksunluklarımla,
  kusurlarımla, bozukluklarımla, ben benim... yaşamım da böyle olacaktı; zaten de, öyle oldu...
  
  imdi artık tek bir amacım var; bu da, gerçekleşmesi için benim yaşıyor olmamı gerektiren
  birşey değil: -
  senin beni tanıman.
  biliyorum, aklında kalacak o bir-iki anı, yıllar geçtikçe; sen, annen’i, toplumu, insanları tanıdıkça, onlarda göreceklerinin çerçevesi içinde
  anlamlanacak; sana, yavaş yavaş, baban’m sahici
  kişiliğini gösterecek. — aslında benim bunları
  şimdi yazmama gerek yoktu; bunu da biliyorum.
  bu yüzden, bu küçük defter sana ‘hayatın
  ortası’na geldiğinde ulaştırılacak. sen de, burada
  yazdıklarımda, zaten çoktandır bildiğin şeyleri
  bulacaksın. bu mektup hiç de yeni birşeyler anlatmayacak sana; ama, herhangi birşeyi de doğrulamayacak.
  — zaten boşuna bütün bu yazdıklarım...
  
  yalnız...-------
  evet, işte, yalnız, şu: beni tanıyacaksın...
  başka birşey istememiştim ki zaten, yaşamım
  boyu...
  — garip değil m i: şimdi, yaşamım boyu isteyip de elde edemediğim birşeye, şimdi, öldükten
  yıllar sonra, kavuşmak...
  
  artık hazırlanmalıyım.
  sen geleceksin biraz sonra buraya, bir tuhaflık, bir karışıklık göreceksin — olup-bitenden de
  pek birşey anlamayacaksın. ancak yıllar sonra
  aydınlanacak bu son anının anlamı; öteki, o daha
  eski anılarla birlikte.
  o zaman, şimdi, sen herşeyi* anladıktan sonra
  eline geçecek bu satırlar: neyi anladığını anlayacaksın.
  tanıyacaksın.
  seni şimdiden öpüyorum,
  sevgili kızım
  benim-------
  baban.
  [------ ]"
  
  bir babanın kızına bırakabileceği en güzel miras olmalı, kendi elleriyle yaptığı defteri kendi sevgisiyle doldurup 32 sayfalık mektupla kızına veda etmeye çalışması. boşuna değildi bu yazdıkları aruoba beyin, keşke bunu ona da söyleyebilseydim.
  
  edit:
  *şairin yazdığı biçime sadık kalarak yazdım tüm kelimeleri, yazım yanlışı olarak gördüğünüz yerler şairin inisiyatifidir.