öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler

• tipki #120455715 numarali entry'de oldugu gibi; doganin, yillar harcanip yapilan buluslara, zaten sahip oldugunun ortaya cikmasi bu seylerden biridir.
  
  proceedings of the royal society b dergisinde gecen hafta yayinlanan yeni arastirma, 1920'de unlu sirp-amerikali mucit nikola tesla'nin "valvular conduit" adini verdigi bulusunun, aslinda hic de farkinda olmadan kopekbaligi bagirsaklarinin yapisini taklit ettigini gösteriyor.
  
  tesla'nin dahiyane valfi, hareketli mekanik parcalara, ekstra enerjiye ihtiyac duymadan tek yonlu bir sivi akisi saglayan bir mekanizma. azicik detaya girecek olursak; tek yonde hareket eden siviyi, uzunlugu boyunca cesitli noktalarda kendi uzerine geri donmeye zorlayan karmasik bir ic tasarıma sahip olan bu borudan akan su, ilmeklerin agizlarına aktiginda turbulansli hale gelir ve yavaslar, bu yavaslama ve turbulans genel akisi durdurur. ancak suyu diger yone akitirsaniz, ilmeklere girmez ve serbestce akar.
  
  tesla valfi
  
  iste bu sistem ve calisma prensibinin hemen hemen aynisi pasifik kopek baliklarinin bagirsak sistemlerinde tespit edilmis.
  
  bonnethead kopekbaliginin sindirim anatomisi
  
  kopekbaliklarinin sindirim yollarinin bu minvalde tek yonlu bir borusal yapida olusu sir degilmis aslinda, fakat her ne zaman arastirmacilar onlari incelemek icin aksiyona gecseler, surec genellikle organlarin hassas yapisina zarar vererek sonuclanip, asil sindirim sisteminin nasıl calistigini anlamalarina engel oluyormus.
  
  iste bu sorunu asmak icin bilim insanlari, 22 farklı aileden 32 olu kopek baliginin (tumu bagislanmıs veya muze koleksiyonlarindan alinmis) tum sindirim yollarini cikarmislar. calismada yer alan köpekbaliklarinin dort farkli sarmal bagirsak turu varmis:
  
  - temel bir sarmal, simetrik spiral bir duzen
  - one donuk ic ice gecmis bir dizi huni
  - ters tarafa donuk ic ice gecmis bir huni dizisi
  - katmanlı kiliflarin ic ice gectigi bagirsak tipi
  
  kelimeler pek bir sey ifade etmedigini dusunuyorum. o yuzden su gorsel farkli tipteki bagirsaklari daha net anlatacaktir.
  
  bu kopekbaligi bagirsaklarini gercege benzer bir duzende korumak icin arastirmacilar organlari siviyla doldurup, onlari dondurarak kurutmus. ardından ekip, cok sayida kesitsel x-isini goruntusu alan ve bunlari dijital bir model olusturmak icin birleştiren bilgisayarli tomografi^* kullanarak kopekbaligi bagirsaklarinin 3 boyutlu modellerini olusturmuslar.
  
  iste o modeller;
  
  - gorsel-1
  
  - gorsel-2
  
  - video
  
  bu dijital 3 boyutlu modeller ve arastirmacilarin kopekbaligi bagirsaklarindan sivi pompaladiklari deneyler, spiral seklin yiyeceklerin gecisini yavaslattigini ve bu yavaslamanin kopekbaliklarinin yiyeceklerinden her bir kaloriyi almasina yardımci oldugunu ortaya cikarmis. ve tesla'nın tek yönlü valfine benzer şekilde, bukulmus mimari, sindirim sistemi boyunca tek yonlu bir akisi saglayip; kopekbaliklarinin kas kasilmalariyla yiyecekleri doğru yone itmek icin harcadiklari enerjiyi potansiyel olarak azalttigi tespit edilmis. ayrica gidanin bu sayede vucutta daha fazla durdugu ve bunun da acikma hissinin gec yasanmasina sebep oldugu teoriklestirilmis. henuz daha cok kanita muhtac bir tez gibi gozukse de hic de mantiksiz durmuyor.
  
  tesla valfi ve kopekbaligi bagirsagi
  
  bu kesfin; atik su aritma ve suda yer alan istenmeyen plastikleri cikarmak icin tasarlanmis filtreler basta olmak uzere, bircok pratik uygulamaya ilham kaynagi olabilecegi soyleniyor.
  
  kaynak
  
  ilgili makale
  
  duzeltme: imla.