nasihat

• bir abdülhak şinasi hisar notu.
  
  -bir edebiyatçiya nasihatler-
  
  --- nafile yere, hiç kimseye nasihat vermeye kalkışma! sözünü
  başkasına değil, kendine bile dinletemezsin! halbuki her kaş yapmak
  isteyenin maruz olduğu bir tehlike vardır ki o da gönül kırmaktır.
  
  --- insanların karşısında o kadar ihtiyatlı olmalıdır ki tevazu bile
  ihtiyatla gösterilmelidir. zira insana pahalıya mal olabilir.
  sözlerini ciddiye alırlar da tevazuunu aczine hamlederler.
  
  --- hiç olmazsa makul olan tevazuunu duyacak kadar mağrur olmalısın!
  
  --- en evvel, başkalarının sandıkları gibi olmadığını göstermeye
  çalış! fakat bil ki buna hiç muvaffak olamazsın! sonra, kendini
  olduğun gibi göstermeye alış! fakat bil ki buna büsbütün muvaffak
  olamazsın!
  
  --- tıpkı bir fener bekçisi, bir yangın nöbetçisi gibi daima tetikte
  olmalı, ufuklarımızı kollamalıyız ve içimizde beliren en hafif ışığı,
  en küçük parıltıyı, en müphem nuru yazımızın ağlariyle avlamaya
  kalkışmalı, eserimize aktarmaya çalışmalı, eserimize aksettirmeye
  uğraşmalıyız.
  
  --- bir meseleyi iyi biliyorsan onu hiç bilmeyenlerle münakaşa
  etmekten ne zevk alıyorsun?
  
  --- söylediğin sözler bari hoşuna gitmeli ki söylenmeye değsin.
  söylediklerinden hiç olmazsa kendin zevk almalısın. hoşnud
  olmayacağın şeylerden ne diye bahsedersin? sözüne değmeyeceklerle ne
  diye konuşursun? tariz etmek için bile bir üstadı intihap et!
  
  --- söyleneni dinlediğin ve duyduğun kadar söyleyene bak: sözün
  saçmalığındaki sebebi görmüş olursun!
  
  --- nafile, hiç kimseye meram anlatamazsın. sözlerin dinleyen
  kulaklara göre değişir. sen düşünmek hakkını kullanırsın. biri kendi
  hukukuna tecavüz ettiğini sanır. sana darılır. öteki hukuku düvele
  riayetsizlik oldu diye telâş eder. kıyameti koparmak ister. nafile,
  hiç kimseye derd antalamazsın!
  
  --- adilikle karşılaşmak mukadderdir. muarızlarımız, yazık!
  verebileceğimiz cevaplara lâyık olmayacak! fakat kendimize lâyık
  muarızları nerede bulmalıyız!
  
  --- serçeleri yere sermeye saçmalar yetişir!
  
  --- başkalarının sana yapmayacakları iyilikleri sen ne diye onlara
  göstermeğe kalkarsın? gönlümüzü kıran nankörlükler hep kendi
  yetiştirmelerimizdir!
  
  --- bir güldürmeğe uğraşan mizah mecmuaları ekseriyetle ne soğuktur!
  halbuki hem kendileri, hem karileri tarafından ciddiye alındıkları
  için insanı gülmekten bayıltacak kadar komik oldukları hiç takdir
  olunmamış nice muharrirlerimiz var!
  
  --- göze girmek için müverrihin tarihi ve münekkidin medhiyesi
  çekilmez. göze batmamak için bir kaside söyleyeceksin! ve sonra
  sükûtun bu kasideni muttasıl tefsir ve teşrih eder gibi olacak!
  
  --- nazımda şu üstünlük var ki güzel bir kafiye yersiz bir sözü mazur
  gösterir. ve, güzel dudaklar gibi, gevezeliğin hakkını teslim ettirir.
  
  --- şairlerle görüşürken onları ilzam için ağzında mısralardan biri
  eksik olmasın!
  
  --- bir muharririn sanatı yazmak ve daha iyi yazmayı meşketmek
  olduğuna göre kendi kalemini bırakarak başkasının kitabına sarılmak
  yani okumak çok kere, bunun aksine, göz boyayıcı bir tenbellik
  oluyor. zira kitapların çok kere yaptıkları dostların nice vaktimizi
  alan gevezeliklerini tekrardan ibarettir.
  
  --- gördüğümüz yerine hatırladığımız şeyleri yazmanın sanat
  bakımından kolaylığı ve üstünlüğü şundan gelir ki hatırladığımız
  güfteler, hafızamızın eleğinden geçerek, eski bestelere göre
  kendinden geçmiş, eski aşklarımızın tesirile ve daha nice hilelerle,
  kendi kendilerine, bize göre bir sanat eserine dönmüştür.
  
  --- içimizde fena olan ne varsa fânî zamanın malı ve iyi olan ne
  varsa ebediyetin mirasıdır. gündelik şeylerin cazibesinden kurtularak
  ebedî şeylerin hakikatine dönmeliyiz. ve bunun içindir ki ne kadar
  geç yazarsak o kadar iyi etmiş oluruz.
  
  --- ruhun kabul etmeden kapı dışında bıraktığı malûmattan sanat
  namına bir hayır gelmez. emniyetimizi temin için malûmatımızı bir
  iman haline koymak lâzım gelir. bir edibin vazifesi kafasının
  inandığı fikirleri ruhunun hisleri haline yükseltmektir.
  
  --- sanatına o kadar sadık kalmalısın ki o bahis mevzuu oldu
  mu; "hiçbir şeyi ihmal etmedim!" diyebilmelisin!
  
  --- hayat, tabiattan kaç kere daha zengin, ne kadar daha güzeldir!
  fakat, adına lâyık olan bir sanat da, bize bu servetin bir parçasını
  olsun verebilmeli, bu güzelliğin bir zerresini olsun duyurabilmeli
  değil midir? bunu da yapamayan sakat, yanlış, kansız ve yavan sanat
  sanki neye yarar?
  
  --- morfine alışanlar gittikçe daha çok morfin ararlar. edebiyata
  alışanlar da gittikçe daha su katılmamış, daha koyu, daha safi, daha
  kuvvetli, daha çok edebiyat ararlar.
  
  abdülhak şinasi hisar
  
  (aile, sonbahar 1949)
  
  ic. kitap lik, s.55/eylül-ekim 2002.