bernard lewis

• şarkiyatçılar arasında haklı bir üne sahip, londra doğumlu, islam ve ortadoğu tarihi hakkında bir uzman olarak kabul gören allâme-i cihan. ortadoğu halkları, kültürü ve islam coğrafyası hakkında ahkam kesebilecek üç beş alimden biridir şu yerküre üzerinde. the emergence of modern turkey kitabındaki yargıları ve derin tahlil yeteneği ile resmi dışarıdan muazzam bir göz olarak yorumlamış ve her ne kadar modernliği batıcılıkla özdeşleştirdiği eleştirilerine uğrasa da bunu da hakkıyla savunabilmiş, edward said ve avram noam chomsky gibi büyük mütefekkirlerle girdiği tartışmalarda, ortadoğu'ya olan ilgisinin bilgisini aştığı izlenimi vermiş olsa dahi yorumları ve ufku açan tahlilleriyle çoğu ortadoğu kökenli ortadoğu tarihi uzmanını cebinden çıkarabileceğini ispatlamış ufukaçar.
  
  türkçe'ye, arapça'ya ve osmanlıca jargonuna hakimiyeti ne kadardır bilemiyorum. veyahut daha doğru bir ifadeyle türkiye cumhuriyeti, devlet-i aliyye ve balkan, kafkas ve arap coğrafyasıdaki evrakı nasıl tahlil ediyor bilemiyorum; ancak şu ana kadar okuduğum kitaplardan edindiğim izlenim, çok muhtelif düşünce iklimlerinden ve insan numunelerinden yararlanıyor. örneğin kullandığı kaynakları arasında pozitivist ve materyalist abdullah cevdet'in yanında islam hukuku'nun ve ilber ortaylı'nın deyimiyle medresenin son gülü olan ahmed cevdet paşa'yı da kullanıyor. aşıkpaşazade'den naima'ya; joseph von hammer'den lamartine'e kadar büyük bir külliyatı deviriyor. talat paşa'nın mektuplarını, 3. selim'in frenk kralı'na gönderdiği mekupları tahlil ediyor. çok enteresan tabiatıyla. şöyle ki bizim yüksek öğretimimizde tarih bölümü'nün osmanlı tarihi ile ilintili lisans bölümünü bitiren bir öğrenci -genellemem için af buyurun- bırakın osmanlıca'yı daha arapça bir metni düz okumayı beceremiyor. kalkıp bir de kanunları incelemesini beklemek safdillik olur. allah'ın şarkiyatçısı ise kaynakları harıl harıl tarayıp çığır açabiliyor. tabii bir de şu avr ki önemli olan kaynakların tahlilinden ziyade doğru ve tarafsız tahlili. bernard lewis'i büyük yapan da bu olsa gerek.