kazakça

• araya giren sscb donemi yuzunden gelisimini tamamlayamamis bugunlerde tekrar diriltilmeye calisilan dildir.
  
  kazakistan'in ve cin halk cumhuriyeti'nin resmi dilleri arasindadir. cin halk cumhuriyeti tarafindan sincan uygur ozerk bolgesi ve altay civarinda yasayan uc milyon civari kazak nufus oldugu icin azinlik haklari cercevesinde ve kazakistan'a yalaklanma amacli olarak resmi dil olarak kabul edilmistir.
  
  ilk olarak orhun alfabesini kullanan kazaklar daha sonra arap, latin ve kiril alfabelerini kullanmistir. kazakistan da 42 harfli kiril-kazak alfabesi kullanilmaktadir. cin'de ve mogolistan'da yasayan kazaklar ise arap alfabesi kullanilmaktadir. avrupaya goc edenler dogal olarak latin alfabesini kullanmaktadir. ulkenin latin alfabesine gecmesine dair yirmi senedir suren bir tartisma var. kuvvetle ihtimal rusya ile yakinligi bilinen nazarbaev baskanlik koltugundan inene kadar yani olene kadar gerceklesmeyecektir.
  
  ne acidir ki sscb doneminde uygulanan baskilar ve yasaklamalardan oturu bugun adi kazakistan olarak gecen ulkede dahi dogru duzgun konusulmamaktadir. soviet famine of 1932–1933 olarak bilinen aclik doneminde ulkeden goc etmek zorunda kalan milyonlarca kazak bugun farkli ulkelerde farkli dillerde konusmaktadirlar. ornegin bugun turkiye de dogup buyuyen kazaklar konustuklari dil dedelerinin goc esnasinda kisa sureli yasadiklari ulkelerden oturu urdu, ingilizce ve turkce dillerinin karisimindan olusan ne idugu belirsiz bir kazakca olarak kalmistir. kazakistan da ise durum cok farkli degildir. rusca konusmaya zorlanan, kazak dilini asagi ve gereksiz bir dil olarak niteleyen sovyet rejimi yuzunden bugun hala kazakca konusamayan, bilse dahi konusmaktan cekinen bir nesil peydah olmustur.
  
  gocebe bir toplum olmalarindan mutevellid yazilidan ziyade sozlu edebiyat oldukca zengindir. bugun turkiye'de de hala var olma savasi veren ozan ve ozanlik kavramlari kazak dilinin en buyuk zenginligidir. halk arasinda sosyal ve kulturel bir eylem olan atismalar gunumuzde de surdurulmektedir. tarihe gecmis bir cok unlu yazar vardir. en onemli yazarlardan birisi belki de en unlusu abay qunanbayuli'dir. su gunlerde tekrar toparlanmaya calisilan kazak dili icin buyuk paralar yatirilmis, umut baglanmistir. kazakca televizyon kanallari ve basili urunler gunluk ve haftalik olarak basiliyor, kulture ve gunumuze uygun sarkilar bestelenip filmler cekiliyor lakin kazakistan'in tek ana dil olarak kazakca'yi kullanabilmesi icin en azindan bir kac nesil gecmesi gerekiyor.
  
  hic kazakca bilmeyen bir insanin bile kolaylikla aksan farkini anlayabilecegi bir kac ornek buldum.
  
  yukari da bahsi gecen kazakistan da sovyet rejimi altinda buyumus dedesi unlu bir bestekar olan kazak kizinin ruscadan devsirme kazakcasiyla sadece iki satir soyledigi parca. klip kulturel ogeler tasimasi ve cekim kalitesinden oturu bence cok basarili fakat hatunun bozuk kazakcasiyla ciklemesi kulaklarimi tirmaliyor.
  
  [http://www.youtube.com/watch?v=boxzqqw57bu http://www.youtube.com/watch?v=boxzqqw57bu]
  
  house muzik tadinda yine hayvani rus aksaniyla hos bir bagyanin seslendirdigi parca:
  
  [http://www.youtube.com/watch?v=c_ydza126yo http://www.youtube.com/watch?v=c_ydza126yo]
  
  bu ise cin'de yasayan kazaklarin tarihi bir dans olan kara jorga esliginde soyledikleri revize edilmis kara jorga parcasi. bu parca da kazakca'nin turk dildes bir dil oldugu digerine gore daha net farkediliyor.
  
  [http://www.youtube.com/watch?v=rvjc8_i1f6w http://www.youtube.com/watch?v=rvjc8_i1f6w]
  
  sonuncusu ise her seyi ile en basarili buldugum temiz kazakca ile soylenmis olan parca. klibi de cok hos.
  
  [http://www.youtube.com/…lnf0rqckwrm&feature=related http://www.youtube.com/…lnf0rqckwrm&feature=related]