katır defterdar oldu eşek mühürdar

• rıza tevfik'in, içinde bulunulan halin geçmişe oranla çok daha kötü olduğunu ve geçmişi arattığını vurgulayan bir sözünün ikinci kısmı. birinci kısım ise "ne günlere kaldık ey gazi hünkar" şeklindedir. burada hazretin gazi hünkardan kastı hal edilene kadar şiddetle aleyhinde olduğu ikinci abdulhamit, katır ve eşek'ten kastı ise ittihat ve terakki'nin üç paşası talat,enver ve cemal paşalardır. başka bir kaynakta ise ikinci kısmın "eşek silahtar oldu, köpek mühürdar, katır da defterdar" şekilinde olduğu bilgisi vardır. açılımı ise enver paşa silahdar, talat mühürdar, cemal defterdar, yani maliye nazırı şeklindedir.
  
  rıza tevfik bu sözleri o dönemin siyasal koşulları içinde kendi meşrebince etmiş olabilir. ancak onun bu sözleri etmesine sebep olan somut durumları ve kişileri bir tarafa bırakırsak içinde yaşanılan kötü günleri ifade etmek için her dönem kullanılabilir. ve minik kuş sahibi emin çölaşan'ın 23 şubat 2001 tarihinde hürriyet'deki köşesinin girişinde yazdığı bir anısı:
  
  ""türkiye'nin en eski, en yaşlı ve en deneyimli siyasetçisi osman bölükbaşı şimdi 91 yaşında ve hastanede yatıyor. dün konuşuyorduk, şu yaşadığımız olaylarla ilgili olarak yine esprisini patlattı:
  
  ‘‘ne günlere kaldık ey gazi hünkar, katır defterdar oldu, eşek mühürdar.’’ ""