deus otiosus

• deus otiosus muhtemelen dinlerin ve tanrıların tarihi macerasında ara duraklardan biri. tek tanrı'ya doğru bir gidişi düşündürüyor. insanların arasında bulunan, insan biçimli tanrı'dan, doğa-biçimli tanrı'(lar)dan tek tanrı'ya doğru. tek tanrı daha sonra ana ve dişil özellikleri hem resmi din söyleminden kovuyor, hem de kritik anaç özellikleri kendine (ve açıklamasız) alıyor, adeta gasp ediyor. zeus'ta bile bu özellik kısmen vardır, athena'yı kafasından doğurur, yaratırken dişillikle ilgili bir karmaşaya aldırmaz görünür. deus otiosus'un belirleyici özelliği aldırmayan, insanlardan, insanlıktan uzak tavır tek tanrı'dan en büyük farkı. terk tanrı daha sonra, insan zihninde (yeniden) her şeye karışır, denetler hale geliyor. mutlak tinsellik.
  
  deli dumrul'un bilinci'nde türkler açısından şamanik yapıdan, islamiyet'e evrilmede deus otiosus'un hem mevcut, hem aşırı hızlı, sindirilmeden geçilmiş bir evre olduğu üzerinde durulur. dolayısıyla türkler'in islamiyet'in ve tinselliğin ruhunu uzun süre algılayamamış olduklarından.
  
  f. scott fitzgerald'ın the great gatsby'sinde de bir dr. t. j. eckleburg imgesi vardır ki, bu fitzgerald'ın kendi deus otiosus'udur desek doğru olur.
  
  demek ki deus otiosus karasız bir durak ve imge, oradan kadir-i mutlak'a da sıçrayış mümkün, gerisingeri inançsızlık ve ateizme de.
  
  (bkz: devis), deyyus