blade runner

• ridley scott yapimi, 1982 tarihli bir tur neo-noir, science fiction klasigi. philip k. dick 'in 'do androids dream of electric sheep' isimli kisa oykusunden uyarlanmistir. androidlerin elektrik koyun ruyasi gorup gormedigini bilemem de, filmin kendisi ruya gibi bir gelecek atmosferi yaratmistir.
  
  hikaye soyledir; teknoloji cok ilerlemistir ve insanlar kendi ayak islerini gormeleri icin seri halde, insana cok benzeyen android uretmektedirler. ama bu androidlerin dunyaya ayak basmasi yasaktir, bastiklari anda da 'blade runner' denilen polisler tarafindan avlanmaktadirlar. bu durum zaten son kullanim tarihi 4-5 seneyi gecmeyen androidlere acaip koymaktadir. buna karsi cikan bir grup android, bir ucak kacirip dunyaya gelir ve olaylar boylece gelisir...
  
  filmde futuristic, dark, (birazda klostrofobik) bir los angeles imaji cizilmistir ve daha sonraki bir cok filme de ilham kaynagi olmustur. gerci ridley scott sadece eski film-noir tarzini modernize edip bilim kurgu turune uyarlamistir. hikayenin boyle soguk, donuk, izole ve yabancilasmis bir atmosfer icinde gecmesine ragmen filmde duygu yonu oldukca agir basar. (ilk gordugumde androidler olunce cok uzulmustum ama daha 12 yasinda bir velettim o zamanlar). gerci filmin romantik bir havasi olmasi normal cunku genelde "insan nedir?" sorusuna cevap aranilir, ama cevap bulunulamaz (belki de bulunabilir, ben bulamadim en azindan).
  
  filmin 90'li yillarin basinda yapilan 'director's cut' versiyonu da orjinali kadar, hatta kimilerine gore ondan daha iyidir. blade runner'i oynayan harrison ford'un voice over'i edit masasinda cope atilmis, bir de kucuk bir ruya sahnesi eklenmistir bu versiyonunda. ama bu kadar kucuk bir degisiklik bile filmin temel yapisini kokten etkilemis ve bir suru soru isaretini de beraberinde getirmistir. harrison ford'un karakteri bladerunner deckard'in da android olup olmadigi uzerine cok tartisilmistir. harrison ford'un "yok kardesim. bu adam harbiden insandir" demesine ragmen ridley scott "hayir, deckard da bir android" diye cevap vermistir. filmi dikkatli seyredince deckard'in android olduguna dair supheler artiyor. ucagi kaciran 6 android vardi. biri ucak dustugunde 'out of order' olmustu, geri kalanin 4'u deckard tarafindan temizlenmisti.. "eeh 5.sine n'oldu?" diye soruveriyor insan. yoksa deckard polis teskilatina sizan bir replicant miydi?.. sonra hatira asilama konusu var. yeni model nexus androidlere baskalarinin hatiralari asilanip, kendi gecmisleriymis gibi algilamalari saglaniyordu. deckard'in gecmisi ile ilgili pek bir sey olmamasina ragmen director's cut'da eklenen ruya sahnesi "hmmm?" diye dusunmemizi sagliyor. ben, filmin her iki versiyonunu 8-10 defa gormus biri olarak, deckard'in da bir android olduguna inananlardanim. tabii deckard android olup olmasa bile akla gene ayni soru geliyor: "dusunebilen, karar verebilen, hissedebilen ve aynen 'insan' gibi kendisinin belirleyemedigi kisitli bir yasam suresine sahip bir android insan midir degil midir?".
  
  filmdeki blade runner'larin kullandigi foto analiz aleti de, filmi ilk gordugumde dumura ugramama sebep olmustu. adam iki boyutlu fotografi sanki uc boyutluymus gibi inceliyordu falan, "oha" demistim.. sonra quick time vr'la yapilmis fotograflari ilk gordugumde bu filmi hatirlamistim da hafif hafif gulmustum. sonra da "yoksa bu hatira bir ani asilamasi olmasin?" diye dusunup rahatsiz olmustum...