çoklu zeka kuramı

• 1. dilsel zeka
  
  dilsel zeka, anadil veya başka bir dili kullanma kapasitesi ve düşüncelerini başkalarının anlayabileceği şekilde ifade edebilme yeteneğidir. gardner’e göre, dilsel zekanın dört ana elemanı vardır. bunlar ses bilgisi, söz dizimi, anlam ve pragmatiktir.
  
  anadil veya başka bir dili kullanabilme yeteneğidir. gardner'e göre bu zeka kendi içinde dörde ayrılır.
  
  ses bilgisi: kelimelerin seslerini bilme.
  
  söz dizimi: dilin yapısıyla, dil bilgisiyle ilgilidir.
  
  anlam: kelimelerin anlamlarını bilmektir. ve bu anlamlar dahilinde insanlarla iletişim kurabilme yeteneği.
  
  pragmatik: dilin kullanımıdır. etkin bir şekilde iletişim kurmak ya da kendini bir şekilde ifade etmektir.
  
  2. mantıksal-matematiksel zeka
  
  neden-sonuç ilişkisi kurabilme temeli üzerine kurulu zeka tipidir. bir konu hakkında düşünme, yeri geldiğinde bir problemi çözme, nedensellik ilişkisi kurma ve nedensellik ilişkileri kavrama bu zeka işlevinin başlıca işlevleri arasındadır. gerektiğinde tahmin yapmak, eleştirel düşünmek, sıralama yapmak, kategorize etmek bu zeka tipine girer.
  
  3. görsel-uzaysal zeka
  
  1) nesneleri doğru kavramak
  
  2) bir nesneyi uzayda hareket ediyor gibi hayal ederek ya da başka birinin perspektifinden resimleyerek yönlendirmek
  
  3) birinin algılarını iki ya da üç boyutlu somut örnekler halinde transfer etmek
  
  bu zeka tipi görsel olarak adlandırıldığı için daha çok sanatçılara has olduğu düşünülse de bu eksik bir açıklama olur. bu zeka tipi asıl olarak zihinde resimler, görüntüler yaratma yeteneğini ifade etmektedir. bu zeka tipi nesnelerin yerleşimi ve aralarındaki ilişkiyle de ilgilenir. yani bir nesnenin diğeriyle ilişkili olması öğrenmenin görsel-uzamsal şeklinin uzamsal tarafını oluşturan çekirdeğidir.
  
  4. müziksel-ritmik zeka
  
  bu zeka tipi diğerlerine kıyasla ilk önce gelişen zeka tipidir. nedeni ise çok basit. bunu sadece müzik ile sınırlamamalı. anne karnındayken bile çevremizi saran bir ses duvarı vardır. nörolojik olarak beynimiz ilk olarak sesle tanıştığı için ilk gelişen zeka tipinin bu olması çok da şaşırtıcı olmuyor.
  
  5. bedensel-kinestetik zeka
  
  bedeni anlama ve bunu başarılı biçimde kullanma yeteneğidir. çocukların yürümeye başlaması, basit fiziki davranışlar kazanabilme becerimiz, yüz ifademiz, duruşumuz ve diğer bir deyişle 'beden dili' diyebileceğimiz her şey buna girer.
  
  6. sosyal (dışa dönük) zeka
  
  insanların kişiliklerini ve karakterlerini değerlendirebilme yeteneğidir. insanların kişiliklerini analiz etmekten ibaret bu zeka tipi için genellikle insanlarla ilgili olmak, ortak çalışmalarda bulunmak gibi özelliklerden oluşur. bu zeka yönü ön plana çıkan kişilerin liderlik vasıfları, sosyallik dereceleri, insan ilişkileri ve empati duyguları daha güçlü olur.
  
  7. içsel (benlik) zeka
  
  gardner bu zeka tipini 3'e ayırarak değerlendirmiş:
  
  1) kişinin kendi iç dünyasının ve sahip olduğu kaynakların farkında olmak.
  
  2) düşünce ve duyguları ayırt etmek.
  
  3) bütün bunları davranışları anlama ve yönlendirme amacıyla kullanmak.
  
  bu zeka yönü yüksek kişilerde bağımsız çalışma, kendi kendini motive etme, duygusal anlamda daha güçlü olma gibi yönler ön plana çıkar. kişi kendini tanır ve kendisi hakkında bilgi ve anlayış ile çevresi ile uyumlu davranışlar sergilemesi yeteneğidir.
  
  8. doğacı zeka
  
  bu zeka tipi gardner'ın kuramına sonradan girmiştir. çevreye ve çevredeki bütün hayvanlara karşı ilgi bu zekanın en belirgin özelliğidir diyebiliriz.