mustafa kemal vahdettin ve anadolu meselesi

• hürriyet bazı tarihçilerden fikir almış:
  
  mete tunçay:
  "ben öteden beri ‘hain padişah vahdettin’ sözünün, o dönemin şartları içinde söylenmiş haksız bir şey olduğunu düşündüm. vahdettin siyasi anlamda yanlış hesap yapmış olabilir ama bu vahdettin’in veya damat ferit paşa’nın hain olduğu anlamına gelmez. hain olması için en azından karşılığında bir şeyler alıp satması gerekir. vahdettin’in bir şey alıp sattığını kimse söyleyemez herhalde. bu, cumhuriyet’in kuruluş dönemi koşulları öyle gerektirdiği için dolaşıma sokulan bir söyleyiştir. bugün artık bu meselelere çok daha soğukkanlı bakabilecek ve şefkatle yaklaşabilecek durumdayız."
  
  yılmaz öztuna:
  "sultan vahdettin’in hain olmadığını ben 40 senedir yazıyorum zaten. kaldı ki, tarihçiler ‘hain’ kelimesini kullanmaz. çünkü bu siyasi bir kelimedir. kuruluş yıllarının ateşli dönemlerinde kullanılmış bir kelimedir bu ve öyle bir dönemde de mutlaka kullanılması gerekirdi. bu fransız ihtilali’nden sonra da böyle olmuştur, rus devrimi’nden sonra da böyle olmuştur. ama aradan zaman geçip yeni rejim yerleştikten sonra, geçmiş dönemleri daha dikkatle tetkik etmek ve inceleme yaparken de böyle kavramlara yer vermemek gerekir. ecevit’in böyle düşünmesi ve düşüncelerini cesurca söylemesi, bence önemlidir."
  
  mim kemal öke:
  "vahdettin ne bazılarının iddia ettiği gibi ne hain, ne de onlara karşıt olan kesimlerin iddia ettiği gibi, mustafa kemal’e anadolu’ya geçip milli mücadele’yi başlatması insiyatifini kullanan perde arkasındaki gizli kahramandır. doğrudur, vahdettin, mustafa kemal’i samsun’a gönderirken, mustafa kemal’in ne yapacağını gayet iyi biliyordu. ve bu projeye de sadece onay vermekle kalmadı, para da verdi. ancak, bunu saraya yakın çevrelerin telkin ve hatta tazyikiyle yaptı. bir yerde bu işe zorlandı. mustafa kemal’in idam fermanını onaylaması ise tamamen ingiliz baskısının bir sonucudur."
  
  reşat kaynar:
  "padişah vahdettin’in doğrudan doğruya memlekete zarar vermek için yaptığı bir hareket yok. dolayısıyla, elimizde vahdettin’in ihanetini gösterecek bir belge de yok. ama hadiseleri atatürk’ün nutuk’ta anlattığı gibi gözden geçirirsek, vahdettin’in en büyük kusurunun sevr’in imzalanması sırasında ortaya çıktığını görürüz. sevr, devletin ve milletin ortadan kalkması demektir. atatürk, sevr konusunda doğrudan vahdettin’i suçluyor. dolayısıyla, asıl tartışılması gereken vahdettin’in sevr konusunda aldığı tutum olmalıdır. "
  
  murat bardakçı:
  "bir hükümdarın devletine ihaneti ile sıradan bir insanın kendi evini yakması arasında hiç fark yoktur, zira hükümdarlar devletin kendilerine allah’ın lutfu olduğuna inanırlar ve devleti mülkleri olarak görürler. vahdettin herşeyin bittiği bir anda, 4 temmuz 1918’de tahta geçti, üç ay sonra, 30 ekim’de mondros mütarekesi’ni imzalayıp teslim olduk. yani, dünya savaşının ve yenilginin vahdettin ile hiçbir alákası yoktur. iktidarı, bebek ile aksaray arasındaki bölgeye sıkışmış bir padişahın çaresizliği sözkonusu. tek yaptığı, ‘iki tarafı birden idare edip zaman kazanma’ çabası ve işte bu oyalama taktiği bizde ihanet olarak yorumlanıyor. hatıralarında, ‘facialara ve olaylara kalkan olamadım ise de, paratoner vazifesi gördüm. musibetleri üzerime çektim, kendimi feda ederek vatanı kurtarmaya çalıştım’ diyor. vahdettin hakkındaki tek belgesel biyografiyi yazmış bir kişi olarak şunu söyleyebilirim: osmanlı tarihi’nin en şanssız hükümdarıdır, her insan gibi o da bazı hatalar yapmıştır ama memleketini seven bir kişidir ve ihanetle hiçbir alákası yoktur."