paleolitik çağ

• insanlık tarihinde, günümüzden 3 milyon yıl önce belirginleşen ve yaklaşık olarak 12 bin yıl önce besin üretim uygulamalarının başladığı zaman aralığına kadar geçen sürece verilen isimdir. avcı toplayıcı dönem ismiyle de anılmaktadır. ancak dünyanın önemli bir kısmı paleolitik dönemi geride bıraktıktan yüzyıllar sonra bile avcı toplayıcılık görülmeye devam etmiştir.
  
  bu dönemin karakteristik yaşam tarzı, av hayvanlarının yer değiştirmesine bağlı olarak yer değiştirmeye dayalı (bkz: konargöçer) bir yaşam tarzı olarak görülür. bu göç hareketinin içinde bulunan insan topluluklarının 15 kişi civarında olduğu düşünülmektedir. ilerleyen dönemlerde uzman avcılığın ortaya bu gruplar sayılarını 25 kişiye kadar yükseldiği görülmektedir.
  
  uzman avcılık, yaklaşık 250 bin yıl önce orta paleolitik dönemden itibaren görülmüştür. uzman avcılık; hayvanların hareket tarzları ve davranışlarının gözlemlendiği, onların hangi ekosistemde yaşadığına bağlı olarak yeterli düzeyde teknolojik gelişmişliğin takip edildiği ve ona uygun av stratejilerinin geliştirildiği bir sistemdir. genellikle ''mamut avcıları'' ile popüler olan bu avcı insanlar arkeolojik literatürde '' iri memeli hayvan avcılığı'' adıyla anılır.
  
  paleolitik dönemin sonuna doğru uzman avcılık yerini ''geniş tabanlı beslenme'' modeline bırakmıştır. geniş tabanlı beslenme; özünde bir bölgede tüketilebilecek bütün besinlerin kullanımı olarak tanımlanabilir. bu model avlanan hayvanların bölgeden bölgeden göç etmesinden sonra dahi beslenmeyi diğer unsurlarla devam ettirip, bölgedeki konaklamayı uzatmayı beraberinde getirmiştir. bu model insanları yarı göçebe ve ya bütün bir yıl boyunca aynı çevrede konaklayan gruplar haline getirmiştir. bununla beraber gruplardaki insan sayısında artış olmuş ve daha kompleks toplumsal ilişkiler kurulmaya başlanmıştır. devam eden süreçte yeni toplumsal ve ekonomik sistemler ortaya çıkacak sürecin sonu neolitik devrim'e uzanacaktır.(bkz: göbeklitepe)
  
  paleolitik çağ'ın önemli devrimleri vardır. bunlar; homo habilis'in el aletleri yapmasıyla başlayan süreç yaklaşık olarak 1 milyon yıl önce ateşin kontrol altına alınmasıyla gelişimini sürdürmüştür. fransa'da bulunan aşölyen kültürde ise birbirinin kopyası olarak bulunan simetrik taş aletler görünmektedir. bu durum aşölyen aletler kullanan homo ergaster ve homo erectusların tasarım kapasitesini, hayal gücünü ve belki de bir çeşit dil kullandıklarını göstermektedir.
  
  devam eden bu gelişim yaklaşık olarak 40 bin yıl önce sanat devrimini ve erken inanç sistemi ve menkıbeleri beraberinde getirmiştir.
  
  çeşitli insan türlerini barındıran paleolitik devrin sonunu gören tek insan türü homo sapiens olmuştur. organizasyon becerisi, adaptasyon gücü ve alet yapmaktaki geniş becerisi sayesinde dünyanın tamamına yayılan tek insan türü olmuştur.