argumentum ad consequentiam

• stratejik düşüncenin sebep-sonuç ilişkisi kurma eylemi ile çatışmasından kaynaklanan mantık hatasıdır. stratejik düşünce sonuç ve yarar odaklıdır. doğal mekanizmalar ise sonuçlara göre değil, prensiplere göre işler. realite bizler için faydalı veya zararlı olabilecek bir takım olası neticelerle ilgilenmez.
  
  argumentum ad consequentiamın alışılmış örneklerini tanrı inancında, özgür irade tartışmalarında veya bireylerin pragmatik davranma ihtiyacı hissettikleri çeşitli durumlarda görürüz.
  
  * * *
  
  - bir dini inanca sahip olmak, insan psikolojisine iyi gelebilir. bu ilkesel olarak plasebo etkisine oldukça benzer bir mekanizmayla gerçekleşir. lakin bu durum dini doktrinlerin kendilerinin geçerliliğinin kanıtı değildir, aynı plasebo ilaçlarının fayda ve zararlarının kıyaslandıkları deney grubundaki ilaçların fayda ve zararları ile eşdeğer olmaması gibi.
  
  - özgür iradenin varlığını savunmak için "özgür irade yoksa hayatın anlamı da yok.", veya "özgür iradenin yokluğu kabul edilirse suçluları yargılamak zorlaşır." gibi argümanlar ile yola çıkmak mantıksal olarak geçersizdir. özgür iradenin varlığı veya yokluğu özgür iradenin bizim için ne ifade ettiğinden bağımsız bir konudur. (#93234098)
  
  - "atatürk bir diktatör değildir çünkü toplum için faydalı işler yapmıştır." yaklaşımı da türkiye'de popüler olan bir argumentum ad consequentiam örneğidir. bunu sözlük yazarı smokinle köprüden atlayan adam güzel güzel açıklamış. (#98783100)
  
  - "karbon emisyonu sistemin işleyişi için zorunludur. öyleyse bilim insanları yalan söylüyor." şeklindeki bakış açısı günümüzde oldukça yaygın olan ve ne yazık ki ciddi tehlike arz eden bir argumentum ad consequentiamdır.
  
  * * *
  
  bunlara benzer örnekleri çoğaltmak mümkündür. stratejik davranmak elbette her insan için gereklidir, ancak analitik değil de stratejik davrandığımızın farkında dahi değilsek, kendi yarattığımız bir delüzyonda yaşıyoruzdur. galileo olsaydık engizisyon mahkemesinde hayatımızı kurtarmak için hakikati yansıtan tezimizi inkar edebilirdik lakin stratejik inkarlarımızı hakikat ile karıştırıyor isek bu içinden kurtulmak için çabalamamız gereken vahim bir vaziyettir.