filojiston

• ateşin ruhu. j.j. becher diye biri bulduydu bunu galiba. aslında uydurmuş desek daha mantıklı.
• etimolojik kökeni antik yunancadan gelmektedir. phlogistón (yanan) ve phlóx (ateş) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.
• "iki yüzyıl önce, örneğin, insanlar yanmayı doğru şekilde anlamadığı için, varolduğu düşünülen filogiston adında hayali bir maddeye inanıyorlardı. yanma konusundaki yetersiz bir modelin ortaya çıkardığı başarısızlık, kimya kuramındaki gerçek ilerlemeye karşı başa çıkılamaz bir engeldi. "bilmiyorum" demeye asla gönüllü olmayan günümüz bilim adamları, ölçülemeyen filogistonun varlığını bütün maddelerde bulunan oksitlenmeyi besleyen bir madde olarak ilan ettiler. elbette ki böyle bir madde yoktu."
  
  kosta danaos'un java büyücüsü adlı eserinden alıntıdır. umut hoşafçı çevirisi.
• alman kimyacı becher, 1669 yılında ateşi yanan cisimdeki bir element olarak tanımlamış ve yanma sırasında bunun kaçıp gittiğini varsaymış. daha sonra 1702 yılında georg stahl adlı bir bilim adamı bu nesneyi filojiston olarak adlandırmış. bu teoriye göre metaller ısıtıldıklarında filojiston kaybederler ve kül şeklinde artık bırakırlar. filojistonca zengin olan, odun kömürü veya hidrojen ile ısıtılırsa kaybettiği filojistonu tekrar soğurur ve tekrar metal haline gelir. yanıcı cisimler, yanıcı olmayan bir cisim ile filojistondan oluşmuştur. buna göre metal oksitler birer element, metaller ise metal oksit ve filojistondan oluşan birer bileşiktir. bu teori 100 yıl boyunca kimyaya egemen olmuştur.
  
  bu teoriye göre yanmakta olan bir kibrit kapalı bir kaba bırakılırsa bir süre sonra söner. çünkü şişe içindeki hava filojiston yönünden doygun hale gelir. canlı organizmaların yaptığı da zaten bünyeyi filojiston yönünden arındırmaktır.
  
  bu teori gerçekte çok ilginçtir. yanma olayı, hiçbir tartım yapılmadan bugünkü kimyanın açıklamasına benzer şekilde açıklanıyor. aslında bu teorideki filojiston, bildiğin bugünkü karbondioksit.
• bu kuram yanma olgusunu açıklamak üzere ileri sürülmüştür. bir cisim ne kadar kolay yanıyorsa, o kadar fazla miktarda filojistonu içinde barındırıyor demektir. filojiston kuramı, kimyasal reaksiyonları açıklayabilen ilk kuramdır. bütün yanma olgularını birleştirmiştir. tüm eksikliklere rağmen kuram, 18.yüzyılda kimyacılar tarafından kabul edilmiş ve kullanılmıştır.
• yunanca tutuşkan anlamında, simya ilmine göre maddelerin yanmasına neden olan ilke