john brown

• incil'den aldığı güçle köleliğe son vermek ideali uğruna, amerikan iç savaşının kaçınılmaz bir zorunluluk olduğunu tüm amerikalılardan daha önce akıl edip, hem washington'dan yönetilen orduya hem de güneyli toprak sahiplerine aynı anda başkaldırarak bir gerilla ordusu kuran papaz...
  
  işin ilginç tarafı, tarlalarda çalışmaktan kurtarıp özgür bıraktığı zencileri yanında taşımaması, onlara "hadi, artık özgürsünüz. gidin kendinize yeni bir hayat kurun. kendi ayaklarınızın üzerinde durun!" demesiydi...
  
  kendi başlarına ne yapacaklarına dair hiçbir fikirleri ve deneyimleri olmayan zenciler bu yüzden ona biraz mesafeli davrandılar...
  
  john brown incil'i ezbere bilmesine rağmen, ihanet ve ego ilişkisi meselesini yeterince ciddiye almadığı için yakalandı, ordu tarafından asılarak idam edildi...
  
  1940 tarihli "santa fe trial" isimli filmde john brown'un şöyle bir tiradı vardır:
  
  "i, john brown, am now quite certain that the crimes of this guilty land can never be purged away but with blood. aye, let them hang me. i forgive them, and may god forgive them for they know not what they do!" ...
• (bkz: bob dylan mtv unplugged)
  bunun disinda sanirim hiçbir albümde bulunmayan bir bob dylan sarkisi.
• bob marley'in i shot the sheriff adlı parçasında vurdum dediği şerifin ismi de john brown'dır.
• 1859'da virginia'da bir ordu üssünden çaldığı silahları sahiplerini öldürmeleri için güneyli zencilere dağıtma planını kuran john brown kuzeyli devletlerin gözünde bir katil, konfederasyonun gözündeyse gelmiş geçmiş en büyük teröristti. hala da amerikan tarihinin bin laden'den sonra ikinci önemli zanlısı olarak geçer. akıbetiyse silahları topladığı sırada, iç savaşta konfederasyon ordusunun başına geçicek olan general edward lee ve adamları tarafından yakalanmak ve idam edilmek olmuştur.
• sadece unplugged'ta değil, 1962 tarihli canlı kayıtlar sonradan live at the gaslight ismiyle albüm haline getirilince burda da yer almıştır.
• amerika'da köleliğin kaldırılması için köleler arasında bir silahlanma başlatan beyaz. birkaç skandal ayaklanmayla beraber, öldürdüğü güneyliler yakalandığı vakit asılmasına sebebiyet verecektir, tarihin en büyük insanlarından abraham lincoln de kendisini misguided fanatic olarak nitelendirecek, uğruna didindiği davanın içine ettiği için kimbilir ona ne kadar sövecektir. şaşırtıcı(?) olanın dönemin sanatçı ve düşünürleri henry david thoreau ve ralph waldo emerson'dan bile destek görmüş olması. kuzeyde çok popüler bir imaj yaratmıştır. her ne kadar davasında haklı olsa da yaptığı şey ve tarzı ne kadar meşrudur yorum yapmak çok da güç değil, senelerdir biz de ülke olarak aynı hesaplarla uğraşmıyor muyuz? benzerlik yok diyemeyiz.
• http://www.youtube.com/watch?v=-uctxq4ulvc
• ölümü amerikan iç savaşının nedenlerinden biridir.
• başlatmış olduğu hareketle siyahların kurtuluş hareketine öncülük eden john brown, 9 mayıs 1800'de abd'nin connecticut eyaletinde torrington kasabasında doğdu. siyahların haklarını ilk çalışmaya başladığı günden beri savunan brown, püriten bir aileye mensuptu. yıllarca abd'nin çeşitli eyaletlerinde dolaşarak çiftçilik, yün ticareti, koyun ve toprak alım satımı yaptı. 1849'da new york'ta north elba'da kölecileğe karşı olan gerrit smith'in bağışladığı topraklara yerleşti. burada kalabalık ailesini geçindirmek için çiftçilik yaparken, bir yandan da siyahların yaşam koşullarına tanık oluyor ve köleciliğe karşı mücadele etmeyi planlıyordu.
  
  1845'te yerleşime yeni açılan kansas eyaleti'ndeki toprakların paylaşımı nedeniyle çiftçilerle tarım işletmecileri arasında çıkan çatışmalar john brown'un buraya gelerek ayaklanma girişimlerini başlatmasına neden oldu. bölgeye silah ve cephane yüklü arabayla gelip, osawatomie'ye yerleşen brown, 1855'te beş oğlu ile birlikte köleciliğe karşı mücadele eden kuvvetlere katılarak, kısa bir süre içinde hareketin fiili önderi oldu. köleciliğe savunan güçlere karşı gerilla savaşı biçiminde yürütülen bu eylem devam ederken, 21 mayıs 1856'da kansas'taki lawrence kentinin kölelik taraftarları tarafından yakılarak, yağma edilmesi ayaklanma sürecini hızlandırdı. bunun üzerine brown'un önderlik ettiği gerilla grupları misillemeye girişerek, pottawatomie deresi yakınlarında bir kasabaya baskın düzenlediler. bu baskından sonra yörede adı efsaneleşen john brown, bir süre sonra kaçak kölelerle beraber virginia'ya gitti. amacı kaçak kölelere sığınacak bir yer temin etmekti. bunun için girişimlere başlayarak, 1858'de ontorio'da chatham şehrinde köleciliğe karşı beyazların da katıldığı bir tören düzenledi. bu toplantıda kendi hazırlamış olduğu geçici bir anayasa kabul edildi. aslında brown kağıt üzerinde kurulan bir devletin de başkomutanı olmuştu. bu hareket abd'de köleliğe karşı olan güçler tarafından olumlu karşılanarak onaylandı. hatta daha önce brown'a toprak bağışlayan gerrit smith ile daha birçok beyazın desteği sağlandı. gerçekte john brown'un amacı bir genel ayaklanma başlatmaktı. nitekim, bir yıl sonra 1859'un yaz'ında virginia-maryland sınırında bulunan harpers ferry'deki federal cephaneliğin yanında bir çiftlik kiralayarak karargahını kurdu. beyazların yanında siyahların da bulunduğu grup toplam 23 kişiydi. aralarında brown'un 3 oğlu ve 2 damadı vardı. esas amacı federal hükümetin cephaneliğini basıp, silahları kölelere dağıtarak, ayaklanmayı başlatmaktı. sonunda 16 ekim 1859 gecesi ani bir saldırıyla cephaneliği ele geçirdi. hemen ardından adamlarının bir bölümünü yöredeki diğer çiftliklere göndererek oradaki kölelerin ayaklanıp, efendilerini rehin almalarını istedi. kısa sürede bölgede 60'a yakın köle sahibi kişi rehin alındı. brown ise baskının ertesinde günboyu yerel milislere karşı direndi. ne var ki, bir gün sonra washington'dan gelen deniz piyadeleri karşısında dayanamadı ve ağır yaralı olarak ele geçti. bu arada çatışma sırasında 2 oğlu ile 8 adamı da öldürülmüştü. charlestown hapishanesine konulan john brown, yargılanacağı mahkemeye sedye ile getirildi. köleleri ayaklandırma, adam öldürme ve devlete ihanet suçlarından idama mahkum edilen brown, 2 aralık 1859'da asıldı.
  
  kendisi bir beyaz olmasına rağmen siyahların kurtuluş hareketine önderlik eden john brown'un eylemi daha sonraki birçok ayaklanmanın da habercisi oldu. karl marx , john brown'un idam edilmesinden sonraki ayaklanmalarla, çarlık rusyası'ndaki köylü ayaklanmalarını dönemin en önemli toplumsal olayları olarak nitelendirir.
• the good lord bird adlı dizide ethan hawke tarafından canlandırılmıştır.