lee iacocca
-
türkiye’de milyarder olma sanatı adlı kitabının orijinal ismi iacocca an autobiography’dir. yani bu kitabın kimseye milyarder olma ile ilgili tüyo verme amacı yoktur. sadece adam yöneticilik hayatındaki tecrübelerini aktarmıştır. buna göre okuyunuz.
-
-
william novak ile birlikte 1984 yılında "iacocca" adını verdiği bir otobiyografi kitabı yazan başarılı yönetici.
kitap, 1985 yılı ekiminde oya çakır'ın tercümesiyle "milyarder olma sanatı" gibi gubidik bir isimle ülkemizde yayınlanmış ve vakti zamanında, 15 yaşındaki seyuranto'yla buluşturulmuştur.
kitap yer yer güzel fikirler sunmakta, genç yöneticilere bulunmaz tavsiyeler sunmaktadır.
bu yaşlı amcanın ismini akıllarında tutamayan chrysler çalışanları çareyi ismine anlam yüklemekte bulmuşlar ve ortaya şu cümle çıkmıştır:
i
am
chairman
of
chrysler
corporation
always...
bir de bu kıymetli yöneticimizi ırkçılığın zararlı etkilerinden kurtarmak için ismini değiştirmesini istemiştir çok sevdiği bir amiri; o da daha amerikalı görünelbilmek için kendisini uzunca bir süre iacocca lee olarak tanıtmıştır. -
-
(bkz: ford pinto)
-
"yonetmek sadece baskalarini motive etmektir."
lee iacocca -
2 temmuz 2019'da, yani dün, 94 yaşında hayatını kaybetmiştir. parkinson hastalığı olduğu söyleniyor.
montaj hatlarının ortaya çıktığı ve asfalt yolların kenar mahallelere kadar açılarak otomobillerin orta sınıf ile buluştuğu yıllarda hot dog satıcısı bir göçmenin oğlu lee iacocca, üç büyük otomobil üreticisinden ikisinin başkanlığını yapan tek insan olarak tarih yazmıştır.
1970 ve 80'lerde, detroit ülkenin otomobil pazarına hakim durumdayken, iacocca adı amerikan arabaları satmayla ilgili tüm algıları şekillendiriyordu. kendisine öyle geniş ve yoğun şekilde hayranlık duyuluyordu ki 1988'de amerika birleşik devletleri başkanlığına adaylığı hakkında ciddi bir tartışma dahi söz konusuydu. -
iacocca: an autobiography isimli kitaptan kendi notlarımı ve bazı alıntıları paylaştım. kitap ülkemizde milyarder olma sanatı ismi ile çıkmıştır. fakat iacocca hiçbir zaman milyarder olmamıştır. bunun yerine güç sahibi olmuştur. (bkz: frank underwood)
alıntılar içinde lee'nin yakın dostu ve amiri olan robert mcnamara'nın bazı sözleri vardır. mcnamara, kennedy'nin şahsi isteği sonucunda 8. savunma bakanı olan çok zeki bir adamdır ve vietnam savaşı'nın önemli aktörlerinden biridir. ondan sonra uzun bir süre ford ve chrysler'de yöneticilik yapmış lee de 1988 yılında başkanlığa yürümeyi ciddi ciddi düşünmüş fakat sonra vazgeçmiştir. o dönem yapılan anketler aracılığıyla gerçekçi bir kazanma şansı olduğunu biliyoruz.*
kendisi 2 temmuz 2019'da, ben kitabın sonlarına yaklaştığım günlerde vefat etmiştir. ben ise öldüğünü kitabı bitirdikten birkaç gün sonra öğrendim ve kitaptaki samimi tavrından dolayı sevdiğim bir büyüğümü kaybetmiş gibi hissettim.
lee kitabın bir bölümünde, ford'da çalıştığı uzun süre boyunca kendinden daha zeki ve belirli konularda çok daha bilgili insanlar ile tanıştığını, fakat onları tek tek geçtiğini söyler. zeki ve bilgili olmak çok önemlidir fakat başarıya ulaşmak için bir çok yeteneğin birleştirilmesi gerekir. lee'nin anlattıklarından yola çıkarak iş hayatındaki en gerekli yeteneklerin başında iletişim ve insan ilişkileri geldiğini söyleyebiliriz.
"yaşam inişli çıkışlıdır. herkes payına düşen sıkıntıya katlanmak zorundadır." -babasından lee'ye.
işler şimdi kötü görünüyor. ama unutma, bu da geçer.
senden güçlülerle dövüşme, yumruk yerine aklını kullan.
poker gerçek hayata çok benzer. kartlar her zaman iyi olmayabilir fakat elindekiyle ne yapacağın sana bağlıdır.
hangi konuda olursa olsun, başarıya ulaşmanın sırrı, dikkatini o işe vermek ve zamanı iyi kullanmaktır.
zamanını iyi değerlendirmek istiyorsan önce en önemli işlerin neler olduğunu belirle ve enerjini bu konulara ver.
istatistik ve muhasebe, hidrolik ve termodinamiğe göre günlük hayatla daha ilişkili... (lee kitapta mühendislik branş derslerinin yanısıra günlük hayatta daha çok işimize yarayabilecek dersleri de öğrenmemiz gerektiğini vurguluyor. kendisi otomotiv mühendis olmasına rağmen hayatında çok kısa bir süre mühendis olarak çalışıyor.)
psikoloji dersleri almak insanları çabuk tanıma becerisi kazandırır.
çalışkanlık ve karar verme becerisi, tuttuğunu koparmak, karar verme vakti geldiğinde çabuk harekete geçmek, erkekleri oğlan çocuklarından ayıran niteliklerdir.
tilki tilkiyi tanır.
"yeni bir savaş başlamışken, aklın önceki savaşta kalmasın. başarısızlığını kabul et ve sonraki savaşı nasıl kazanacağını düşün."
"uygun zamanda uygun yerde bulunmak çok önemlidir." eğer ihtimaller yüksek değilse, kendi çabanla yükseltmelisin.
"çok hızlı konuşuyorsun, biraz yavaşla." -lee'nin akıl hocasının ona öğüdü.
terslikleri yaşamın bir cilvesi olarak görmek, doğal karşılamak gerekir.
"bir yönetici, kraldan fazla kralcı ve fildişi kadar lekesiz olmalıdır" -robert mcnamara
düşünceleri yazıya dökmek konusunda; "eve git ve düşündüğün her şeyi yaz. bunu yapamıyorsan yeterince düşünmemişsin demektir." -robert mcnamara.
3 aylık kontrol sistemi: yapacaklarını belirle ve kağıda yaz.
"birşeyi yazmak o şeyi gerçekleştirmenin ilk adımıdır." -robert mcnamara
konuşma sırasında, bir sürü belirsiz ve saçma fikir akla yakın gelebilir. ama düşünceleri kağıda geçirmek, insanı daha keskin ve dikkatli olmaya zorlar. kendinizi ve karşınızdakini kandırmanız güçleşir.
"öldüğün zaman, ardında beş gerçek dost bırakmışsan, çok iyi bir yaşam sürmüş sayılırsın." -lee'nin babasının sözü.
dayanma gücü insanın sahip olması gereken temel niteliklerdendir.
"bir sav ileri sürerken daima karşıdaki kişinin çıkarlarına hitap et." -
lido a. iacocca 25 ekim 1924 tarihinde doğdu (lido ismini ford firmasına katıldıktan sonra çevresinin ve müsterilerinin tanıması ve anlayabilmesi için lee ile degiştirdi). ebeveynleri, nicola ve antoinette, italyadan göçmen olarak gelmişlerdi. nicola, birleşik devletlere san marco'dan 1902 yılında gelmişti. bu tarihte sadece 12 yaşında idi. babasından dul kalan annesini 1921 yılında italya'ya dönerek getirebilmesi için gerekli olan parayı biriktirebilmek için her türlü işi yaptı. italya'da iken 17 yaşında bir ayakkabıcının kızı olan antoinette ile karşılaştı ve aşık oldu. bir kaç hafta sonra evlendiler ve gelin ile annesini alarak amerikaya döndü.
lee’nin büyükleri aileyi geçindirebilmek için çok yoğun çalıştılar. nicola amerikanin potansiyellerine güveniyordu. o'na göre amerikada yeteri kadar çok çalışmayı göze alabiliyorsan her şeyi olabilmene olanak tanıyordu ve o da tam olarak bunu yaptı. sosisli sandviç dükkanı açtı, emlak sattı ve ilk kiralik oto şirketini u-drive-it (kendin-sür) adı ile kurdu. bütün bunları 4. sınıfa kadar süren eğitimi ile gerçekleştirdi.
lee işten hiç korkmazdı. 10 yaşında iken çek-çek arabasını alır ve marketlerin önüne giderek beklerdi. alışveriş yapanlar dükkandan çıktığında eşyalarını arabası ile taşımayı teklif ederdi. 16 yaşında iken bir manavda günde 16 saat çalısıyordu. lee iş ahlakını babası tarafından oluşturulan örnek üzerine oturttu.
ekonomik bunalım lee'nin ailesini ülkenin her tarafında olduğu gibi kötü etkiledi. lee, bunalımın kendi hayatı üzerinde direkt bir etkisi olduğunu belirtir. böylece katı bir materyalist haline gelmiştir. kolejden mezun olduğunda bütün amacı 25 yaşına gelinceye kadar yılda 10.000 dolarlık bir geliri sağlayabilmek ve sonra milyoner olabilmekti. lee akla inaniyor ve israftan nefret ediyordu. bir yemeği dökmek veya modasi geçti diye bir elbiseyi atmak veya iş hayatında zaman ve kaynak israf etmek ona göre bunalımın nedeniydi. finansal yatırımlarının çoğunun neden tutucu şekillerde olduğunu buna bağlar. o'na göre felaket uyarmadan bastırır.
ilk okulda lee etnik hoşgörüsüzlükle yüzyüze geldi. italyan olduğu için o'na tepeden bakılıyordu. kendisinden daha da kötü davranılan iki yahudi arkadaşı da vardı. bu üç çocuğun sınıfının en iyileri olmasini kimse umursamiyor, sadece farkli olmalari ilgi çekiyordu. bu durum lee üzerinde hiç bir zaman unutmayacagi bir etki birakti. sonradan chrysler deki göreve basladiginda, gerald greenwald i yönetime önerdi. üç araba firmasinin tarihinde ilk defa tepe yönetimde bir yahudi yer almakta idi. lee insanlari irklari ve milliyetleri ile degil, katkilari ve yetenekleri ile degerlendirmenin önemini kavramisti.
lee 2. dünya savasinda savasmak için orduya katilmak istediginde çürük olarak kabul edilmedi. çocuklugunda kaptigi romatizmal bir iltihap onun asker olmasina engeldi. bunun yerine leigh üniversitesine kaydoldu. lehigh üniversitesinden mezun oldugunda ford firmasinda bir is buldu fakat hemen baslamadi. princeton üniversitesinden wallace memorial bursu kazanmisti. princeton'u 1946 da bitirerek ford firmasinda çalismaya basladi.
lee 1956 yilinda mary mccleary ile evlendi. ailesi onun için çok önemli idi ve daima ailesine zaman ayirmaya önem verdi. cuma aksamlari, cumartesi ve pazar günlerini daima ailesi ile geçirdi. bu onun vazgeçmedigi bir öncelik idi. çevresine de, aile için ayrilmis zamanlarda, işin büroda birakilmasi gerektigini telkin etti.
lee iacocca'nun is hayatinda çok basarili olmasinin sirri, her durumu çok kolay uyum saglayabilmesinde görülmektedir. bir keresinde yabancilara karsi çok temkinli olan güney eyaletlerinde satis sunumlari yapma durumunda kaldi. burada kendini lee iacocca olarak tanitmak yerine iacocca lee olarak tanitti ve kendisini yabanci olarak görmeyen güneylilerle derin dostluklar kurmayi basardi.
lee'ye göre iyi bir yöneticiyi bir tek kelime "kararlılık" belirler. yönetici ayaklari yere basarak düsünmelidir. bu da tam olarak 1956 yilinda kendi bölgesi satislarin en azini gerçeklestirdiginde yaptigi seydir. "56 için 56" slogani ile yeni bir satis sistemini baslatti. bu programa göre bir 56 ford, ayda $56.00 taksitlerle %20 eksigine üç yilda alinabiliyordu. bu program büyük bir basari sagladi. kendi bölgesi satislarda son pozisyondan ilk pozisyona geçti ve beklenden 75.000 adet fazla araba satildi.
lee nin basari ile sonuçlandirdigi diger bir proje ford mustang projesi oldu. fairlane komitesinin yaptigi arastirmanin verilerine göre yeni bir araba serisinin olusturulmasi düsünülüyordu. veriler 18-34 yas araligindaki demografik degisimleri belgeliyordu. 20-24 yas gurubunun sayisinin 60 larda %50 artmasi 2 arabali ailelerin sayisinin artacagini gösteriyordu. amerikalilarin harcayabilecekleri daha çok paralari olacak, daha fazla kadin araba almak isteyecekti. bu verilere dayanarak tasarim ilkeleri belirlendi. araba ufak olmali fakat 4 yolcuyu rahat tasimali idi. agirligi 1300 kg ve fiyati $2.500 dolari asmayacakti. araba ayni anda bir kaç pazara hitap edebilmeliydi. araba, alışveris yaparken, kiliseye veya okula giderken, piknige giderken rahat ve kolay kullanilabilmeliydi. sonuç olarak bir çok talebe cevap verebilen, makul bir bütçe içinde tüketiciye ekonomi ve konforu birlikte sunabilen bir araba üretilmeli idi. bu sekilde gelistirilen ürün 1964 mustang ve onun beklenin üstünde basarisi oldu. bu proje lee iacocca nin yönetim stili hakkinda bir fikir edinmemize olanak saglar. iyi bir pazarlama arastirmasinin verilerini kullanmak, ekibini yetenekli ve becerikli insanlardan olusturmak ve onlari dinlemeye istekli olmak. ayrica tamamen yeni bir ürün kavramini ortaya atmanin riskini yüklenmeyi de göze almak. bütün bunlar birleserek mustang in basarisini sagladi ve lee, mustang'in babasi olarak tanindi.
ford mustang'in sagladigi muazzam basaridan sonra, lee 10 aralik 1970 de ford firmasinin yönetim kurulu baskani oldu. burada ilk farkina vardigi, baskanin görevinin yöneticiden farkli oldugu idi. burada artik tasarlamak, üretmek ve satmak yerinr maliyetleri düsüren ve karliligi arttiran yöntemlerle ilgilenme durumunda idi. kaybedenleri terket (shuck the losers) diye biline bir programi baslatti. bu program yöneticilere 3 yilda bölümlerini kara geçirmek veya bölümleri satmak alternatiflerini getiriyordu. ayrica diger bir çok olumlu projeyi hayata geçirdi. bu projelerden ikisi honda ile ortaklasa araba üretmek ve bir mini-van gelistirmek idi. bu projelerden ikiside henry ford tarafindan redededildi. mustang de kullanilan yaklasimdan yaralanarak 1000 kilodan hafif ve 2.000 dolardan ucuz pinto arabasini gelistirdi. amaç pazardaki bu tür yabanci arabalarla rekabet edebilmek idi. bu arabalara arkadan çarpildiginda benzin tanklarinin alev almasi ve bu olayin gerektiginden fazla medyada konu edilmesi nedeniyle proje istenildigi kadar basarili olamadi.
1975 yilinin sonlarinda, lee'nin ford firmasindaki yasami sorunlar üretmeye basladi. bu sorunlarin temel kaynagi, firmanin sahibi henry ford ve lee arasindaki kislik çatismasi idi. gerilim giderek tirmandi ve lee, 1978 temmuzundan isten kovuldu. bu olay ve gerçeklesme biçimi kendisini ve ailesini, özellikle iki kizini oldukça olumsuz etkiledi. yine de fazla üzülmeleri için yeterli süre geçmeden lee, 2 kasim 1978 de chrysler firmasindan ilginç bir teklif aldi, chrysler bir çikmazda idi ve çikis için iacocca nin güçlü yönetimine ihtiyaç duyuyorlardı. görevi kabul etmesi için ileri sürecegi kosullari ve özellikle kayitsiz sartsiz hakimiyetini kabul etmeye razi idiler. lee bu firmanin önce genel müdürü ve kisa bir süre sonra baskani olarak ise basladi.
lee kisa bir sürede chrysler firmasinin ciddi bir yönetim bunalimina girmis oldugunun farkina vardi.bölümler arasinda ciddi haberlesme sorunlari vardi ve ekip çalismasi tamamen yok olmustu. her bölüm bir boslukta çalisma halinde idi. radikal karalar alma durumunda idi. yöneticilerin bir çogunu isten çikardi. kendisi de benzer bir durum yasadigi ve bunu yasamanin insanlari ne kadar örseledigini bildigi için bunu mümkün olabilecek en yumusak yöntemlerle gerçeklestirmeye özel bir özen gösterdi. chrysler ile volkswagen firmasi arasinda bir ortaklik yaratmaya çalisti. volkswagen chryslerin ne kadar agir bir borç yükü altinda oldugunu farkderek bu ortaklıktan kaçindi. lee, bütün olanklari biraraya getirerek çalisan ve saglikli bir sistem kurabilmeyi saglayamadi. sonunda hükümete basvurarak, firmaya hükümet kaynakli kredi saglanmasini talep etti. firmadaki sendika ile siki bir pazarlik yaparka kriz dönemini atlatincaya kadar ücretlerde ve yan ödemelerde kesintilerin yapilmasini sagladi. kendi görev ayligini yilda 1 dolar olarak tesbit ederek firmanin yasamasini istiyorlarsa herkezin bir fedakarligi göze almalari durumunda olduguna belli etti. bu durum da o nun yönetim stili hakkinda bir fikir vermektedir. çalisanlarin ve yöneticilerin karsiliki durumlarini anlama, degerlendirme ve ortaklasa çözüm bulma kapasitesine sahipti. 1983 yilinda lee, chrysler firmasini tekrar ayaklari üzerinde yürür duruma getirebildi. 13 temmuz 1983 de chrysler bütün hükümet kredilerini geri ödedi.
lee, basarili bir yönetim için kilit ilkenin konsantre olabilme ve zamani basari ile kullanabilme oldugunu vurgulamaktadir. öncelikleri belirleme ve problem çözücü olma gerekli bir kosuldur. yöneticiler motive edici olmalarinin yaninda karar verici de olmalidir. insanlari motive etmenin en etkili yolu onlarla haberlesmektir. iyi bir yönetici en az konustugu kadar dinlemesini de bilmelidir. ticarette unutulmamasi gereken önemli bir nokta her problemin istenildigi gibi sekillendirilerek bir örnek olay haline indirgenemiyecegidir. isletme hayatinda herzaman arastirmaya ve bilgiye gerek duyulacaktir. fakat bir noktadan sonra karar vermek gerekecektir. bu karala belirli bir miktardaki risk de göze alinacaktir.
lee iacocca’ nun is dünyasindaki basarilari yukarida verilen kritik kurallari yalnizca anlatmadigini ayni zamanda uyguladigini ve iyi sonuçlar aldigini ortaya koymaktadir. ayrica bazi kurallar kendilerini iyi anliyarak degerlendirebilenlerin elinde daha basarili sonuçlar vermektedir.
kaynak:
http://www.merih.net/m2/oto/cviacocca.htm
iacocca, lee a., 1984. iacocca, an autobiography. new york, ny: bantam books. -
william novak tarafından adı türkçe'ye ''milyarder olma sanatı'' olarak çevrilmiş biyografisi mevcut olan ünlü yönetici. mustangin yaratıcısı olarak tanınıp; uzun süre ford motor company'de çalışıp kovulmasının ardından iflasın eşiğindeki chrysler'in başına geçmiştir.
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap