lüthier

• ud kelimesinin aslı arapça dır: "sarısabır veya ödağacı" anlamındaki "el-oud'dan gelir. baştaki 'el'- kelimesinin, bazı dillerde olup bazılarında olmayan harf-i tarif (belirgin tanım edatı) olduğunu bilen türkler bu edatı atmış, geriye kalan 'oud' ('eyn, waw, dal) kelimesini de -gırtlak yapıları 'eyn'e uygun olmadığı için- "ud" şekline sokmuşlardır. dillerinde tanım edatı olan batılılarsa, 11-13. yüzyıllar arasındaki haçlı seferleri sırasında tanıyıp avrupa'ya götürdükleri bu saza, luth (fr.), lute (ing.), laute (alm.), liuto (ital.), alaud (isp.), luit (dat.) gibi hep l ile başlayan isimler vermişlerdir. hatta 'saz yapıcılığı' anlamında bizde de kullanılan 'lütye' kelimesi de yine luth'den yapılmadır (aslı luthier).
  
  adı arapça olduğuna göre, ud arap sazı o halde! hem çok acele, hem çok yanlış bir hüküm bu. çünkü bu sazı ilk defa 7. yy.da horasan'dan bağdat'a çalışmaya gelen türk işçilerin elinde görmüş olan araplar, göğsünün yapılmış olduğu sarısabır ağacından (aloexyion agallocum) dolayı el'-oud adını vermişlerse (türkler de bu adı aslı olan kopuz yerine -belki daha kısa oluşu yüzünden- benimsemişlerse) de, saz türklerin bin yıllık kopuz'undan başka birşey değildir; nitekim ta hunlardanberi ozanları ve kopuzcuları olmayan hiçbir türk ordusu yoktu (cahiliyye devri).
  
  arapları müzik aleti olarak def ve rababe dedikleri tek telli ilkel bir çalgıdan başkasını bilmiyorlardı).bu gerçek de çok önce, yüzyılımızın en büyük iki müzikologu ile, en büyük edebiyyat tarihçimiz tarafından ortaya konmuştur (bkz. fuad köprülü, türk edebiyatında ilk mutasavvıflar, ank. üni. bas. 1966, s. 207, 209 vdl.; mahmut ragıp gazimihal, ülkelerde kopuz ve tezeneli sazlarımız, ank. üni. bas. ank. 1975, s. 64; aynı müellifin musiki sözlüğü, m.e. bas. ist. 1961, s. 138, 259, 260; curt sachs, the history of musical ınstruments, new york 1940, s. 252). ud'un macarcadaki adı 'kobza'dır ve türk kopuzunun biraz değiştirilmişinden ibarettir. nitekim dede korkut'da da yine kopuz'dan türemiş olan 'kobzaşmak' fiili 'karşılıklı saz çalmak' demektir. pi-pa adlı çinli-türkistanlı, barbud adlı iranlı benzerleriyle çağları aşan ud, kopuz adıyla asya'dan anadolu'ya, oradan da ta rumeliye kadar gelmiş, aynı zamanda musikişinas olan yunus emre'nin şiirlerinde dahi kutsal nitelikli yerini almıştır (bkz: m. r. gazimihal, ülkelerde kopuz..., s. 51 vd.). osmanlı sarayının düğün vd. şenlikleri münasebetiyle yazılan minyatürlü surname'lerde (surname-i vehbi, surname-i nabi vs.) kopuzun iki değişik boyu olan ud ve şehrud, diğer sazlar arasında ön planda görülmektedir.
  
  https://klasiktuerkmusikisipforzheim.de.tl/ud.htm