• mö 57'de kuzey fransa'da bulunan modern saulzoir mevkinde jül sezar'ın komutası altında bulunan roma cumhuriyeti lejyonları ile başlarında nerviler kabilesi bulunan bir birleşik belga kabileler grubu arasinda yapılan muharebe. bu muharebede jül sezar'in komutasında lejyonlar bir baskın saldırısına uğramışlar ve yenilmelerine ramak kalmış iken muharebeyi kendilerinin lehine çevirip galip gelmişlerdi. jul sezar kendinin yazdığı unlu commentarii de bello gallico kitabının ii. bölümünde hemen hepsini bu muharebeden bahsetmiştir. sezar'ın bu kitabında belirtildiği gibi romalılar, gayet sebatlı savunma, tecrübeli komutanlık ve takviye güçlerinin tam zamanında ulaşması nedenleri ile yüksek olasılıklı stratejik bir mağlubiyeti, bir taktik galibiyete çevirmeyi başarmışlardır.

    arka plan
    mö 58-57 kışında sezar'a yetişen söylentilere göre belga'lar kabileleri, roma'lıların kendi içişlerine karışmaları ihtimaline karşı olarak, kendi aralarında bir ittifak yapıp romalılara karşı tek bir cephe arzetmek için aralarında müzakereler yaptıkları haberi ulaştı. bu ittifaka bellovaclar, suessionler, nerviler, atrebatler, ambianlar, morinler, menapiler, caletlar, veliocasseler, viromanduler, aduatuclar, condruslar, ebüronlar, caeroesler ve paemanlar kabileleri katılmak istedikleri ortaya çıktı. bu ittifakın liderliğini suession'ler kralı olan galba yapmaktaydı. bu söylentilerin ortaya çıkması sezar'a, yapmak istediği fetihlerin sadece galya kabilelerini değil de bunlar yaninda belga kabilelerini de kontrol altına alıp onları yönetmek için iyi bir bahene hazırladı. sezar'ın romanın eline geçirmek istediği yeni arazilerin ortaya çıkması nedeni ile sezar emri altında bulunan romalı lejyon askerlerinin yeterli olmadığını kabul ederek, roma'ya ait olan cisalpin galya eyaletinde yeniden asker toplamaya basladi ve bu yeni askerden iki yeni lejyonu oluşurdu: lejyon xiii gemina ve lejyon xiv gemina aynı zamanda sezar romalılar müttefiki galyalı kabile olan remler kabilesinin kendisine daha sıkı bağlanması için tedbirler aldı.

    buna karşılık olarak belgalar ve diğer galyalı kabileler remlerin merkezi kalesi olan aisne nehri yannında buluna bibras'a hücuma geçtiler. sezar bu bibras kalesini savunmaya karar verip lejyonları ile buraya geçti. burada kaleye saldırıya katılan belgalar ve galyalı kabilelerin orduları ile aisne nehri kıyılarında çatışmaya girişti ve yapılan axona muharebesi'nde onlara karşı bir galibiyet kazandı ve belgalar komutanı olan suession'ler kralı olan galba caesar'a teslim oldu.

    bu mağlubiyet ve kurulan ittifakın zahire ve diğer yiyecek tadarikinin yeterli olarak sağlanamadığı için belga kabileleri arasında yapılan ittifak bozuldu. toplanmış olan belga kabileleri ittifakı ordusu dağılıp her kabile mensubu savaşçı kendi kabilesinin arazisine geri döndü. fakat belga kabileleri aralarında yaptıkları bir anlaşma ile ileride roma eski ittifaka katılmış olan herhangi bir tek kabileyi istila etme girişimine geçerlerse belgalar ittifakının o kabileye destek vermek için tekrar kurulabileceği prensibi üzerinde anlaştılar. sezar girmiş olduğu belgalar kabileleri toprakları üzerindeki ilerleyişini durdurmadı. bu ilerleyişi sırasında karşılaştığı belga kabileleri birer birer romalılara katılıp onlara itaat sözü yemini vererek teslim olmaya başladılar. sonunda en büyük 4 belga kabilesi - nerviler, atrebatlar, aduatuclar ve viromandular -haricindeki belgalar sezar tarafından roma yonetimi altına alındı. sadece bu 4 büyük belgalar kabilesi bağımsız kaldı.

    sezar'la görüşmeler yapan ambanlar kabilesi ileri gelenleri sezar'a romalı yönetimine en fazla karşı çıkan belga kabilelerinin başında nerviler geldiğini söylemişlerdi. nerviler kabilesi kabile mensuplarına yozlaştırıcı etkiler yaptığı için ve olasılıkla bunların romalılar tesirlerini arazilerine getireceklerinden korktukları için romalı tacirlerin ülkelerine lüks romalı malları ihraç edip getirmelerini ve kabile mensuplarının bu malları satın almasını yasaklamışlardı. nerviler de romalılar da hiçbir surette, her iki taraf için de gayet uygun olsa bile, barış sağlamak için konuşmalara ve müzakerelere girmekten sakınmaktaydılar. eğer sezar galya'da ve belga kabileleri arasında barış sağlamak ve buralarda sulh ve sükun sağlamak için tedbirler almak istemekteyse önce nervilerin başını çektiği belgalara karşı savaş yapması gerekmekteydi.

    muharebe
    nervilerin bu muharebenin sonunda yaptıkları son direnişden sonra nervilerin savaşçılarından gaeyt küçük sayıda hayatta kalan kalmıştı. diğerlerinin hepsi hayatlarını kaybetmişlerdi. onların kampında bulunan geri kalanlar, ihtiyarlar, çocuklar ve kadınlar romalılara teslim oldular. sezar'ın eserine göre geride kalanların açıklamalarına göre nerviler bu savaşa savaşçı ve destekçi 60,000 kişi ile katılmışlardı ve bunlardan hayatta kalıp silah taşıyabilecek 500 kişi kalmıştı. sezar romalıların bu geri kalanları koruyacağına söz vererek bunları kendi arazilerine gönderdi. bu kabileden kalan bu zayıf gruba komşu kabilelilerin saldırılarını önlemek için sezar bu komşulara haberler gönderek onları ikaz edip bunların romalılar savunması altında olduklarını ve bunlara saldırıda bulunmamalarını bildirdi.

    aduatuclar belgalar kabileleri ittifakının remlere karşı geçtiği ve yaptığı askeri harekata katılmak için savaşçılar göndermişti. ama bu savaşçılar yolda iken sabis muharebesi romalılar tarafından kazanılmış ve büyük zayiat veren savaşan belga itiifakı ordusundan geri kalanlar dağılmıştı. bu belgalar hezimetini yolda iken haber alan aduatuc savaşçıları geri dönüp kendi arazilerine gidip dağıldılar. fakat bu savaşçıların çoğu doğal olarak çok korunaklı olan bu kabilenin merkezi olan kasabaya dönmüşlerdi ve kabile bu kasabayı savunmaya karar verdi. sezar ordusu ile bu kasaba üzerine yürüdü. romalılar ve savunmacılar arasında ufak çatışmalar yapıldı. fakat sezar bu şehri kuşatmaya almaya karar verdi. bunun için standart romalı ordu stili korunaklı ordu kampı inşa etmeye ve kuşatma makinelerini kurmaya başladı. bu yapılmakta olan roma kampı ve roma kuşatma makineleri savunmacı belgalılara o kadar tesir yaptı ki sezar'a haberci gönderek ona teslim olup, silahlarını bırakıp, roma'ya itaat sözü vereceklerini bildirdiler. fakat muahrebeye giremeden buraya geri dönen savaşçıların bir kısmı bunu kabul etmemişlerdi ve silahlarını yanlarında saklamışlardı. bu savaşçılara kabilenin temsilcilerini romalılara müzakereklere gittikleri günün gecesi akşam karanlığından faydalanarak roma ordularına ve korunaklı ordugah mevzilerine hiç umutsuz olarak ama büyük bir cesaretle saldırıya geçtiler. bir taaruza karşı hazır bulunan romalılar bu saldıryı yapanlara 4,000 ölü gibi gayet büyük zayiat verdirerek onların saldırısını dururdular. bu saldırı dolayısıyla sezar aduatucların hepsini (savaşçı ve savaşçı olmayan erkek, kadın çocuk) köle olarak ilan etti. takriben 53.000 kişilik aduatuc'lar kabilesi mensupları roma esir pazarlarında satıldılar.

    sabis muharebesi sezar'ın kitabına göre sabis çayı adı verilen bir akarsu kenarılarında yapılmıştır. fakat sabis çayı'nın modern kuzey fransa'da hangi akarsu olduğu üzerinde tartışmalar yapılmıştır. 20.yüzyıl ortasına kadar bu akarsunu modern aulnoye-aymeries kentinden geçen sambre çayı olduğu kabul edilmişti. bunun için tarihçiler bu muharebeye sambre muharebesi adını da vermişlerdi.

    fakat önce belçikalı tarihçi m.a. arnould 1941'de ve sonra daha etkili olarak 1955'de fransız tarihçi p. turquin yazdıkları makaleler ile sabis nehri'nin saulzoir kentinde selle nehri olduğu hiç itiraz götüremeyecek bir şekilde isbat edilmiştir. bunun için bu muharebeyi sambre muharebesi olarak adlandırmanın hatalı olduğu ve daha uygun bir modern isimle selle muharebesi olması gerektiği modern tarihçilerce kabul edilmiiştir.
    bunlara göre şu nedenlerle muharebenin yapıldığı mevki olan sabis çayının modern mevkii selle çayı'di:
    sabis sözcüğü ile selle sözcüğü arasında pek çok cok ortaçağ kaynaklarında kullanılan ve o zaman gelişmekte olan fransızca dilinde bulunan bir lingistik ilişki bulunmaktadır.
    sezar bu muharaebeden sonra belocvaclar arazisine ve sonra nerviler arazisine doğru üzerinde ilerlemekte olduğu yol büyük olasılıkla önce boulogne-sur-mer ve oradanda ren nehri ve köln'e giden yoldur. bu yol selle çayı üzerinden geçmektedir ve bundan sonra bu yol nerviler arazileri sınırlarına gelmektedir. nerviler büyük bir ihtimalle bu sınırda romalıları beklemekte idiler. sezar'ın üzerinde ilerlemekte olduğu boulogne-sur-mer mevkine giden yol sambre çayına paraleldir ve bir köprü ile geçilmez. aynı yol selle çayına dikeydir ve bu akarsuyun bir köprü ile geçilmesini gerektir.
    selle çayı nerviler etrfaında birleşerek onlarla ittifak yapan belga kabilelerinin arazilerinin hemen ortasından geçmektedir. bu ittifaka katılan aduatucler bir germen asıllı kabile olup modern belçkka'nın doğusunda yaşamaktaydılar. bu kabile savaşçıları akarsu önünde toplanmış olan belgalar ittifakı ordularına yetişememesi bu nedenle ortaya çıkmış olması gayet muhtemeldir.
    saulzoir civarının coğrafi nitelikleri sezar'ın kitabında verdiği mevkii tasvirine uymaktadır. birbirlerine karşılıkli iki tepe bulunmakta; bu tepelerin altında bir düzlük bulunmakta ve bu düzlükten selle çayı geçmektedir.
  • (bkz: yaran yanlış okumalar)
    (bkz: sakız muhallebisi)

    (bkz: özünde alaçatılı olmak)
hesabın var mı? giriş yap