şamaş

• semitikler'de şamaş sümer'de ise utu olarak geçen tanrı eski mezopotamya'nın güneş tanrısıdır. arapça'da güneş anlamına gelen şems kelimesiyle aynı kökü paylaşır. bu tanrının güneşin direkt olarak kendisini mi yoksa bir tecellisini mi temsil ettiği konusu kesinlik kazanmamıştır. m.ö yedinci bin yıllardan itibaren tarımcı bir ekonomiyi benimsyen mezopotamya toplumu ekim ve hasat zamanlarının hesaplanabilmesi için güneşin hareketlerini takip etmiş ve güneş takvimini ön plana çıkarmıştır. bu yüzden yerleşik mezopotamya insanları tanrı şamaş'ı tarımsal bereketin kaynaklarından bir tanesi olarak görmüştür. aynı zamanda güneşin gökyüzündeki dolayı bütün olaylara şahitlik ettiğini düşünmüşler ve şamaş'ın bir adalet tanrısı, yasaların ise bu tanrının bir vahyi olduğuna inanmışlardır. hammurabi kanunları'nın yazılı olduğu hammurabi kodeksi'nde kralın şamaş önünde dua eder vaziyette oluşu şamaş'ın adalet ve hukukla ilgisinin bir yansıması olarak karşımıza çıkmaktadır.
• sumerlerde gune$ tanrisi olarak gecer.
  (bkz: gilgami$ destani)
• arapça şems sözcüğünün geldiği sözcük olduğu sanılmaktadır.
• utu veya utuki olarak da bilinir.
  
  babil'de güneşin ayın çocuğu olduğuna inanılırdı. onlara göre ay, güneşin mükemmelliğini pekiştirmek için diğer yıldızları daha az mükemmel olarak ondan sonra ortaya çıkarmıştır. şamaş aynı zamanda adalet ve yargının tanrısı olarak da kabul görmüştür. gün boyunca yer yüzünü aydınlatmak ve onu gözetlemek bunu sembolize eder.
  
  hammurabi yasalarında resmi bulunur ve tapınılması öğütlenir. larsa ve sippar şehirlerinde tapınakları vardır.
  
  hem sümer hem de akad kompozisyonlarında genellikle diğer figürlerin müttefiki olarak görünür. dumuzi'nin ölümüyle ilgili anlatılara göre, galla iblisleri onu yeraltı dünyasına sürüklemeye çalışırken onların korunmasına yardım eder. gılgamış destanı'nın çeşitli versiyonlarında ve daha önceki gılgamış mitlerinde, kahramanın korkunç humbaba'yı yenmesine yardım eder. inanna ve an mitinde, kız kardeşinin eanna tapınağını ele geçirmesine yardım eder. tahıl sümer'e nasıl geldi'de, ninazu ve ninmada'ya öğüt vermesi için çağrılır.
  
  arapça'ya ise ''şems'' yani güneş olarak geçen kelimenin kökeni de şamaş'tır.
• arapçaya şems olarak geçmiş olduğu söylenir.
• cengiz bektaş’ın türk evi kitabında geçer.
  
  antalya’da geleneksel türk evi’ni yapan ustalar iş bittiğinde evin çatısında keser oynatırlarmış. bu oynatma sırasında da şamaş şamaş derlermiş.
• sinagoglarda gorev yapan bekcilerede denir...
• babilde güneş tanrısıdır.sümerde ise uttu'ya karşılık gelir.
• bekci mum olarak da bilinir.
• (bkz: mihr/@tsan chan)