sarıkız efsanesi

• kaz daglarına ait bir efsane olup, bir kaç şekilde rivayet edilmektedir..
  
  1. rivayet;
  çok uzun yıllar önce bu dağda güzelliği dillere destan bir kız yaşarmış, sarıkız derlermiş onun adına, uzun sarı saçlarından ötürü, tüm köy delikanlıları aşıkmış bu sarıkız'a... fakat onu çekemeyenler onun hakkında bir dedikodu uydurmuşlar, sözde sarıkız kötü yola düşmüş, başka başka insanlarla yatıp kalkıyormuş diyerek, sarıkız bu söylentilerin yalan olduğunu biliyor ama babasının bu söylentilerden etkilenmesini de gururuna yediremiyormuş, çareyi dağın zirvesine kaçmakta bulmuş. bir zaman sonra sarıkız'ın babası söylentilere dayanamayıp kızını öldürmek için dağa çıkmış, bir de bakmış sarıkız orada kazları besliyor ve davranışlarından hiç de kötü yola düştüğü anlaşılmıyormuş, bir baba için evladını öldürmek kolay değil tabiki, önce bir namaz kılayım demiş ve sarıkız'dan abdest alması için su istemiş, sarıkız ibriği tuttuğu gibi aşağıdan suyu almış ve babasına uzatmış, babası nereden buldun demeden ağzına aldığı suyun tuzlu olduğunu anlamış ve oracıkta bayılmış. sarıkız dağın zirvesinden uzandığı gibi denizden ibriğini doldurmuş..
  bunun üzerine bu daga kaz dagları, zirvesıne de sarıkız adı verilmiş..
  
  2. rivayet;
  kaz dağlarında çok güzel bir kız yaşarmış ve adına da sarıkız derlermiş, gel zaman git zaman sarıkız'ın güzelliğini çekemeyenler onun hakkında kötü yola düştü diyerek dedikodu yaymaya başlamışlar ve onu lanetli ilan etmişler, babası da sarıkız'ı alarak kaz dağlarının zirvesine bırakmış.. sarıkız dağda dolaşırken yanına bir kaz gelmiş ve ona birkaç yumurta vermiş sarıkız bunları saklamış ve bir süre sonra kaz yavruları yumurtalarından çıkıp büyümüşler. günler günleri aylar ayları kovalamış bir gün kar ve tipiden yolunu şaşıran iki yabancı sarıkız'ın yaşadığı zirveye sığınmak zorunda kalmış. sarıkız bu yabancıları kurtarmış, beslemiş ve sağlıklarına kavuşturmuş.. bu yabancılar dağdan indikten sonra köy halkına "kaz dağlarında çok güzel, ermiş bir kız yaşıyor" demişler. bu sözler sarıkız'ın köyüne, anne ve babasına ulaşmış.. anne ve baba çocuklarına duydukları özleme daha fazla dayanamayarak sarıkız'ın yanına gitmişler.. sarıkız zirvede onları bekliyormuş sevgi ve hasretle kucaklaşmışlar, bir ara baba kızından su istemiş, sarıkız hemen şimdi diyerek avuçları ile babasına su içirmiş, babası suyu nereden aldın deyince de "elimi uzattım, denizden aldım" demiş, anne ve baba böylece kızlarının gerçekten ermiş olduklarını anlamışlar ve geri dönmüşler...
  
  3. rivayet;
  sarıkız'ın babası yaşlanınca hacc'a gitmek ister ve kızını güre köyünde bir imam ailesine emanet eder.. uzun süren hac zamanında köy delikanlıları kıza evlenme teklifinde bulunurlar. .kız bu teklifleri kabul etmeyince bunu gurur meselesi sayarak yorumlar üretmeye başlarlar.. yorumlar kısa zamanda dedikoduya ve iftiraya dönüşür.. baba hac'dan dönünce dışlanır ve kızını öldürmeye karar verir.. evden çıkınca kıza bozuk yumurta atanlar olur.. bu nedenle çocuklar ona sarıkız adını verirler.. köyün kenarına çıkıldığında sarıkız kendisine hakaret edenlere bunun yanlış olduğunu kabul ettiremeyince beddua eder.. baba ile sarıkız şimdiki sarıkız tepesine çıktıklarında baba abdest almak için kızından acele su ister.. ancak verilen suyun tuzlu olduğunu gören baba tatlı su ister. anında verilen tatlı sudan şüphelenen baba, niçin tuzlu su verdiğini sorar. kız da "acele ettiğin için, denizden alıverdim" cevabını verir. bu durum karşısında kızının ermiş olduğunu anlayan baba pişman olur. kızına "kızım ben sana inanmamakla büyük hata ettim, senden özür dilesem beni affedersin ama senin yüzüne bakacak halim kalmadı, en iyisi sen burada beni bekleyedur ben şöyle bir gezip geleyim" diyerek kızı yalnızlığa terkeder.. baba görünmez olunca dağın üzerine korkunç derecede siyah bir bulut çöker.. günler sonra baba'nın ölmüş bedenini dağın zirvesinde bulurlar...
• akçay'da, meydanın ortasında, sarıkız heykelinin yanında yazar bu..
• akçay, leman akpınar parkı'nda temsili heykeli üzerinde şöyle bir şiir yazar, hakkında:
  
  "küçüktün, küçücüktün kaz dağında yaşarken
  çalışkandın, dürüsttün sarıkız
  koyunların ardından dağdan dağı aşarken
  olacaksın yöreye iyi örnek sarıkız.
  
  koyun güttün yıllarca uğraşmadın babanla
  haşır neşir olurdun arkadaşın ...la
  annen ölünce kaldın baş başına babanla
  ömründe hiç görmedin düğün dernek sarıkız
  
  sonraları büyüdün güzel bir genç kız oldun
  baban hacca gidince sen de sararıp soldun
  gençlere yüz vermedin başını saçını yoldun
  cılk yumurtadan adın artık sarıkız.
  
  binbir yılanla dolanla babanı kandırdılar
  kara leke sürmeye elleri bandırdılar
  seni dağa attırıp vahşiçe yandırdılar
  çektin çilelerle ermiş olsun sarıkı kz
  
  dağlarda tek başına garipçe kalakaldın
  yaşamak için elbet çevrende önlem aldın
  kaz sürüsü edinip onları dağa saldın
  dilden dile ulaştın ermişlikte sarıkız."
• kaz dağı'nın türkmenköylülerinin söylencelerinde yer alan iran'a kadar uzanan bir islâmi halk hikâyesidir.
  kazdağları'nın en ünlü efsanesi sarıkızinanışıdır. kazdağları'nda yerleşik türkmenköylülerinin söylencelerinde yer alan ve folklorik sözlü edebiyatta halk hikâyesi türüne güzel bir örnek olan sarıkız efsanesinin çeşitli versiyonları mevcuttur.