sars-cov-2

• virüsün kendisini, kaynağını, nasıl bulaştığını, hastalık semptomlarını çok konuştuk. okumaya ayırdığım geniş vaktimde, karşıma aşı çalışmaları ile ilgili çok daha fazla sonuç çıkmaya başladı. belirli sürelerle güncellemeyi düşünerek, aşı çalışmalarının şu anda tüm dünyada ne durumda olduğunu yazmaya gayret edeceğim.
  
  ilk olarak, aşı geliştirme çalışmalarının geçmesi gerekli olan 3 evreyi öğrenelim.
  
  ilk faz klinik çalışma: aşının, 20 ila 100 sağlıklı yetişkin üzerinde nasıl çalıştığını görmek için test edilmesi aşamasıdır. bu aşama genellikle birkaç ay sürer. bu aşamadaki aşıların 70% kadarı ancak sonraki aşamaya geçebiliyor.
  
  ikinci faz klinik çalışma: aşı, birkaç yüz kişiye kadar daha geniş bir grupta test edilir. bu kişilerin bazıları hastalığa yakalanma riski altında olabilir. aşının güvenliği, bağışıklık yanıtı, uygun doz, doz çizelgesi ve uygulama yöntemi değerlendirilir. bu aşama birkaç ay ila 2 yıl arasında sürebilir. faz iki denemelerine neden olan ilaçların yaklaşık% 33'ü bir sonraki aşamaya geçer.
  
  üçüncü faz klinik çalışma: aşı, çok sayıda insan arasında aşının ne kadar güvenli olduğunu belirlemek için, 300 ila 3.000 kişi veya daha fazla insan üzerinde test edilir. bu aşama 1 ila 4 yıl sürebilir. üçüncü faz çalışmalarını yapan ilaçların ve aşıların yaklaşık % 25 ila % 30'u bir sonraki aşamaya yani "onay ve lisanslama" aşamasına geçebilir. üretim öncesi son bir aşama daha var ve bu da "lisans sonrası izleme."
  
  aşı geliştirmenin yasal ve gerekli evrelerini öğrendiğimize göre şimdi de güncel haber taramaya goodrx'in paylaştığı verileri okumakla başlayalım.
  
  -dünyada, insan klinik çalışmalarında yedi potansiyel covid-19 aşısı test ediliyor. iki tanesi abd'de, üçü çin 'de test ediliyor ve biri de ingiltere 'de test ediliyor, sonuncusu da hem abd'de hem de avrupa'da test ediliyor yani amerikan-alman işbirliğinde gerçekleşen bir çalışma.
  
  -dünya çapında seksen iki adet aşı daha araştırılmaktadır, ancak henüz insan klinik çalışmalarına girmemişlerdir. (içlerinde türkiye'nin tübitak desteği ile oluşturulan covid-19 türkiye platformu' çatısı altındaki çalışma da var.)
  
  -çin halk cumhuriyeti cansino biological ve pekin biyoteknoloji enstitüsü aşı çalışması birinci fazı geçmiş durumda ve şu anda ikinci faz deneylerini yapıyor. geliştirdikleri aşı türü çoğalmayan viral vektör aşısı.
  
  -abd menşeli ve bill gates vakfının da fon sagladığı moderna ve ulusal alerji ve enfeksiyon hastalıkları enstitüsü, birinci fazı başarı ile sonlandırdı ve ikinci faz için hazırlık yapıyor. gelistirdiği aşı türü rna.
  
  -abd menşeli ve yine bill gates tarafından da fon alan inovio, birinci fazı tamamladı, ikinci faz için hazırlık yapıyor. geliştirdiği aşı türü dna .
  
  -şu anda halen birinci fazda bulunan bir diğer çin işbirliği ise pekin biyolojik ürünler enstitüsü ve wuhan biyolojik ürünler enstitüsü ortak çalışması. geliştirdikleri aşı türü inaktif .
  
  -çin'den çok başarılı maymun deneyleri yaptıktan sonra birinci faz çalısmalarına geçen bir diğer kurum ise sinovac . geliştirdikleri inaktif aşı, deneylerde kullandıkları toplam 12 maymun üzerinde bağışıklık sağladı. az doz verdikleri 4 adet maymun ise hafif semptomlarla hastalığı atlattı.
  
  -birleşik krallık'tan oxford üniversitesi aşı çalışması ise çoğalmayan viral vektör aşısını geliştiriyor ve insanlı deneylere başlayanlardan.
  
  -abd'den biontech ve almanya'dan pfizer'in ortak aşı çalışması ise şu anda ikinci fazda ve geliştirilen aşı rna aşısı.
  
  oxford üniversitesi aşı çalışmalarında ilk insanlı deneylerin başladığı biliniyor. ingiltere'de üzerinde ilk aşı deneyi yapılan insan olan elisa granato isimli doktor hanımın öldüğü dedikodusu yayılmıştı. bu iddiayı hem oxford hem de elisa granato'nun kendisi twitter hesabından yalanladı. aşı umudu ile evlerine kapanan ingilizler derin bir nefes almış oldu. granato, avrupa'nın ilk insan koronavirüs aşısı denemesinde yer almak için gönüllü olan 800'den fazla kişiden biriydi. bbc , gönüllülerin yarısına potansiyel bir covid-19 aşısı uygulandığını bildirirken, diğer yarısına menenjite karşı koruma sağlayan bir kontrol aşısı verildiğini bildirdi. granato ve diğer gönüllüler hangi aşıyı aldıklarını bilmeyecekler.
  
  bu arada klinik çalışmalarındaki ilerlemeyi takiben , oxford jenner enstitüsü , eylül ayına kadar ilk birkaç milyon dozun verilebileceğini umuyor.
  
  sonuç olarak, covid-19 aşısı için mayıs sonuna kadar 6.000'den fazla kişinin katıldığı, "sadece güvenli olduğunu değil, aynı zamanda işe yaradığını da ümit ederek" bazı testler planlandı. bununla birlikte, oxfordlu bilim adamları, yayımladıkları son makaleye göre, düzenleyici kurumlardan acil onay alındıktan sonra eylül ayında aşı dozlarının hazır olabileceğine inanıyorlar.
  
  şimdi de, oxford üniversitesinin insan deneylerine başlamadan önce makak maymunlarında üzerinde yaptığı başarılı çalışmayı biraz değerlendirelim.
  
  -oxford üniversitesi'nden deneysel bir aşı verilen maymunların yeni koronavirüslere karşı koydukları görülüyor.
  -montana'da, kendilerine hadox1 ncov-19 aşısı verilen altı al yanaklı makak hasta olmadı.
  -aşının insanlar üzerinde çalışacağının garantisi yok ancak başarılı hayvan testleri umut verici birer erken işaretler olarak nitelendirildi.
  
  dünyanın en büyük aşı üreticisi hindistan serum enstitüsü, bu güzel gelişmenin ardından , çalışmaların bitmesini beklemeyeceğini ve aşının işe yaraması durumunda, zamandan tasarruf etmek için, önleyici olarak 40 milyon doz hadox1 ncov-19 ürettiğini söyledi.
  
  geçtiğimiz haftalarda , pekin merkezli bir şirket olan sinovac biotech'de makaklar üzerinde başarılı deneyler yapmıştı. insan ve makak dna'larının yaklaşık% 93'ü özdeşiyor. makaklar bu sebeple aşı çalışmalarında tercih ediliyor. ancak, bir aşı makaklar üzerinde çalışıyor gibi görünse de insanlar üzerinde çalışacağı garanti değil. bu yüzden 2. ve 3. faz deneylerinin önemi çok büyük.
  
  amerika birleşik devletleri de birden fazla aşı geliştirmeye çalışan ülkelerden. niad (ulusal alerji ve enfeksiyon hastalıkları enstitüsü) isimli kurumun başında bulunan ve aynı zamanda amerika'nın ulusal covid-19 mücadelesinin de başında bulunan tartışmalı kişi dr. anthony fauci, niad ve ortaklarının tüm hızları ile aşıyı geliştirmeye devam ettiklerini , ancak üretilen aşının işe yarayıp yaramayacağının kesin ve net olmadığını, bu sebeple, bu konuları ve gelişmeleri temkinli bir optimist yaklaşımla görmeleri gerektiğini söylemiş. herşeyin hazır olacağı tarih olarak da 12-18 ay arası süre vermiş.
  
  aa'nın haberine göre , avustralya'da perth merkezli linear clinical research firması, verdiği ilan ile, sağlıklı yetişkin kişileri birinci faz aşı deneyleri için işe almak üzere çağrıda bulunmuş. insanlı deneylere geçen firma sayısı çoğalıyor ve önümüzdeki aylarda, dünyanın her tarafındaki değişik aşı çalışmalarından haberler almaya başlayacağız ve herkesin aklındaki ne zaman? sorusunun yanıtına daha da yaklaşmış olacağız.
  
  ilk duydugumuzda kurnazca ve enteresan buldugumuz british american tobacco isimli şirketin tütün bitkisi kullanılarak aşı geliştirme projesi ile ilgili, projenin başında bulunan yetkililerden david o'reilly, basına açıklamada bulunarak , üzerinde çalıştıkları projeyi izah etmiş.
  --- spoiler ---
  
  bilim, tütün bitkilerinin geleneksel yöntemlere kıyasla daha hızlı ve daha güvenli aşı geliştirme potansiyeli sunduğunu ortaya çıkardı.
  birkaç yıldır tütün aşıları üzerinde çalışıyoruz ve 2014 yılında ebola için başarılı olan birkaç tedavi kaynağından birini ürettik . o zamandan beri dikkatimizi grip virüsüne çevirdik ve abd hükümeti ile birlikte yaptığımız bazı denemelerimiz var. ancak, elbette, ocak ayında covid-19 patlak verdiğinde her şey değişti, bu yüzden dikkatimizi, aynı tütün teknolojisini kullanarak koronavirüs için bir aşı geliştirmeye çevirdik!
  --- spoiler ---
  
  son haberi de ülkemizden verelim. tübitak başkanı prof. dr. hasan mandal, 25'i üniversite toplam 41 kuruluşun oluşturduğu 'covid-19 türkiye platformu'nun seferberlik halinde ilaç ve aşı çalışmalarını sürdürdüğünü söyledi
  --- spoiler ---
  
  "klinik öncesi aşamaları ilaç için bu yaz aylarında belki daha da erken üretme noktasında olacağız. aşı çalışmalarında ise 9 aylık bir zaman dilimi içinde klinik öncesi aşama tamamlanacak"
  başlangıçta 14 projeyle başlandı. daha sonra 15 ve yakın zamanda da 16 proje şu an yürürlükte. bu projelerden hem ilaçla hem aşışıyla ilgili gruplarımız var.
  
  in siliko çalışmalar sonrasında bu virüse çözüm noktası oluşturabilecek noktada 26 tane molekül belirlendi.
  
  şu soru hep soruluyor; 'ülkemizde aşı geliştirilebilir ama üretilebilir mi?' türkiye'de belki beşeri ilaç fabrikamız yok; ama daha önceki hazırlanmış sağlık bakanlığı , tarım ve orman bakanlığımızın ilgili yönetmelikleri kapsamında bizim hayvan aşısı üretimi için yetkin firmalarımız var. bu yetkinlikteki firmalar gerekli koşulları sağladıklarında aynı zamanda beşeri ilaç ve aşı üretebilmek için de yetkilendirilebiliyorlar. ülkemizde inşallah aşı çalışmaları araştırma noktasını tamamladığında aşı da üretilebilecek"
  
  --- spoiler ---
• yahu bu virus tip2 diyabet , hipertansiyon ya da kalp yetmezliği rahatsizliklari bulunan herkesi olduruyormus gibi bir durum mu var yoksa oyle mi lanse ediliyor. bu rahtsizliklari bulunanlardan hic kurtulan olmuyor mu onlari da haber yapsaniza. ıyilesenlerin kacinda bunlar var kacinda yok neden aciklanmaz?
  ornegin hafif duzeyde sekeri ya da tansiyonu olan birinin kurtulma sansi yok mu. sekerinin ya da tansiyonunun agir seviyede olmasi bu surecte daha mi fazla erki ediyor? aciklayan olursa cok iyi olur.
• sürü bağışıklığının en akla yatkın çözüm olduğunu düşünüyorum.
• (bkz: #105656312)
  (bkz: #105845668)
  
  şunlar gibi entry'lerde ve birçok ekşi sözlük başlığında ölüm oranı yüzdelerle ifade ediliyor. bu bir yerde doğru bir yerde yanlış.
  
  şöyle ki burada bahsedilen oranlar case fatality rate(cfr) oluyor. başlık dolu ama o da yanlış. case fatality rate dediğimiz tespit edilen vakalar içindeki ölüm oranıdır. bu oranı baz alarak yapılan istatistikler dünyada yüz milyonların öleceği paranoyasına sürükler insanı.
  
  bakılması gereken oran infection fatality rate(ifr). bu nedir ve neden önemlidir? ifr toplam enfekte olanlar arasındaki ölüm oranını ifade eder. asemptomikler ve hastaneye gitmeye ihtiyaç duymayacak kadar hafif vakaları da istatistiğe ekler.
  
  bu oranı merak edenler oxford üniversitesine bağlı centre for evidence-based medicine merkezinin yaptığı ve günlük güncellendiği siteye davet ediyorum.
  
  ölümlerin coronavirüs'e nasıl atfedildiğindeki farklılıkların cfr'yi yüksektebileceğinden bahsedilmiş. hastalıkla ölmek (ilişki), hastalıktan ölmekle (nedensellik) aynı şey değildir. italya sivil savunma bakanı ölen ve hastalık taşıyan herkesi covid-19 ölümü olarak saydıklarına dair açıklama yapmıştı hatta.
  
  ifr'yi hesaplarken birden fazla ülkenin verdiği verilerden ortalama bir tahmin yapmışlar. tahmin en sonda. veriler şöyle:
  
  * italyan sağlık çalışanlarının ölüm oranları. sağlık çalışanlarına daha fazla test yapıldığından asemptomik vakaların yakalanma oranı daha yüksek. yaşlara göre ölüm oranları şöyle:
  
  18-29 yaş arası pozitif: 474 ölüm: 0 oran:0.00
  30-39 yaş arası pozitif: 1068 ölüm: 0 oran: 0.00
  40-49 yaş arası pozitif: 1819 ölüm: 0 oran: 0.00
  50-59 yaş arası pozitif: 2193 ölüm: 5 oran: 0.23
  60-70 yaş arası pozitif: 780 ölüm: 6 oran: 0.77
  toplam pozitif: 6334 toplam ölüm: 11 oran: 0.17 (pozitif olan ve kaçırılan doktor olmadığını sayarsak bu gruptaki ifr budur.)
  
  * izlanda'nın nüfusuna oranla yaptığı yüksek sayıdaki testler. ^**
  
  az nüfuslu, gelişmiş, küçük bir ada ülkesi olmasının avantajıyla nüfusa oranla diğer herhangi bir ülkeden daha fazla insanı test etmiş, bu da dünyanın en yüksek milyon nüfusu başına 26.762'ye eşit. sadece hastaneye gelecek kadar hastaların yanında birçok rastgele testler de yapmışlardır.
  
  tarama nüfusun % 0.5'inin enfekte olduğunu göstermiş, asemptomatikler ve test istemeyen birçok kişi nedeniyle doğru rakam muhtemelen daha yüksek. enfekte olan gerçek sayının% 1 olduğu tahmin edilmiş.
  
  izlanda, o tarihte 963 hastada iki ölüm bildirmiş. burada gösterilen cfr %0.21. yapılan testleri nüfusa oranlarsak ve %1'inin enfekte olduğunu varsayarsak karşılık gelen ıfr %0.05 olacaktır. bununla birlikte, test ve karantina önlemleri bu grubu koruduğu için yaşlılarda sınırlı enfeksiyonları vardır ve ölümler enfeksiyondan yaklaşık iki hafta sonra gecikecektir.
  
  izlanda'dan elde edilen mevcut veriler, ülkenin ifr'inin % 0.01 ila % 0.19 arasında bir yerde olduğunu göstermekte.
  
  * imperial college londontarafından yapılan bir preprint'te^* çin içindeki ifr %0.66 (%0.39 ile %1.33 güven aralığında), ingiltere için %0.9 (%0.4 ile %1.4 güven aralığında) tahmin edilmiş.
  
  * almanya'nın gangelt bölgesinde rastgele 1000 bölge sakini arasında yapılan araştırmada %12'sinin antikor taşıdığı tespit edilmiş. araştırma öncesinde bölgedeki sakinlerin pcr testleri ile sadece %2'si pozitif tespit edilmişti. elde edilen verilere göre bölgede %0.37'lik bir ıfr olduğunu tahmin edilmiş.
  
  * stanford üniversitesi tarafından kaliforniya eyaleti santa clara bölgesinden alınan 3 bin 330 numune test edildi ve virüsün resmi verilerden 50 ile 85 kat daha yaygın olabileceği belirtildi^*. bu araştırmaya göre ifr %0.1 ile %0.2 arasında olabileceği tahmin edilmiş.
  
  * domuz gribi pandemisinde, 16 temmuz 2009'da (ilk uluslararası uyarıdan 10 hafta sonra) cfr ülkelere göre değişmekle birlikte %0.1 ile %5.1 arasında tahmin edilmiş. pandemi sonunda dsö ifr'i %0.02 (salgın sırasındaki en düşük tahminden 5 kat daha düşük) olarak bildirmiş.
  
  * ifr'nin ülke demografisine göre değişebileceği belirtilmiş. genç nüfustan dolayı avantajlıyız.
  
  *** tarihsel deneyim, verilerdeki eğilimler, popülasyondaki en yüksek enfeksiyon sayısının artması ve ölümlerin yanlış sınıflandırılmasının potansiyel etkisini de hesaba katıp, covıd-19 ıfr için %0.1 ila %0.36 arasında bir tahminde bulunmuşlar.
  
  bu da bahsedildiği gibi hastalığa yakalananların ölüm oranlarının yüzde 2-3 gibi abartı sayılar olmayacağını gösteriyor. tabi bu hesaplar yapılırken hastahane kapasiteleri aşılırsa normalde tedavi olup hayatta kalacak ama tedavi alamadığı için ölecek insanlar hesaba katılmamış.
  
  istatistikler içinizi rahatlatsın diye, önlemleri gevşetin diye değil. gençseniz hastalığı kapıp ölmekten değil, hastalığı bulaştırıp öldürmekten korkun. paranoya yapmayın, 65 yaş altı ve çok ekstrem sağlık sorununuz yoksa ölmeyeceksiniz. çok çok büyük ihtimal.
• bugünün önemli gelişmeleri,
  
  * toplam ölüm sayısı 216.508
  
  * çin bugün yeni ölüm bildirmedi.
  
  * italya bugün 382 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 27.359 'a yükseldi.
  
  * amerika 2.070 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 58.568 'e yükseldi.
  
  * iran bugün 71 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 5.877' ye yükseldi.
  
  * ispanya bugün 301 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 23.822 'ye yükseldi.
  
  * fransa 367 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 23.660 'a yükseldi.
  
  * ingiltere 586 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 21.678 'e yükseldi.
  
  * hollanda 48 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 4.566 'ya yükseldi.
  
  * almanya 165 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 6.215 'e yükseldi.
  
  * belçika 124 yeni ölüm bildirdi, ülkedeki sayı 7.331 'e yükseldi.
  
  * isviçre 34 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 1.699 'a yükseldi.
  
  * isveç 81 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 2.355 'e yükseldi.
  
  * brezilya 140 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 4.683 'e yükseldi. böylece brezilya ölüm sayısında çin'i geçmiş oldu.
  
  * kanada 145 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 2.852 'ye yükseldi.
  
  * meksika 83 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 1.434 'e yükseldi.
  
  * irlanda 57 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 1.159 'a yükseldi.
  
  * hindistan bugün 69 yeni ölüm bildirdi ve ülkedeki sayı 1.000 sınırını aşarak 1.008 'e yükseldi. hindistan 1.000 sınırını aşan 18. ülke oldu.
  
  * ülkemiz 92 yeni ölüm bildirdi ve ülkemizde salgından hayatını kaybedenlerin sayısı 2.992 'ye yükseldi.
  
  bugün dünya genelinde 5.473 kişi salgın nedeniyle hayatını kaybetti.
  
  amerika: 58.568 ( + 2.070)
  italya: 27.359 ( + 382)
  ispanya: 23.822 ( + 301)
  fransa : 23.660 ( + 367)
  ingiltere: 21.678 ( + 586)
  belçika: 7.331 ( + 124)
  almanya: 6.215 ( + 165)
  iran : 5.877 ( + 71)
  brezilya : 4.683 ( + 140)
  çin: 4.633
  hollanda: 4.566 ( + 48)
  türkiye: 2.992 ( + 92)
  kanada: 2.852 ( + 145)
  isveç: 2.355 ( + 81)
  isviçre: 1.699 ( + 34)
  meksika: 1.434 ( + 83)
  irlanda: 1.159 ( + 57)
  hindistan: 1.008 ( + 69)
  portekiz: 948 ( + 20)
  ekvador: 871 ( + 208)
  rusya: 867 ( + 73)
  peru: 782
  endonezya: 773 ( + 8)
  romanya: 663 ( + 22)
  polonya: 596 ( + 34)
  avusturya: 569 ( + 20)
  filipinler : 530 ( + 19)
  cezayir: 437
  danimarka: 434 ( + 7)
  japonya : 385 ( + 13)
  mısır: 359 ( + 22)
  pakistan: 312 ( + 20)
  macaristan: 291 ( + 11)
  dominik cumhuriyeti: 286 ( + 4)
  kolombiya: 253 ( + 9)
  güney kore : 244 ( + 1)
  ukrayna: 239 ( + 19)
  çekya: 225 ( + 3)
  israil: 210 ( + 6)
  şili: 207 ( + 9)
  norveç: 206 ( + 1)
  finlandiya: 199 ( + 6)
  arjantin: 197 ( + 5)
  sırbistan: 168 ( + 6)
  panama: 167 ( + 2)
  fas: 165 ( + 3)
  bangladeş: 155 ( + 3)
  suudi arabistan: 152 ( + 8)
  yunanistan: 138 ( + 2)
  moldova: 103 ( + 1)
  malezya: 100 ( + 1)
  güney afrika: 93 ( + 3)
  ırak: 90 ( + 2)
  birleşik arap emirlikleri : 89 ( + 7)
  lüksemburg: 89 ( + 1)
  slovenya: 86 ( + 3)
  avusturalya: 84 ( + 1)
  belarus : 79 ( + 4)
  kuzey makedonya: 71 ( + 6)
  honduras: 64 ( + 3)
  hırvatistan: 63 ( + 4)
  bosna hersek: 63 ( + 3)
  bulgaristan: 58
  kamerun: 58 ( + 2)
  afganistan: 58 ( + 1)
  küba: 58 ( + 2)
  tayland: 54 ( + 2)
  bolivya: 53 ( + 3)
  estonya: 50
  litvanya: 44 ( + 3)
  burkina faso: 42
  san marino: 41
  andorra: 40
  nijerya: 40
  tunus: 39 ( + 1)
  ermenistan : 30 ( + 1)
  arnavutluk: 30 ( + 2)
  kazakistan: 25
  sudan: 25 ( + 3)
  lübnan: 24
  kuveyt: 23 ( + 1)
  azerbaycan: 22
  slovakya: 20 ( + 2)
  yeni zellanda : 19
  gana: 16 ( + 5)
  kuzey ve güney kıbrıs : 15
  kenya: 14
  uruguay: 15
  guatemala: 15
  singapur: 14
  guadeloupe: 12
  izlanda: 10
  katar : 10
  venezuela: 10
  mauritius : 9
  paraguay : 9
  bahreyn: 8
  kırgızistan : 8
  özbekistan : 8
  guyana: 8
  ürdün : 8 ( + 1)
  sri lanka: 7
  tayvan : 6
  kosta rika: 6
  gürcistan: 6
  hong kong : 4
  diamond princess: 11
  
  * içişleri bakanlığının genelgesine göre, 1 mayıs'ta market, bakkal ve manavlar 09.00-14.00 saatleri arasında faaliyet gösterebilecek. vatandaşlar 1 mayıs'ta araç kullanmamak şartıyla ikametlerine en yakın market, bakkal ve manava gidebilecek. bu iş yerleri, 2 ve 3 mayıs'ta kapalı olacak. 30 nisan perşembe günü market, bakkal ve manavların çalışma saatleri 08.00-23.00 olarak belirlendi.
  
  * adalet bakanı gül " 4 ayrı cezaevinden 120 tutuklu ve hükümlüye koronavirüs tanısı konuldu, tamamı hastanelerde tedavi altında, sağlık durumları iyi." açıklamasında bulundu. ayrıca duruşmaların ertelendiği tarih 15 haziran'a kadar uzatıldığını da duyurdu. konya cumhuriyet başsavcılığı, konya e tipi kapalı ceza infaz kurumu’nda 55 hükümlünün testinin pozitif çıktığını açıkladı.
  
  * bozcaada'da, tüm konaklama tesislerinin kapalı kalma süresi, 31 mayıs tarihine kadar uzatıldı.
  
  * istanbul üniversitesi tıp fakültesi'nde hastalarının takip edileceği bir merkez açıldı. hastalığı yenip taburcu olanların başvuracağı poliklinikte, virüsün organlarda hasar bırakıp bırakmadığı araştırılacak. istanbul tıp fakültesi dekanı prof. dr. tufan tükek " bu hastalıkla mücadele ederken özellikle akciğer, karaciğer, bağırsak ve kalp gibi organlarda birtakım sıkıntıların olduğunu gördüğümüz ve dünyadaki bazı yayınlarda da, bu sorunların uzun döneme taşınıp taşınmayacağı ilgili soru işaretleri olan bilgiler paylaşılmaya başlandığı için biz de bunun üzerine bir merkez kuruduk." açıklamasında bulundu.
  
  * ücretsiz maske dağıtımında yaşanan yoğunluğun azaltılması için yeni kararlar alındı. kamu kurumu çalışanları ile bir iş yerinde sgk'lı çalışanlar eczaneden maske alamayacak.
  
  * thy, tüm iç ve dış hat uçuşlarının 28 mayıs’a kadar durdurulduğunu duyurdu.
  
  * kars merkez arslanizi köyü, ısparta'nın şarkikaraağaç ilçesine bağlı beyköy ile gelendost ilçesine bağlı keçili köyü karantinaya alındı.
  
  * balıkesir atatürk şehir hastanesi'nde hemşire olarak görev yapan 35 yaşındaki tuğba kuşdemir, coronavirüs nedeniyle hayatını kaybetti. 30 gündür hastanede tedavi altında bulunduğu, son 3 gündür ise yoğun bakım ünitesinde yattığı belirtildi.
  
  * kanal 7 ana haber spikeri hülya yürekli seloni'nin coronavirüs test sonucunun pozitif çıktığı açıklandı.
  
  * türkiye'den maske, yüz koruyucu siperlik, n95 maske ve tulumdan oluşan sağlık malzemeleri abd'ye gönderildi.
  
  * new york'ta, coronavirüs hastalarının tedavisi sürecinde mücadele eden acil servis doktoru lorna m. breen yaşamına son verdi.
  
  * abd'de georgia eyaleti seyircilerin en az iki metre aralıklarla oturması ve her gösterim arasında koltukların temizlenmesi şartıyla sinema salonlarının yeniden açılmasına izin verdi ve teksas'ta aynı kararı takip etmeye hazırlanıyor ancak abd'nin genelinde büyün sinema salonları açılma taraftarı değiller. georgia eyaletinde restoranlar da sosyal mesafe kurallarına göre yeniden düzenlenmiş olarak açılmaya başlandı.
  
  * trump son değerlendirmelerinde " şimdiye dek 5.400.000 test yaptık. ilk tahminlerde 2 milyondan fazla kişiyi kaybedeceğimiz tahmin edilmişti. muhtemelen 60-70 bin kişiyi kaybedeceğiz." dedi. deterjan açıklamasının ardından zehirlenenlerin olduğunu belirten gazetecinin " acil servise açılan telefon sayısının artmasında sorumluluğunuz olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna yanıtı ise " hayır, düşünmüyorum. " oldu.
  
  * trump, kuzey kore lideri kim jong un hakkında "bu konuda bir fikrim var ama size şu an söyleyemem. kim, cumartesi günü bir açıklama yapmadı, belli ki yapamadı." diye enteresan bir açıklamada bulundu.
  
  * ingiliz sağlık bakanı hancock, coronavirüs nedeniyle hayatını kaybeden sağlık personeli ailelerine 60 bin sterlin ödeme sağlandığını açıkladı. ingiltere'de coronavirüs nedeniyle hayatlarını kaybedenler için bir dakikalık saygı duruşu düzenlendi. sağlık bakanı hancock ayrıca son günlerde çocuklar arasında görülmeye başlayan hastalığa dikkat çekti, " coronavirüsün neden olabileceğini düşündüğümüz yeni bir hastalık. %100 emin değiliz çünkü yakalanan bazı çocuklar pozitif çıkmadı." diye belirtirken bu bilinmeyen sendrom ve semptomlarının benzerliği nedeniyle kawasaki hastalığı arasındaki etkenler araştırılıyor.
  
  * fransa başbakanı edouard philippe 2019-2020 sezonu futbol dahil tüm spor müsabakalarının yapılamayacağını duyurdu. fransa'da dükkanlar, pazarlar 11 mayıs'tan itibaren yeniden açılacak ancak restoranlar veya barlar kapalı olacak. ancak philppe göstergeler kötüye dönerse sınırlamaların 1 mayıs'ta kaldırılmayacağını belirtti. ayrıca toplu taşıma araçlarında yüz maskeleri 11 mayıs'tan itibaren zorunlu olacak.
  
  * fransa, milli havayolu air france'ın salgın nedeniyle yaşadığı ekonomik sorunlardan dolayı şirkete 7.6 milyar dolarlık yardım paketini devreye sokacağını açıkladı.
  
  * pekin üniversitesi hastanesi bulaşıcı hastalıklar başkanı wang guiqiang “ virüs 30 dakika boyunca 56 santigrat dereceye maruz kalırsa duyarlı hale geliyor ve hava asla o kadar ısınmayacak. yani küresel olarak, yaz aylarında bile vakaların önemli ölçüde düşme şansı az.” açıklamasında bulundu. çinli araştırmacılar da coronavirüsün ortadan kaldırılmayacağını ve muhtemelen her yıl grip gibi dalgalarda geri döneceğini düşündüklerini açıkladılar.
  
  * rusya dışişleri bakanı sergey lavrov " coronavirüs salgını ile ilgili suçu dünya sağlık örgütü'ne yıkma girişimleri kabul edilemez." açıklamasında bulundu.
  
  * filipinler'de 1.336 sağlık çalışanı coronavirüse yakalanırken ülke genelinde 29 sağlık çalışanı da bu nedenle hayatını kaybetti.
  
  * mısır cumhurbaşkanı sisi, sağlık ve güvenlik kaygıları nedeniyle üç ay süren acil durumun yenilenmesini emretti.
  
  * yunanistan başbakanı kyriakos mitsotakis, ülke genelindeki kısıtlamaların 4 mayıs itibariyle kademeli olarak kaldırılacağını açıkladı. küçük işletmeler 4 mayısta yeniden açılacak , ülke genelinde ise 11 mayıs'ta ise diğer satış mağazalarının açılacağı açıklandı.
  
  * saudi airlines, 1 haziran'dan itibaren iç hatlar uçuş rezervasyonlarını açma kararı aldı.
  
  * izlanda havayolu ıcelandair, salgın nedeniyle gerçekleşen ekonomik sıkıntılar dolayısıyla personelinin yaklaşık 2.000'ini işten çıkaracağını bildirdi. iskandinav hava yolları (scandinavian airlines) 5,600 çalışanının, british airways 12.000 çalışanının işten çıkarılacağını açıkladı.
  
  * pakistan islami televizyon vaizi, tablighi jamaati üyesi tarık cemil, kadınların şort giymesi sebebiyle coronavirüsün dünyayı tahrip ettiğini söylemesi büyük tepki topladı.
  
  * avustralya - sidney'de bulunan bondi plajı'nda sörfçülere ve yüzücülere denizde egzersiz yapmalarına izin verildi.
  
  * yeni zellanda'da kısıtlamaların kaldırılmasının ardından halk paket servis yaoan hamburger, patates kızartması restoranları ve paket kahve servisleri önünde kuyruk oldu.
  
  * hong kong'da 4 mayıs'tan itibaren memurlar iş başı yapacak.
  
  * iran’da coronavirüsten koruyor söylentileri nedeniyle içilen sahte içkiden ölenlerin sayısı 728'e yükseldi.
  
  * küba, coronavirüs ile savaşmak için güney afrika'ya 216 doktor ve sağlık çalışanı gönderdi.
  
  * arjantin futbol federasyonu, tüm profesyonel lig ve turnuvaların sona erdirildiğini açıkladı.
  
  * bayern münih, kulüp logolu maske üretti ve 24 saat içinde 100 bin sattı.
  
  * italya'da, virüse yakalananlara yardım etmek amacıyla düzenlenen açık artırmada arjantin'in futbol efsanesi maradona'nın forması 55 bin euroya alıcı buldu.
  
  * dünyaca ünlü kpop grubu (bkz: bts) neredeyse tamamı satılmış olan amerika ve henüz biletleri satışa çıkmamış avrupa ve japonya stadyum konser turunun tümünü askıya aldığını, bilet hakları korunacak şekilde ilerleyen bir tarihte yeniden planlanacağını açıkladı. grup normalde 25 nisan'da başlaması planlanan turun kuzey amerika ayağını ertelemiş ve coronavirüs salgını nedeniyle seul konserini iptal etmişti.
  
  dünya genelinde vaka sayısı 3.100.000 sınırını geçti.
  
  italya'da vaka sayısı 200.000 sınırını aştı. italya 200.000 vakayı geçen 3. ülke oldu.
  
  ingiltere vaka sayısında almanya'yı geçti.
  
  rusya vaka sayısında iran'ı geçti.
  
  hindistan'da vaka sayısı 30.000 sınırını geçti.
  
  suudi arabistan'da vaka sayısı 20.000 sınırını geçti.
  
  ülkemiz 2.392 yeni vaka bildirdi ve ülkemizdeki vaka sayısı 114.653 'e yükseldi. türkiye'nin yaptığı toplam test sayısı 948.115, iyileşenlerin sayısı 38.809 oldu.
  
  dünya genelinde görülen vaka sayıları,
  
  amerika: 1.029.179 ( + 18.823)
  ispanya : 232.128 ( + 2.706)
  italya: 201.505 ( + 2.091)
  fransa: 165.842
  ingiltere: 161.145 ( + 3.996)
  almanya : 159.431 ( + 673)
  türkiye: 114.653 ( + 2.392)
  rusya: 93.558 ( + 6.411)
  iran: 92.584 ( + 1.112)
  çin: 82.836 ( + 6)
  brezilya: 68.289 ( + 1.788)
  kanada: 49.815 ( + 1.315)
  belçika: 47.334 ( + 647)
  hollanda: 38.416 ( + 171)
  hindistan : 31.360 ( + 1.909)
  isviçre: 29.264 ( + 100)
  peru: 28.699
  portekiz: 24.322 ( + 295)
  ekvator : 24.258 ( + 1.018)
  suudi arabistan: 20.077 ( + 1.266)
  irlanda: 19.877 ( + 229)
  isveç: 19.621 ( + 695)
  israil : 15.728 ( + 173)
  meksika: 15.529 ( + 852)
  avusturya : 15.357 ( + 83)
  singapur: 14.951 ( + 528)
  pakistan: 14.612 ( + 697)
  şili: 14.365 ( + 552)
  japonya: 13.614 ( + 173)
  polonya: 12.218 ( + 316)
  belarus: 12.208 ( + 919)
  katar: 11.921 ( + 677)
  romanya: 11.616 ( + 277)
  birleşik arap emirlikleri: 11.380 ( + 541)
  güney kore : 10.752 ( +14)
  endonezya: 9.511 ( + 415)
  ukrayna: 9.410 ( + 401)
  danimarka: 8.851 ( + 153)
  sırbistan: 8.497 ( + 222)
  filipinler: 7.958 ( + 181)
  norveç : 7.619 ( + 20)
  çekya: 7.486 ( + 41)
  avustralya: 6.731 ( + 11)
  bangladeş: 6.462 ( + 549)
  dominik cumhuriyeti: 6.416 ( + 123)
  panama: 6.021 ( + 242)
  malezya: 5.851 ( + 31)
  kolombiya: 5.597 ( + 118)
  mısır: 5.042 ( + 260)
• bu hastalığı geçirip tad ve koku alma duyusu düzelen oldu mu? yaklaşık 1 hafta önce negatif olarak ikinci test sonucumu aldım ve klinik olarak atlattım gözüküyor. ancak halen özellikle geceleri öksürük atakları çok canımı sıkıyor
• severe acute respiratory syndrome coronavirus (sars-cov-2), yani "şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2" kaynaklı covid-19 hastalığının isimlendirilmesine dair görüş için (bkz: #106218681).
• asrın liderimiz virüsün açığını yakalayarak üstesinden gelmiştir, virüs tatil günlerinde bulaşan, asla ama asla mesai saatlerinde bünyeye etki etmeyen bir virüstür. reyis bunu görmüş, part time karantina ile ülkemizin hayatını kurtarmıştır. teşekkürler reyis.
  
  bu vesile ile 1 mayıs’ta çalışmak zorunda kılınan market- manav işçilerinin de yenen hakkını hatırlatmayı borç bilirim.
• nasıl da unuttuk ama seni? her gün ruh hastası gibi entry giren dostlar da kayıplara karıştı. günlük entry sayısı 10 civarına sabitlenmiş oysa ki aktif vaka sayısı hala çok fazla. insan gerçekten her şeyi zamanla normalleştiriyor di mi?
• 1 haziran'da 150.000 vaka 5.000 ölüyle virüs hesabını kapatır bizimkiler.
  
  götünden salladığı belli olmasın diye sayılar küsüratlı verilir. çin gibi günlük sembolik vaka sayalarına bir kaç ölü serpiştirilir. her şey kontrol altında çıkın dışarı çalışın, para harcayın, ekonomiyi çevirin denir. bu tarihten sonra yaşanacak vaka-ölüm artışının resmi açıklaması yapılmaz. ikinci dalga ibaresinin kullanılması yandaş medyada yasaklanır. bağımsız medya gerçekleri bağırsa da günlük hayatına dönen halk pek umursamaz.
  
  bu virüsün hastalık boyutuydu. ekonomik boyutu çok daha korkunç olur. işten çıkarma yasağı kalkınca ücretsiz izne çıkartılan milyonlarca işçi işlerinden çıkartılır. zaten aç olan insanlar artık hem aç hem işsiz kalır. ekonomi korkunç bir daralma yaşar. yaşanan ekonomik buhran tuik'in resmi verilerine yansımaz. dolar sabit kur gibi baskılanmaya devam eder. günlük hayatımızın, harcamalarımızın bariz bir şekilde değiştiğine tanık oluruz. sosyal gerginliği azaltmak için seçime gidilir. hiçbir şey değişmez. değiştirilmesine izin verilmez. toplumsal gerginlik birikerek artmaya devam eder. gergin fay hattı ne zaman kırılır? işte onu kimse bilmiyor.