yerli ve milli para

• zaten varolan, yeniden icat edilmesi gerekmeyen para birimi.
• tayyip erdogan'in dovize mudahale ettirmeyerek pazarlamaya calistigi para birimi.
  
  eger secilirse altina dayali yeni bir para birimi uydurup onu kullanima sokacak. devlet tum enerjisini ve rezervlerini bu yeni paranin sabit tutulmasina harcayacak, kisacasi su anda tl'dekinin aksine bu yeni kurun arkasinda bir devlet olacak. (nitekim tl'nin arkasinda su anda resmen devlet yok)
  
  devlet destegini ve stabiliteyi goren halk da tabi ki bu yeni para birimine gececek ve ulke ici islemlerde bu para birimi kullanilacak.
  
  muhtemelen tl'yi de yuksekten sabit kura cekerler.
• yerli ve milli kavramının çörek otu tadı vermeye başladığını düşünüyorum. daha neyin peşindesiniz anlamıyorum
• muhtemelen dünyanın tek para birimi olacak olan imf sdr'sine geçişte bir atlama tahtası olacak olan para birimi.
  
  önce bilerek enflasyonu arttırıp size lira yerine altına dayalı lira verelim diyecekler.
  
  ama altına dayalı liranın değerini koruması da mümkün değil. çünkü millet, "istikrarlı bir para birimi"nin varlığını sürdürmesine imkan verecek hükümetler seçmek için gereken soyut düşünce kapasitesine sahip değil.
  
  hal böyle olunca o yeni liraların altın oranını düşürürler. insanlar bunun ne anlama geldiğini anlayamaz. sonra yine enflasyon olur. bu sefer derler ki altın lirayı kaldırıp imf sdr'sine geçelim.
  
  işin sonunda kimsenin bu sürecin bilinçli olarak tasarlanmış olduğunu anlayamayacağına da eminim.
• cem uzan
• birkaç bilgi vermek istiyorum bu konuda.
  şuan dünyada (bkz: bretton woods) sistemi ile devam ediyor. dünya savaşları sırasında yani daha bitmeden dünyada içe kapanık bir ekonomi sorunu devam ediyordu. batılı ülkeler bu soru aşmak ve dünya ticaretinin serbestleşmesi sağlamak için uluslar arası bir para sistemine gerek duyuyordu. o zaman hala dimdik durabilen bir ingiltere ile savaştan perfect çıkabilen bir amerika bir araya geldi. bir yanda keynes diğer tarafta amerika hazine bakanı harry white konuştular. toplantıda ağır yara almış ülkelere kredi vermek ve bu ülkelerin kalkınmasını sağlamak için bugünki (bkz: ımf) oluşturdular. ama hala bir sıkıntı vardı oda para. ilk tercihleri altındı, ödemeler altın olarak yapılsın ama daha sonra yeni bir fikir ortaya çıktı. krediler dolar olarak ödensin, her ulusal paranın bir dolar paritesi bulunduğundan ve dolarda sabit fiyattan altına bağlandığı için aslında dolaylı olarak yine altına çevrilebilen bir borç şeklinde ortaya çıkar. tabi bunun dünya ekonomisinde amerikanın söz sahibi olması bugünlere kaçınılmaz olarak getirir.
  
  gelelim bugünki sisteme bugünki sistemde üç aşağı beş yukarı yine yukarıda sistem ile birdir. yerli ve milli paralar ile ticaret oldukça zor ve uğraştırıcıdır. örnek vereyim bugün iphonex almak için mağazaya gittiğinde 20 tane çeyrek altın atarsan adama adam sana şöyle bir bakar ve - beyefendi isterseniz kredi kartınıza taksit yapabiliriz der--- spoiler ---
  
  çünkü çeyrek altın ile ödeme türü yoktur
  --- spoiler --- çünkü satın almak için dolar cinsinden tl paritesine çevrilir ve öyle satılır
  
  yapılamaz demiyorum üretim yapabilseydin eyvallah. uluslarası bir şirketin ve o şirketinin güzel bir ürününü alacak olan adama bana tl ver vereyim diyebilirsin. eğer adam almak isterse o tl yi bulur ticaretinde milli para birimine göre yapabilirdin ancak gidip bir arjantinliye sana 200tl vereyim bana messinin milli formasını ver diyemezsin çünkü senin paranın onun gözünde bir değeri yok. dolar ver der sana yoksa git dolara çevir der.
• karar gazetesinden ibrahim kahveci'nin, özetle, geçildiği takdirde sıçmanın ötesine geçeceğimiz belli olan durum.
  
  çevremdeki iktisatçı akademisyenlere de sordum soruşturdum, tatmin edici cevaplar alamadığım gibi henüz olayın mantığını tam da çözemedim.
  
  ibrahim kahveci'nin yalancısı olarak anladığım şu: paramızın değerini altın belirleyecek. ancak bu durum 16. yüzyıl ekonomisine, merkantalizme dönüş bileti demek.
  
  şöyle diyor kahveci:
  "altına dayalı merkantilist anlayışta artık maliye politikası olmayacak. hatta para politikası da olmayacak. 16. yüzyılda yerel zenginlere karşı krallıkları güçlendirmek için uygulanan model yeni gözbebeğimiz.
  
  iyi de biz dış ticaret açığı veriyoruz: mesela 2017 yılında 234 milyar dolar ithalat yaptık. buna karşılık 157 milyar dolar da ihracat. altına dayalı sistem olsaydı 2017 yılında 77 milyar dolarlık altın karşılığımız elden gidecekti.
  
  altınlar azalınca ayarını mı düşüreceğiz, yoksa karşılıksız para mı basacağız? ya da eldeki altın ne kadarsa o kadarlık bir ekonomi ile mi yetineceğiz?"
  (yazının bu pasajının üstündeki keynesçi kısmını da okumanızı salık veririm. )
  
  ben şimdilik şu genel çıkarıma dayanacağım. marx ve engels babalar der ki, burjuvazi özünde devrimcidir. toplumu refaha erdirememesinin sebebi devrimciliği değil, üretim araçları mülkiyetine sahip sınıf olmasından kaynaklanır. bkz. komünist manifesto.
  
  şimdi burjuvazinin devirmciliği kısmını alırsak, burjuvazi merkantalizmi babasının hayrına terk etmez. burjuvazi siyaseten mezar kazıcılarından kurtulmak için feodalizmle işbirliği yapar ancak sermaye üretimi bağlamında asla gerici değildir, olamaz.
  
  yerli ve milli para sistemi ortaya atılırsa buna ilk itiraz türk burjuvazisinden gelecektir. itiraz derken iktidara efenlenmek değil, elindeki sermayeyi fışt diye dışarı çıkarır vesselam.
  
  ayrıca işin matematik kısmını anlamadım ben.
  
  şöyle ki.
  
  1 lira 10gr altın etsin. 10 gr altında 2 dolar etsin. en temel cebir işlemine göre a=b, b=c ise a=c değil mi? buna göre 1 tl = 2 dolar olmayacak mı? bu ne değiştirecek ben onu hâlâ anlamadım.
  
  ikinci olarak türkiye dünya altın piyasasını belirleyecek güçte altın üreten ülke değil ki. sonuç itibariyle dünyadaki altın dalgalanmasına bağlı olmayacak mıyız ?
  
  bu gerizekalılar, pek çok gerizekalı gibi doları abd'nin parası sanıyor. hayır romalılar. marx'ın dediği gibi evrensel para birimi tanımına uygun olarak, dolar şu an ki evrensel para birimidir. dolar senin üç kuruşluk yatırım aracın işlevinden çok daha önce evrensel değişim aracıdır. bu nedenle her ülke önce kendi para birimini dolara çevirir ki, dünyada iş yapabilsin.
  
  dolar karşısında yerel para birimin değeri meselesi de senin dünya ölçeğindeki ekonomik konumunla, gücünle alakalı. dünya için euro= dolar paritesini "aman euro yükseldi, hemen alalım" anlamında değil ki. ülkelerin ekonomik güç gösterisi anlamındadır o. ayrıca dolar karşısında tl'nin yerlerde sürünmesinin nedeni de türkiye ekonomisinin boktan olmasıdır, küresel komplo değildir.
  
  almanya bizi kıskanıyoeeee, ile bunu anlamayacağın gib,i ülkeyi enkaza çevirdiğinde sorarlar adama "sen be bok yedin" diye.
  
  özetle jölelinin "aaa hava var, türk lirasını havaya endeksleyelim" zekasındaki iktisat teorileri ile belki bir seçim daha kazanır, bir süre daha iktidar olmayı sürdürebilirsiniz.
  
  amma velakin en kısa sürede öyle bir çökersiniz ki, 2002 krizi yanında mum kalır ve kafanıza yazar kasa yememek için değil türkiye, dünyada kaçacak delik ararsınız.
  
  ez cümle... meseleyi bilen, anlayan yeşillendirsin ya da daha iyi enty yazsın.
• türk lirası değilmiş.