1968

• aklıma şu anlamsız sözcükler yığınını getiren yıl:
  
  hangi sene daha güzel olabilir ki bir diğerinden,
  ölüme ayarlı bedenim henüz kurulu değilken.
  devrim diye bağırıyorlarmış alanlarda,
  mare nostrum ölü deniz olmadan evvel.
  köylerden şehirlere mi, şehirlerden köylere mi?
  elcevap: pis revizyonistler, sosyal faşistler.
  siyah beyazsa daha mı güzeldir fotoğraflar,
  köprü boğaz'a mı yakışır, zap suyu'na mı yoksa?
  ahilevs'in topuğuymuş nurhak dağı,
  yazgısı güneşten ırak olmak olmuş;
  kısa ve şanlı bir hayatı seçenler,
  mühürlerini basınca fetvalarına.
  dev bayraklar dikilirken ülkenin dört bir yanına,
  sorsam yeri mi:
  boyu mu, işlevi mi?
  bilumum yasal afyonla mışıl mışıl uyutulurken,
  düşlerimizin en derininde kımıldasın ara sıra:
  bir başka türkiye de vardı
  takvimler 68'i gösterirken.
  beyaz atlarına binemeden,
  kardeşlerinin sıktıkları kurşunlara
  ve kurulan daragaclarına
  binip gitti o güzel insanlar.
  gözleri linç çığlıklarıyla ışıldayan,
  ağzı köpüklü oyuncaklar cehenneminde bizlere kalan,
  abdest suyunda yüzen boyalı kağıttan gemiler şimdi.
• başkaldırının yılı.
  
  (12 mart belgeselinde mehmet ali birand'ın kullandığı tanımdır.)
• fidel castro'nun, che guevara'nın anısına "kahraman gerillalar yılı" ilan ettiği sene. tarihini de tam vereyim, 2 ocak 1968. peki bunun 68 olayları'yla arasındaki bağ bi tesadüf mü sorusunun cevabı, hayırdır.
• mark kurlanskynin the year that rock the world altbasligi ile 2004'te yazdigi kitabi. benim neslim gibi (80 sonrası) o donemi yasayamamis ama sanki ruhu o yillarda sakli kalmis gencler icin cok bilgilendirici bir basucu kitabi. 1968 paris'inde, prag'inda, varsova'sında ve cesitli abd sehirlerinde yasanan politik ve toplumsal olaylarin öncesini ve sonrasini anlatip; belirli bir gorusu ve ideolojiyi desteklese de bunu insanin gozune sokmadan ve objektiflikten odun vermeden yazilmistir zannimca. baris ve ozgurluk icin mucadele eden insanlarin ruhlarina bir agit.
• emperyalist bir ülkenin devrime en yakin yörüngesinden gectigi yildir. hersey, 3 mayis'ta nanterre üniversitesinin kapatilmasini protesto eden gencligin, sorbonne 'u isgal etmesiyle baslar. sendikalar dayanisma amacli genel grev ilan ederler ve olaylar gelisir.
  
  (bkz: kizil danny)
  (bkz: universite paris x nanterre)
• türkiye'de ilk televizyon yayınının yapıldığı yıl.
• insanların insanlığa en yaklaştığı yıldı, bir daha gelir mi? zor diyorum, boş bulunmuştu dünya, sıkı bir tekmeye bakardı belki devrilmesi düzenin, ama olmadı. yazık oldu...
• dünyanın gezi parkı senesidir.
• bugün 38. istanbul film festivali kapsamında izlediğim, yönetmenliğini tassos boulmetis'in yaptığı 2018 yapımı film.
  
  filmin sinopsisi: yunanistan'da ''mübadele takımı'' olarak bilinen iki büyük kulüpten biri olan aek, mübadele sonrası atina'ya göç eden istanbullu rumlar tarafından 1924'te kuruldu. sarı-siyah renkleri benimseyen aek'nın basketbol takımı 4 nisan 1968'de, yüz bin kişinin izlediği bir maçta slavia praha'yı yenerek avrupa şampiyonu oldu. politiki kouzina / bir tutam baharat ve 2017'de festivalin açılış filmi olarak gösterilen notias / lodos'un yönetmeni tassos boulmetis, bu efsanevi maça uzanan süreci kulübün kuruluş günlerinden başlayarak kurmaca bir hikâyeye yerleştiriyor ve dokunaklı bir nostaljiyle yeniden canlandırıyor.
  
  kurmaca ile belgeselin çok iyi harmanlandığı, bilgilendirici ve duygusal yönünün bu derece iyi bir kıvamda olduğu nadir filmlerden biri olarak 1968, seyircisine beklentilerin üzerinde bir hikaye sunuyor. mübadele sonrası atina'ya göç eden istanbullu rumlar tarafından 1924'te kurulan, sarı ve siyah renkleri benimseyen yunan basketbol kulübü aek'nın 1968 yılında atina'da slavia praha ile oynadığı efsanevi final maçının hikayesine odaklanıyor fakat bu sadece hikayenin görünen yüzü. tüm bu sürecin başına gittiğimizde ise kulübün kurulması ile başlayan, oynayan oyuncular ve onların hayatlarına dair detaylar film boyunca yapılan röportajlardan kesitler ile öğretici bir şekilde anlatılıyor. film boyunca aynı anda ise senaryonun işleyişi final maçının oynandığı atina olimpiyat stadı ile maç esnasında ülkede kalbi zafer için atan insanların bir kısmının hikayesine kayıyor ve seyirciye izlemesi son derece zevkli bir yapım sunuyor. arka planda maçın heyecanı devam ederken bir yandan da her birinin farklı ve dokunaklı hikayesinin olduğu insanların hayatı eş zamanlı olarak akıyor. müzikler ile filmin yunan yapımı olması iyice ayyuka çıksa da seyircisine yaptırdığı nostalji, bir kulübün ne şartlarda kurulduğu, final maçı için tek yürek olan insanların duygu durumu ve hiç bilmediğimiz hikayelerin birer mozaik misali aynı film içinde yer alması duygu dolu dakikalar yaşatırken o günlere dair de saygı duruşu niteliği taşıyor.
  
  filme puanım: 8
• turkiyede ve dunyada sistem karsiti muhalefetin doruga ciktigi tarih. ayni tarih bu muhalefetin ic bolunmelerinin keskinlesmeye basladigi tarihtir. sol muhalefetin bir aradaligindan cok yan yanaliginin toplumsal eylemi sekillendirmeye basladigi donemec. bir suru yeni toplumsal hareket 1968 donemi icerisinde ayri orgululugunu olusturmaya baslamistir. feminist hareket, cevreci hareket, azinlik hareketleri, savas karsiti hareketler, irkiclik karsiti hareketler gibi.