cemşid ^*

• iranin mitolojik hukumdarlarindan biri. cem olarak da bilinir. yedi yuz ya da bin yil yasamais, insanlara pek cok güzel sey ögretmis, sarap yapmayi kesfetmis, gunesin koc burcuna girdigi gunu bayram ilan etmis (bkz: nevruz). son zamanlarinda tanrilik iddiasina girmis, halki ondan sogumus, dehak isimli bir arap irani ele gecirmis, cemsid de cin'e kacmis ve orada ölmüstür. (bkz: dehak) (bkz: demirci kawa)
• iran'da şarabın efsanevi şahı
• ayrıca, evliya çelebi, yalnızca şarap değil, kötü bellediği neredeyse her şeyin pirini bu bilmiştir.
• kadehine cam-ı cem derler.
• doğu geleneğine göre şarabı bulan iran şahı. efsane odur ki, cemşid’in baş ağrısından bıkıp intihar etmek isteyen bir cariyesi zehir sanarak mayalanmış üzüm suyunu içip şifa bulur ve cemşid şaraba ab-ı hayat ismini verir. buna bağlı olarak, şarap içerken bitime yakın altta biriken tortuyu (ev yapımı şarap tabi) "cemşid'in ruhuna" diyerekten, bir ağacın dibine dökmek adettendir.
• turkce'deki cem bu acem isminin kisaltilmisidir. hukumdar olan cemsid ise sehname gibi yazmalarin minyaturlerinde `dehak`in emri ile testere gibi bir seyle ikiye kesilerek olduruluyor bir sekilde resmedilmistir. minyatur cizimi gercekligi pek yansitmadigi icin bakabiliyorum ama dusununce kani donuyor adamin.
• efsaneye göre yedi yüz yıl hüküm süren, pek çok alet edevatın mucidi olan ve hatta yine efsaneye göre şarabın da mucidi olan mitolojik bir iran hükümdarıdır.
  
  şarabın icadı ile ilgili efsane ise şöyledir;
  
  "cemşid'in çok güzel bir kızı vardır, kız bir gün hastalanır ve yatak döşek yatmaya başlar. hekimler çağrılır türlü ilaçlar yaptırılır ama nafile kız bir türlü kendine gelemez.
  
  bir gün şeytan hekim kılığına girip, kızı tedavi etmeye başlar ve 'kızın hastalığı ciğerindedir.' der ve ardından 'hemen üzüm getirin.' diye ekler. bunun neticesinde üzümler bir güzel sıkılıp, ezilip suyu çıkartılır ve şişelere doldurulur, üzüm kırk gün boyunca şişelerde bekler. sonra kız bunu içip, iyileşir." vs. vs.
  
  son olarak ömer hayyam'dan gelsin;
  
  saki yüzün cemşid'in kadehinden güzel;
  uğrunda ölmek sonsuz yaşamaktan güzel;
  işık saçıyor ayağını bastığın toprak,
  bir zerresi yüz binlerce güneşten güzel.
• (bkz: "cam-i cihan numa")
• şarabın atası. tozlu sayfaların bi'l-fi'l sarhoşluğu. bir cariyenin baş ağrısı, zehirden sefa sürmenesine bir kaşık şerbetin timsâli.
• efsanevi iran şahı.
  
  firdevsi'nin şehnamesinde bahsolunur.
  rivayet odur ki,
  çemşid 600 yıl yaşamış, halkını huzur ve refaha kavuşturmuştur. ölümsüzlüğü bulmuştur, onun döneminde halkından kimse ölmemiştir. lakin şeytan cemşidi kandırmış ve kibre sürüklemiştir. buna kızan tanrılar cemşidin ölümsüzlüğünü elinden almış ve dahhakın onu öldürmesiyle iran halkı için karanlık dönem başlamıştır.
  
  şarabı bulduğu rivayet edilir. ayrıca 7 farklı madenden yapıldığı, içine bakıldığında cihanın her yerini görmenin mümkün olduğu içtikçe tekrar şarapla dolduğu söylenen kadehi vardır.
  (bkz: cam-ı cem)
  
  divan edebiyatında süleyman peygamberle sıkça karşılaltırılır ayriyeten kadehi iskenderin aynasına benzetilmektedir.
  (bkz: ayine-i iskender)