codex cumanicus

• (bkz: codex astartes)
• hıristiyanlığı benimsemiş olan kumanlardan (kıpçaklardan) kalma sözlük ve metin derlemesi (13. yüzyıl). italyanlar ve almanlar tarafından yazılmış iki ayrı defterden oluşur. bu defterlerin italyan tüccarlar ve fransisken tarikatına bağlı alman rahipler tarafından yazıldığı sanılmaktadır. eserin bir zamanlar italyan şair petrarca'ya ait olan tek yazma nüshası venedik'te saint marcus kütüphanesindedir.
• latin, fars ve kuman dilleri üzerine yazılmış sözlük.
• (ara: kodeks*)
• eserdeki bazı bilmeceler;
  "aq küymengin avuzı yoq."
  "kökcä ula?ïm kögende semirir."
  "oturğanım oba yer basqanım baqır canaq."
  (bkz: kaynak: wikipedia)
  (bkz: http://vlib.iue.it/…carrie_books/paksoy-2/cam2.html)
• latin harfleriyle yazılan ilk türkçe eser, hristiyanlığı kıpçak türklerine yaymak için yazılmıştır ki bazı kıpçakların hristiyanlığı seçmesi başarısını göstermektedir.
• (bkz: kumanlar)
• türk bilmecelerinin bilinen en eski örneklerini verir. içinde 46 tane eski bilmece vardır.
• görür görmez özcan tabaklar'i hatirlatti. sinavda soruyor gencler ona gore
• kıpçakça (kumanca) sözlük-metin derlemesi. latince olan bu ad kıpçak kitabı olarak türkçeye çevrilebilir.
  
  birçok bilim adamına göre san marco kütüphanesi'ndeki el yazması, alman ve italyan kitapları olarak ikiye ayrılmaktadır. macar türkolog lajos ligeti (1902-1987), kitabın birinci bölümünü çevirmen kitabı , ikinci bölümünü misyoner kitabı olarak sınıflandırır.
  
  latin alfabesi ile yazılmış ve 81 sayfadan ibaret olan kitabın 13. yüzyıl ortalarından ve 14. yüzyıl ortalarına kadar hristiyan misyoner ve tacirler tarafından yazıldığı düşünülmektedir. kitabın ilk 110 sayfası italyanlar, sonraki 52 sayfası ise almanlar tarafından yazılmıştır.
  
  bu eser, bir çok kişi tarafından yazılmış parçaların bir araya getirilmesi sureti ile oluşmuş bir çalışmadır. günümüzdeki halini alması 13. yüzyıl ortalarından 14. yüzyıl ortalarına kadar yaklaşık 100 yıl kadar zaman almıştır.
  
  eserin italyanca kodeks (italyan kitabı) denen ilk 110 sayfalık bölümü latin alfabesine göre dizilmiş 1560 sözcük içeren, latince-farsça-kıpçakça sözlükle başlar. ardından sözcüklerin anlamlarına göre öbeklere ayrıldığı 1220 sözcük içeren ikinci bir sözlük yer alır. buradaki 2680 sözcükten 200'ünün farsça ve kıpçakça karşılıkları verilmemiştir.
  
  eserin kıpçakça-almanca sözlükle başlayan almanca codex (alman kitabı) denen ikinci bölümünde, kıpçakça-almanca ve kıpçakça-latince dizinler verilmiştir. bu dizinlerde bazı sözcüklere örnek cümleler de mevcuttur. ardından kıpçakçaya çevrilmiş dualar, ilahiler, 47 kıpçak bilmecesi ve kıpçakça eklere ilişkin bazı dil bilgisi kuralları yer alır.
  
  (bkz: kumanlar)