dimitır dimov

• tütün adlı kitabıyla ünlü, bulgar yazar..
  kitap, bir klasik olmasının yanısıra, tütünün dünden bugüne bulgar halkının kaderi olması nedeniyle bugüne dair ipuçları da vermektedir..
  kitabı okuduktan sonra görüyoruz ki; bulgaristanda, sosyalizm öncesi tütünişçilerinin durumu ile reel sosyalizmin çöküşünden sonraki tütün işçilerinin durumu arasındaki tek fark feodal beylerin aradan çekilmiş olmasıdır..
  aynı yoksulluk, aynı uzun çalışma saatleri..
  küçük bir farkla; dimitır dimovun kitabı yazdığı zamanlarda halkın bütün tütününe el koyacak birileri varken, bugün tütünün elde kalması riskidir ki her ikisinin sonucu da açlık ve sefalet
  tarih tekerrürden ibaret olmasa da dimitır dimov bize, tarih boyunca değişen sömürü biçimlerinin, ezilenleri benzer şekilde etkilediğini gösteriyor..
  ancak bu kitap reel sosyalizm döneminde, zorunlu ders kitabı olarak okutulduğundan, bulgar gençlerinin nefretini kazanmış durumda ne yazık ki..
  varolduğu süre boyunca tarıma dayalı olmaktan kurtulamayan bir mutand sosyalizmden de başka türlü sonuç çıkamazdı elbet..
• ispanya iç savaşını anlatan mahkum ruhlar- tutku romanın yazarı.
  1909 da loveç'te doğdu. fransızca ve ispanyolca öğrendi. 1934 te veterinerlik fakültesini bitirdi. madrit'te 1953 te profesör oldu. ilk kitabı teğmen bends 'i 1938 de yazdı. 1945 te mahkum ruhlar- tutku romanıyla büyük ün kazandı.tütün adlı romanı ise ününün doruk noktası oldu. 1966 da elliyedi yaşında öldü.
  romanlarında kişilerin iç dünyasının en derin yerlerini irdeyip açığa çıkartması, kişisel ve toplumsal acımasız saptamaları ve bunları yansıtmasındaki gücü, kitaplarının bir solukta okunmasına ancak, yıllarca satırı satırı anımsanmasına ve etkisinde kalmaya neden olur.
• "tütün - sarı dünya" isimli mükemmel bir klasik romanın yazarı..
  
  bulgaristan' da hak ettiği ilgiyi görmemesi, komünizm öncesi ve sonrası bulgaristan' da zerre değişikliğin olmaması -ki bu da tartışılır- ile ilgili değildir kanımca..
  var olduğu günden bugüne "sosyalizm"i yığınların gözünde her daim küçük düşüren, parlak kuşe kağıdına sarılmış halini her küçük insana beğendiren ve böylelikle halk yığınlarını soyup soyduran kapital dünya meşum suçluların başında gelmektedir.
  ancak elbette sosyalizm de kendi hatalarının farkına varmalıdır, o ayrı..
  
  insanlar tek çıkış yolunun bir küçük azınlık olup, bütün dünyayı sömürmek değil, "üstün insan" olarak mutlu ve huzurlu yaşamaktan geçtiğini hiç bir zaman anlamayacaklardır, bugüne şöyle bir bakarsak.. gene de kabil olan umuttur, ve insan umut ederek yaşayacaktır..
  
  tütün' de bunu anlatmaktadır işte !
  nikotiana' dan geçen her işçi, ciğerlerindeki silinmez küçük sarı toz hastalıklarını bir gün yok edecek olan o umuda ölesiye bağlıdır..
  çünkü yaşamak tek ve hür ve bir orman gibi kardeşçesine, onun ellerine muhtaçtır..
• 2. cildini (tütün) okumakta olduğum ve son kısımlarına vardığım muhteşem ötesi kitabın yazarı !
  
  büyüksün dimov !
• minik bir kütüphanem varsa ve kitap okumayı seviyorsam bunu dimitır dimov'a borçluyum. dimitır dimov çağdaş bulgar edebiyatının ünlü ustasıdır. mesleği veterinerliktir. dimov’un ilk yapıtı 1938’de yazdığı türkçe çevirisi olmayan teğmen bends'tir. asıl ününü 1945’te yayınladığı tutku (habora kitabevi) diğer adı direnen canlar (günce yayınları) kitabı ile yapmıştır.
  
  bir tütün şirketinde memur olarak çalışan üvey babası sayesinde, tütün işçilerinin yaşamını ve onların mücadelesini yakından tanıdı. sosyalist gerçekçiliğin en önemli yapıtlarından olan tütün(ilk basımı 1951) eserinin oluşmasında bu dönemin önemli bir payı vardır.
  
  en sevdiğim kitabı da tütün - sarı dünya'dır. lisede komünist bir arkadaşım vermişti. o zaman kitabı soluksuz okuduğumu ve sosyalizm ile yeni tanıştığımı hatırlıyorum. kitabın kahramanlarının gerçek olduğu söyleniyor. bütün dünyada örneğini gördüğümüz ezen ezilen konusunu sosyalist bakış açısıyla anlatıyor. zenginin her türlü ahlaksızlıktan çekinmeden daha zengin olmak hırsına kızılların gelip artık dur dediği olayları harika bir şekilde anlatıyor.
  
  dip not:tegmen bends kitabını bulmanın bir yolu var mıdır?
• sevginin ne olduğunu en güzel anlatan yazar.
• tütün gibi hemen her seviyeden okuyucuyu içine çekebilecek seviyede bir kitaba sahip bulgar yazar. geç tanımış olduğuma çok üzgünüm. goodreads sayesinde keşfettiğim bir diğer "underrated" şaheser oldu, tıpkı son yıllarda çokça kez başıma geldiği gibi. ülkemizde basımı uzun süre önce bırakıldığı için sahaflardan edinebildim. kitabın girişi ve kurgusu o kadar iyiydi ki, tek çırpıda sizi içine çekiyor ve tüm bu arayışlara değdi diyebilirim. zola'nın germinal'ini okuyanlar bilir orada işçilerin, emekçilerin gözünden bir sendikal mücadele içinde bulurduk kendimizi. tütün'de de ikinci dünya savaşı öncesi, bulgaristan'daki tütün işçilerinin mücadelesine tanık oluyoruz ama germinal'den farklı olarak bu sefer para babaları ve kodamanların da hikayelerini de görebiliyoruz. dimov böylelikle biz okuyucular için ?çok fazla sayıda pencere açıp, istediğimizden bakabilme imkanı vermiş. hem tarihi hem de siyasi açıdan değerlendirilirse, ikisine de kusursuz uyum sağlayabilecek kalibrede büyük bir eser