khuzdul

• tolkienin tasarladigi evrende (bkz: arda) cucelerin konustugu dil
  cucece basliginda belirtildigi gibi (dilin orjinal ismi bu oldugu icin buraya yaziyorum) cuceler diger irklara bu dil hakkinda bilgi vermezler.
  bildigim kadariyla tek kaynak(?) "baruk khazad! khazad ai menu!" seklindeki savas cigligidir
  bir de the two towers soundtracki hazirlayan arkadaslar bu dilde sarki yazmislar, belki baska kaynaklar da vardir history of middle earth serisinde
• (bkz: khuzdul of krsanthi)
• tolkien evreninde cücelerin kullandığı ilk dil. uyanışlarında vala aule tarafından öğretilmiştir. cüce halkı dışında çok az insan dili öğrenme şansına sahip olmuştur.
  
  (bkz: silmarillion)
  (bkz: aule)
• cücelerin saklı dili khuzdul nedir?
• tolkien'in belirttiğine göre ibraniceden ve diğer semitik dillerden esinlenilmiştir. zaten tolkien, dil konusunda cüceler ve yahudiler arasında bir benzerlik kurar; "[both were] at once natives and aliens in their habitations, speaking the languages of the country, but with an accent due to their own private tongue…" der bir mektubunda.
  
  khuzdul'un yazıldığı alfabenin adı cirth'tir ve tahmin edileceği üzere tolkien, bu alfabeyi rünik alfabeden esinlenmiştir. hikayeye göre en başta sindar elfleri tarafından sindarin için yaratılmış ama noldor'un orta dünya'ya gelişiyle yerini bugün elf alfabesi olarak karşımıza çıkan, feanor'un zamanında yarattığı tengwar'la değişmiştir. ancak cüceler cirth'i sevmiş ve kendi dillerine göre bazı değişiklikler yaparak aynen kullanmıştır.
  
  cücelerin bir de khuzdul temeline dayanan bir işaret dili de vardır ki iglishmek derler buna. daha çocukken bütün cücelere öğretilir. nereden gelmişse gelsin, kaç yaşında olursa olsun istisnasız bütün cüceler bu işaret diliyle rahatlıkla anlaşabilir. tolkien bu işaret dilini şu sözlerle açıklar:
  
  "the component sign-elements of any such code were often so slight and so swift that they could hardly be detected, still less interpreted by uninitiated onlookers. as the eldar eventually discovered in their dealings with the naugrim, they could speak with their voices but at the same time by ‘gesture’ convey to their own folk modifications of what was being said. or they could stand silent considering some proposition, and yet confer among themselves meanwhile."
  
  ne yazık ki çok az örnek vermiştir tolkien iglishmek hakkında. örneğin "dinle", her iki elin işaret parmağının aynı anda hafif bir şekilde kaldırılmasıdır. "dinliyorum" ise önce sağ, sonra işaret parmağının hafifçe kaldırılmasıdır. tolkien'in bu konuda verdiği başkaca bir örnek de elimizde bulunmuyor.
  
  hikayeye göre bu dilin yaratıcısı direkt aule'nin kendisidir. evlatları olan cücelere kendisi öğretmiştir. dolayısıyla diyebiliriz ki khuzdul kitap içerisinde de yapma bir dildir ve ilk cücelerden beri hiç değişmeden varlığını sürdürmüştür. tabi ki bunda cücelerin her şeyde olduğu gibi dillerine karşı da sonsuz bir dirence sahip olması da etkilidir.
  
  cüceler dışında khuzdul bilenler yok denecek kadar azdır. the hobbit'te haritayı okuyan elrond'dur, dolayısıyla az ya da çok bildiği kesindir. eru'nun çocukları içinde cüceleri gören ve anlaşan ilk varlık thingol'dür. bir şekilde iletişime geçtiğine göre onun da az çok bilme olasılığı yüksektir. celebrimbor cücelerle çok sıkı bir ilişki içinde olduğundan biliyor denilebilir, ama ancak tahmin edilir.
  
  tolkien'in yazdığı kitaplar içerisinde (sonradan kitap haline gelmiş notlardan ve mektuplardan bahsetmiyorum) herkes tarafından bilinen tek khuzdul söz, gimli'nin (ve genel olarak bütün cücelerin) savaş çığlıdır:
  
  "baruk khazâd! khazâd aimênu!"
  
  bununla beraber filmler için dilbilimcilerle "neo-khuzdul" denen bir çalışma yapılmıştır. örneğin gimli'nin haldir'le karşılaştığında ettiği küfür böyledir. the hobbit'te thorin'in thranduil'e küfrü de böyledir. normalde tolkien'de geçmez, filmler için uydurulmuş (ama güzel uydurulmuş) şeylerdir.