mappa mundi

• ortaçağ’da çizilen dünya haritaları için genel olarak kullanılan latince terim.
  herhalde en ünlüsü hereford mappa mundi’si, fantastik ve mitolojik yaratıklarla resmedilmiş olarak
  çok ilginçtir. ortaçağ avrupa insanının dünyayı nasıl gördüğünü anlamak için çok önemli eserdir.
  
  https://www.themappamundi.co.uk/
  adresinden inceleyebilirsiniz.
• orta çağ kartografyasının kendine özgü dünya tasvirini içeren haritalarına verilen isim. mappa kelimesi ilk başta haritayı çağrıştırsa da kavramın o dönemde kağıt veya peçete anlamında kullanıldığı söylenir. batlamyus'un etkisi yüzlerce yıl sürecek dünya haritasının üzerine çıkamayan orta çağ haritacılığı, mappa mundi tarzı ile harita tanımını biraz değiştirmiştir. bu haritalar metafizik ögelerin baskın olduğu haritalardı. latince okuma yazma oranının çok düşük olduğu bu devirde inançlı sıradan insanlara görsel yollarla inancı göstermenin bir yoluydu.
  
  bu haritaların en meşhuru hereford mappa mundi'sidir. 1290'da çizilen bu harita cennet, cehennem, araf, boynuzlu atlar, ayağıyla kendine gölge yapmaya çalışan insan, garip yaratıklar, perpektiften yoksun yapılar, mistik canavarlar gibi bir yığın unsur içerir. kartografya tarihçileri tarafından t - o haritası olarak kategorize edilen bu harita 1988'de satılığa çıkarıldığında ingiltere'de oldukça sansasyon yaratmış. o güne dek hereford katedralinin bir duvarında asılı duran harita bu haberle beraber kıymete binmiş. katedralin bu haritayı müzayedeye çıkarma sebebi katedralin onarımı ve personelin emeklilik fonu için gereken parayı bulmakmış. yaklaşık 7 milyon sterlin gereken bu harcamalar için de kıymetli yazmalardan ziyade bu haritayı satmayı uygun görmüşler.
  
  eserin ingiltere dışına çıkmasını istemeyen devlet ara çözüm olarak bağış toplama yoluna gitmiş. bu bağışlarla harita adına bir vakıf kurulmuş, haritanın diğer el yazmaları ile beraber sergilenmesi için alanlar yaratılmış. böylece harita ait olduğu ve merkezine aldığı kasabada kalmış.
• "hereford dünya haritası (mappa mundi), 1295 yılı civarında yapılmış. coğrafya, siyaset, teoloji ve tarih odaklı bir karma dünya atlası. doğu üstte ve kudüs merkezde. harita, "m-o-r-s" harfleriyle zemine tutturulmuş. latincede ölüm demek.
  yaşamı, zamanı ve gücü sınırlayan ölümdür."
  görsel
  
  kaynak: kaan h. ökten
• orta çağ latincesinde "dünya haritası" anlamına gelen, orta çağ'da çizilmiş dünya haritalarını açıklayan terimdir. mappa mundi'ler dünyamızı bütün olarak göstermeyi, neye benzediğini tasvir etmeyi hedefleyen çalakalem haritalardır. boyutları büyük olmakla birlikte navigasyonel özellikleri yoktur. bu haritalardan, tam olarak uymasa da, örnek vereceksek piri reis'in dünya haritasını verebilir. bununla kafanızda dünya şekillenebilir fakat gemi ile denize açılırsanız ya batarsınız ya da yolunuzu kaybedip denizin ortasında açlıktan ölürsünüz. zaten bu haritalar metrelerle ölçülmekte gemide de nerenizde saklayacaksınız.
  
  peki navigasyon için ne kullanılıyordu derseniz daha küçük ölçekli, detaylı ve bölgesel haritalardan bir ara gelmiş el yazmaları kullanılıyordu. mappa mundi'ler genelde hükümdarların odalarının duvarına asıp, haritaya bakarak "yeryüzündeki tek hakim ben olacağım" düşünceleri ile otuz bir çekerek baktıkları veya avrat ve cariyeleriyle seks yaparken baktıkları şeylerdi.