• ulkemizde richter olcegi kadar bilinmese de aslinda en yaygin olarak kullanilan deprem siddeti olcegidir. yapıların hasar ve yıkılma duzeyini esas alir. sonucta saglam bir betonarme bina ile kerpic bir binanin deprem karsinda alacaklari hasar benzer olmayacagi icin gorecelidir denebilir.
  • i. yanlız duyarlı aletler algılar

    ii. ozellikle ust katlarda, dinlenmekte olan kimselerce hissedilir. hassas bir bicimde asılı olan cisimler sallanabilir.

    iii. bina icinde hissedilir, fakat deprem olup olmadigi her zaman anlasilamaz. duran otomobiller yanından kamyon gecmis gibi sallanir.

    iv. bina icinde cogunluk ve disarda az kimse tarafindan hissedilir. gece bazi kimseler uyanir, kap kacak, kapı pencere sallanir.

    v. hemen herkes hisseder. bazi tabaklar, sivalar, pencereler kirilir, uzun cisimler oynar.

    vi. herkes hisseder, bircogu korkup disari firlar. bacalar, sivalar duser. hafif hasarlar olur.

    vii. herkes disari kacar. yapida saglamligina bagli olarak degisen hasarlar olusur. otomobil suruculeri de algilar.

    viii. duvarlar cercevelerden ayrilip disari firlar. anitlar, bacalar, duvarlar devrilir. kum ve camur fiskirir.

    ix. yapilar temelinden ayrilir, catlar, egilir. zemin ve yeralti borulari catlar.

    x. kargir ve cerceve yapilarin cogu tahrip olur. zemin catlar, raylar egilir. toprak kaymalari olur.

    xi. yeni tip yapilar ayakta kalabilir, kopruler tahrip olur. yeralti borulari kirilir. toprak kayar. raylar bukulur.

    xii. hemen hersey harap olur. toprak yuzeyinde dalgalanma gorulur. cisimler havaya firlar.

    (bkz: 12 siddetinde deprem)
  • rossi ferrel ölçeğinin geliştirilmiş ve 12 mertebeli* hale getirilmiş şeklidir. 1931 yılında tekrar düzeltilmiş ve "değiştirilmiş mercalli ölçeği (modified mercalli scale)" adını almıştır*. daha sonra 1956 yılında richter tarafından ve 1964 yılında da medvedev, sponhauer ve karnik tarafından tekrar düzeltilerek bugünkü haline getirilmiş "msk ölçeği" adını almıştır.
  • (bkz: mercalli ölçeği)
  • değiştirilmiş mercalli (msk) ölçeği:

    1 şiddetinde - (magnitüd 1 - 2) duyulmayan
    (a) : titreşimler insanlar tarafından hissedilmeyip, yalnız sismograflarca kaydedilirler.

    2 şiddetinde - (magnitüd 2 - 3) çok hafif
    (a) : sarsıntılar yapıların en üst katlarında ,dinlenme bulunan az kişi tarafından hissedilir.

    3 şiddetinde - (magnitüd 3 - 4) hafif
    (a) : deprem ev içerisinde az kişi, dışarıda ise sadece uygun şartlar altındaki kişiler tarafından hissedilir. sarsıntı, yoldan geçen hafif bir kamyonetin meydana getirdiği sallantı gibidir. dikkatli kişiler, üst katlarda daha belirli olan asılmış eşyalardaki hafif sallantıyı izleyebilirler.

    4 şiddetinde - (magnitüd 4) orta şiddetli
    (a) : deprem ev içerisinde çok, dışarıda ise az kişi tarafından hissedilir. sarsıntı, yoldan geçen ağır yüklü bir kamyonun oluşturduğu sallantı gibidir. kapı, pencere ve mutfak eşyaları v.s. titrer, asılı eşyalar biraz sallanır. ağzı açık kaplarda olan sıvılar biraz dökülür. araç içerisindeki kişiler sallantıyı hissetmezler.

    5 şiddetinde - (magnitüd 4 - 5) şiddetli
    (a) : deprem, yapı içerisinde herkes, dışarıda ise çok kişi tarafından hissedilir. uyumakta olan çok kişi uyanır, az sayıda dışarı kaçan olur. hayvanlar huysuzlanmaya başlar. yapılar baştan aşağıya titrerler, asılmış eşyalar ve duvarlara asılmış resimler önemli derecede sarsılır. sarkaçlı saatler durur. az miktarda sabit olmayan eşyalar yerlerini değistirebilirler ya da devrilebilirler. açık kapı ve pencereler şiddetle itilip kapanırlar, iyi kilitlenmemiş kapalı kapılar açılabilir. iyice dolu, ağzı açık kaplardaki sıvılar dökülür. sarsıntı yapı içerisine ağır bir eşyanın düşmesi gibi hissedilir.
    (b) : a tipi yapılarda hafif hasar olabilir.
    (c) : bazen kaynak sularının debisi değişebilir.

    6 şiddetinde - (magnitüd 5 - 6) çok şiddetli
    (a) : deprem ev içerisinde ve dışarıda hemen hemen herkes ratafından hissedilir. ev içerisindeki birçok kişi korkar ve dışarı kaçarlar, bazı kişiler dengelerini kaybederler. evcil hayvanlar ağıllarından dışarı kaçarlar. bazı hallerde tabak, bardak v.s.gibi cam eşyalar kırılabilir, kitaplar raflardan aşağıya düşerler. ağır mobilyalar yerlerini değiştirirler.
    (b) : a tipi çok ve b tipi az yapılarda hafif hasar ve a tipi az yapıda orta hasar görülür.
    (c) : bazı durumlarda nemli zeminlerde 1 cm.genişliğinde çatlaklar olabilir. dağlarda rastgele yer kaymaları, pınar sularında ve yeraltı su düzeylerinde değişiklikler görülebilir.

    7 şiddetinde - (magnitüd 6) hasar yapıcı
    (a) : herkes korkar ve dışarı kaçar, pek çok kişi oturdukları yerden kalkmakta güçlük çekerler. sarsıntı, araç kullanan kişiler tarafından önemli olarak hissedilir.
    (b) : c tipi çok binada hafif hasar, b tipi çok binada orta hasar, a tipi çok binada ağır hasar, a tipi az binada yıkıntı görülür.
    (c) : sular çalkalanır ve bulanır. kaynak suyu debisi ve yeraltı su düzeyi değişebilir. bazı durumlarda kaynak suları kesilir ya da kuru kaynaklar yeniden akmaya başlar. bir kısım kum çakıl birikintilerinde kaymalar olur. yollarda heyelan ve çatlama olabilir. yeraltı boruları ek yerlerinden hasara uğrayabilir. taş duvarlarda çatlak ve yarıklar oluşur.

    8 şiddetinde - (magnitüd 6 - 7) yıkıcı
    (a) : korku ve panik meydana gelir. araç kullanan kişiler rahatsız olur. ağaç dalları kırılıp, düşer. en ağır mobilyalar bile hareket eder ya da yer değiştirerek devrilir. asılı lambalar zarar görür.
    (b) : c tipi çok yapıda orta hasar, c tipi az yapıda ağır hasar, b tipi çok yapıda ağır hasar, a tipi çok yapıda yıkıntı görülür. boruların ek yerleri kırılır. abide ve heykeller hareket eder ya da burkulur. mezar taşları devrilir. taş duvarlar yıkılır.
    (c) : dik şevli yol kenarlarında ve vadi içlerinde küçük yer kaymaları olabilir. zeminde farklı genişliklerde cm.ölçüsünde çatlaklar oluşabilir. göl suları bulanır, yeni kaynaklar meydana çıkabilir. kuru kaynak sularının akıntıları ve yeraltı su düzeyleri değişir.

    9 şiddetinde - (magnitüd 7) çok yıkıcı
    (a) : genel panik. mobilyalarda önemli hasar olur. hayvanlar rastgele öte beriye kaçışır ve bağrışırlar.
    (b) : c tipi çok yapıda ağır hasar, c tipi az yapıda yıkıntı, b tipi çok yapıda yıkıntı, b tipi az yapıda fazla yıkıntı ve a tipi çok yapıda fazla yıkıntı görülür. heykel ve sütunlar düşer. bentlerde önemli hasarlar olur. toprak altındaki borular kırılır. demiryolu rayları eğrilip, bükülür yollar bozulur.
    (c) : düzlük yerlerde çokça su, kum ve çamur taşmaları görülür. zeminde 10 cm. genişliğine dek çatlaklar oluşur. eğimli yerlerde ve nehir teraslarında bu çatlaklar 10 cm.den daha büyüktür. bunların dışında, çok sayıda hafif çatlaklar görülür. kaya düşmeleri, birçok yer kaymaları ve dağ kaymaları, sularda büyük dalgalanmalar meydana gelebilir. kuru kayalar yeniden sulanır, sulu olanlar kurur.

    10 şiddetinde - (magnitüd 7 - 8) ağır yıkıcı
    (b) : c tipi çok yapıda yıkıntı, c tipi az yapıda yıkıntı, b tipi çok yapıda fazla yıkıntı, a tipi pek çok yapıda fazla yıkıntı görülür. baraj, bent ve köprülerde önemli hasarlar olur. tren yolu rayları eğrilir. yeraltındaki borular kırılır ya da eğrilir. asfalt ve parke yollarda kasisler olusur.
    (c) : zeminde birkaç desimetre ölçüsünde çatlaklar oluşabilir. bazen 1 m. genişliğinde çatlaklar da olabilir. nehir teraslarında ve dik meyilli yerlerde büyük heyelanlar olur. büyük kaya düşmeleri meydana gelir. yeraltı su seviyesi değişir. kanal, göl ve nehir suları karalar üzerine taşar. yeni göller olusabilir.

    11 şiddetinde - (magnitüd 8) çok ağır yıkıcı
    (b) : iyi yapılmış yapılarda, köprülerde, su bentleri, barajlar ve tren yolu raylarında tehlikeli hasarlar olur. yol ve caddeler kullanılmaz hale gelir. yeraltındaki borular kırılır.
    (c) : yer, yatay ve düşey doğrultudaki hareketler nedeniyle geniş yarık ve çatlaklar tarafından önemli biçimde bozulur. çok sayıda yer kayması ve kaya düşmesi meydana gelir. kum ve çamur fışkırmaları görülür.

    12 şiddetinde - (magnitüd 8+) yok edici
    (a) : pratik olarak toprağın altında ve üstündeki tüm yapılar baştanbaşa yıkıntıya uğrar.
    (b) : yer yüzeyi büsbütün değişir. geniş ölçüde çatlak ve yarıklarda, yatay ve düşey hareketlerin yön miktarları izlenebilir. kaya düşmeleri ve nehir versanlarındaki göçmeler çok geniş bir bölgeyi kaplarlar. yeni göller ve çağlayanlar oluşur.
  • hiç bir matematiksel temeli olmayıp, tamamen gözlemsel bilgilere dayanmaktadır. şiddetin ölçüsü, insanların deprem sırasında uykudan uyanmaları, mobilyaların hareket etmesi, bacaların yıkılması ve toplam hasar gibi çeşitli kıstaslar göz önüne alınarak yapılır. ahmet mete ışıkara'nın istanbul evleri reklamında "10 şiddetinde deprem" derken bahsettiği ölçektir.
  • japonyada 5 bizde 15 şiddetinde ölçümlere sebep olan gözlemles skala
  • depremleri verdikleri hasarlarının şiddetine göre sınıflandırmaya yarayan skala.

    her depremin açığa çıkardığı enerji ile yarattığı yıkım paralel değildir. örneğin güneydoğu'da yaşanabilen 6.5 büyüklüğündeki bir deprem 9-10 şiddetinde olabilecekken, aynı büyüklükte japonya'da gerçekleşen bir deprem ise 4-5 şiddetinde olarak değerlendirilebilir.

    bir depremin şiddeti verdiği hasara göre belli olurken neredeyse öznelken; büyüklüğü ortaya çıkardığı enerjiye göre hesaplanır. yani nesneldir.
  • depremin buyuklugu richter olceginde belirtilir. ayni buyuklukteki iki deprem cok farkli yikiciliklara sahip olabildigi icin (merkezi, yuzeye yakinligin, zeminsel ozellikler, ivmesi, maks deplasmani, vb) bir depremin yarattigi hasar karsisinda bizleri yaniltacaktir. misal japonya'da merkez ussu yerlesim merkezlerine uzak ve arada sonumleme yapan farkli zemin katmanlarindan gecen bir deprem 8 buyuklugunde olsa bile, siddet olarak 4-5 seviyelerinde kalabilir.

    mercalli olcegi ise deprem sonrasi olusan gozlem esasina dayali oldugu, bir depremin yarattigi hasar konusunda cok daha net bir portre cizer.

    orneklemek gerekirse:
    - 2011 yilindaki 7.0 buyuklugundeki salta, arjantin depremi mercalli'ye gore 5 siddetinde.
    - halbuki 1865 yilindaki 2.2 buyuklugundeki barrow ingiltere depremi 8 siddetinde olceklenmistir.
    - 99 depremi icin 10, erzincan depremi icin ise 12 siddetinde olarak belirlenmisti.

    6 subat 2023 turkiye depremi 9 seviyesinde ongorulmektedir.

    genellikle yerlesim merkezlerine yakin konumlanmis 7 ve uzeri buyuklukteki depremlerin 8 ve uzeri siddette derecelendirildigini gozlemleriz. bu olcegin eksikligi (bence), etkiledigi genel alani hesaba katmamasidir. bu baglamda, genis bir alana etki eden 9 siddetindeki bir deprem ile daha kucuk bir alana vuran 9 siddetindeki depremin topluma etkisini kiyaslamak mumkun olmuyor.
  • 6 şubat 2023'teki deprem bu ölçeğe göre 11 şiddetindedir.
hesabın var mı? giriş yap