phd'si olmayan profesör

• doktora bir derece (degree), profesörlük ise bir pozisyon, unvan (job position, title).
  
  ne var ki, türkiye'de tıpkı yüksek lisans ve doktora gibi, doçentlik ve profesörlüğü de sınavla alınabilen bir derece haline getirmişler. dolayısıyla, doçentlik ve profesörlük, doktoranın üzerindeki dereceler haline gelmiş. ("askeri anlayışımıza uygun bir şekilde rütbeler belirlenmiş" de denebilir...)
  
  halbuki, varolan en yüksek akademik derece doktoradır. doçentlik ve profesörlük ise, bir kurumda (daha ziyade kadrolu olarak) hocalık ya da araştırma yapmakla ilgilidir. yani ikisi farklı şeyler. bu nedenle de, batılı bir akademisyenin kartvizitinde şöyle bir şey görmek sıradandır:
  
  --- kartvizit ---
  
  mickey mouse, ph.d.
  associate professor
  walt disney university
  
  --- kartvizit ---
  
  bir insan doktor olabilir, ama mesleğini bir üniversitede icra etmez; dolayısıyla profesörlüğü olmaz. ya da, bir eğitim kurumunda ders veriyordur, ama doktor değildir. ya da bir süre doçentlik yapmış, ama sonra ayrılmış ya da erken emekli olmuştur; dolayısıyla "artık" doçent değildir. bunlar birbirlerinden farklı şeyler.
  
  iyi bir üniversitede bütün profesörlerin doktora derecesine sahip oldukları söylenebilir. ancak, kimi okullar sadece yüksek lisansı olan birini hayat tecrübesinden ötürü öğretim kadrolarına dahil edebilirler. misal, yıllarca üst düzey diplomat olarak çalışmış birinin, uluslararası ilişkiler alanındaki tecrübesi azımsanabilir bir şey değildir.
  
  bu demek değil ki, hayat tecrüben yüksek ise, doktoraya ihtiyacın yok. belki şu demek: az bulunur seviyede bir mesleki tecrübe, hem doktora yapmamış olmanın ortaya çıkardığı eksikliklerden bazılarını giderebilir, hem de kişiye doktorası olan herkesin sahip olmadığı kimi bilgiler kazandırır.
  
  ek bilgi:
  profesör kelimesi öğretmen anlamına gelir. hatta, (sözgelimi) ispanyolca ve fransızcada ilkokul öğretmeni de profesördür. biz böyle ekini kökünü bilmeden ithal ettiğimiz kelimeleri, ezbere kullanıyoruz. misal, profess'ten professor gelmiş, ama bunları çok fazla bilmiyoruz, fark etmiyoruz. yüzlerce yıl boyunca müderris demişiz, ders veren kişi manasında. aynı kelimeyi kullanmaya devam etseydik, belki daha iyi olurdu.
  
  ek/edit: (#50494498) numaralı girdide türkiye'ye özgü bazı detaylar hakkında bilgiler verilmiş. bazı insanların doktora öncesinde bunları bilmeleri iyi olabilir.
  
  tema:
  (bkz: eğitim /@derinsular)