büyük teoderik

• teoderik, 471-493 donemide dogu roma'ya tabi germen ostrogotlar kavminin kralı ve 493 - 526 doneminde ıtalya'da ostrogotlar krallığı kralı. vizigotlar'ın kral naibi ve doğu roma imparatorluğu genel valisi olarak isimlendirilir. onun gotça ismi ?iudareiks, "insanlar-kral" ya da "insanların kralı" olarak çevrilir.
  
  konstantinopolis'te eğitimi
  teoderik daha küçük yaşta iken kuzey balkanlara feodartii olarak yerleştirilmiş olan ostrogotlar kavminin kralı teodemir'in oğludur. diplomatik rehine olarak konstantinopolis'te bizans sarayından gönderilmiş ve orada bir bizans yüksek seviyeli soylusu gibi yetiştirilmiştir.
  
  472'den beri doğu roma için devamlı büyük tehlike arz ediyordu. imparator zeno ostrogotların konstantinopolis üzerine yürümelerini engel olmak için yüksek yıllık tazminat sağlamakla birlikte ona patrici olma şerefi, magister militum rütbesi ve hatta roma konsülü unvanı vermişti.
  
  ostrogotlar kavmi kralı
  481'de ostrogotlar kavmine olen eski kral teomdemir'in yerine oğlu teodorik seçildi. "büyük teodorik" olarak da anılmaya başlandı. ilk işi kavmine oturacak ve gelişecek bir arazi ve ülke aramaya başladı ve balkan yarımadasında doğu roma imparatorluğu için çok büyük tehlike kaynağı olduğu anlaşıldı.
  
  ostrogotlar krallığı'nı kurması
  487'de bizans imparatoru zeno bu tehlikeyi önlemek için uygun bir tedbir buldu. bir barbar germen heruli kavmi lideri olan odoacer italya'da batı roma imparatoru romulus augustus'u 476 yılında tahttan indirip batı roma imparatorluğu'nu yıkıp, kendine italya kralı ünvanı alarak italya'nın tümünü yönetmeye başlamıştı. bu kendini tüm roma imparatoru olarak gören doğu roma imparatoru zeno'yu tedirgin etmekteydi. 488'de büyük teodorik bir bizanslı elçi olarak bir diplomatik heyet ile tarafından italya'ya gönderildi. bu diplomatik heyetin amacı italya'da kendine italya kralı unvanı verip italya'nın tümünü yöneten bir odoacer'e gözdağı vermek ve onun bu görevden ayrılıp italya'nın yönetimini esas yönetim hakkı olan doğu roma imparatorluğu'na terk etmesini istemekti.
  
  beklendiği gibi odoacer bu teklifi kabul etmedi ve imparator zeno böylece ostrogot kralı olan teodorik'i odoacer ile savaşıp italya'yı almasını; bu bölgeye ostrogotların göç etmesini ve bizansa tabi olacak yeni bir ostrogot krallığı kurmaya teşvik etti. teodorik 488'de bu hedefe erişmek için bir askeri kampanyaya başladı. ostrogotlar önce gepid kavmini mağlup edip panonya'yı istila ettiler ve padanıya'ya girdiler. ostrogot ordusu julian alplerini geçip italya'ya girdi. 28 ağustos 490'da ile odoacer'in italya ordusuna karşı isonzo muharebesi'nde galip geldi. odoacer verona'ya kaçtı; oranın surlarını pekiştirip savunma mevzileri yaptırdı. fakat ostrogotlar ordusu surlar önüne geldiğinde, şehir kalesine kapanacağına, kale önüne çıkıp ostrogotlar ordusuya bir meydan muharebesi yapmayı tercih etti. 30 eylül 490'da verona muharebesi'ne girişti ve bunda da odoacer mağlup oldu. odoacer başkenti ravenna'ya kaçtı. teodorik ostrogot ordusu ile kuzey italya yürüdü ve mediolanum (milano) ve pavia'yi eline geçirdi. mediolanum'da odoacer'in italya ordusunun büyük bir kısmı komutanları general tufa tarafından teodorik'e teslim edildi. tufa'ya inanan teodorik teslim olan tufa komutasında en iyi askeri birliklerini revanna üzerine gönderdi. fakat tufa tam bu şehir önünde iken yine taraf değiştirdi ve emrine verilmiş en iyi ostrogotlar birliklerine saldırıp onları saf dışı bıraktı. teodorik elindeki ostrogot birlikleri ile ticinum (pavia)'a sığındı. odoacer ise ravenna'dan çıkıp teodorik'i ticnium'da kuşattı.
  
  teoderik ve odoacer böylece birbirleri ile savaşmaktayken germen asıllı barbar germen kavimlerden olan "burgundililer" kuzey-batı italya'da bulunan ve savunmasız kalan ligürya'ya akın yaparak bu arazileri tahrip edip, büyük ganimet topladılar ve resmen romalı vatandaşı olan birçok kişiyi köle olarak esaret altına aldılar.
  
  ağustos 490'da vizigot kralı ıı. alarik tarihte pek nadir görülecek şekilde ticinumda muhasara altında bulunan ostrogotlar kralı teodorik'e askeri yardım birlikleri gönderdi. bu kenti kuşatan odoaker bunun üzeriene kuşatmayı bırakmak zorunda kaldı. teodorik ve ostrogotlar ordusu ticimnum'dan çıkıp odoacer ordusu peşine düştü. iki ordu 11 ağustos 490'da addo nehri muharebesi'ne giriştiler. bu muharebede de teoderik galip geldi ve odoaker ravenna'ya çekildi. onu takip eden teodorik ve ostrogotlar ordusu revanna'yı kuşatma altına aldı. fakat ravenna etrafında bataklıklar ve göller bulunan ve bu nedenle ikmal ve tedariki nisbetten kolaylıkla sağlanan çok korunaklı bir savunma mevkii idi. kuşatma uzadıkça uzadı ve üç yıl kadar sürdü. ancak 2 şubat 493'da ravenna piskoposu'nun aracılığı ile iki taraf birlikte müzakerelere girip bir barış antlaşması imzaladılar. italya teoderik'in ostrogot kralığı ve odoaker'in italya krallığı arasında ikiye bölündü ve ravenna her iki kısmın da başkenti olacaktı.
  
  15 mart 493'de her iki tarafta barışı kutlamak için "ad laurentum" sarayında bir ziyafete gittiler. bu ziyafet sırasında yemekler yendikten sonra şerefe kadehler kaldırıldığı zaman toeodorik kılıcını çekip odoaker'in boğazına saplayıp onu şahsen katletti. aynı gün teoderik'in verdiği emirler üzerine kan gövdeyi götüren büyük bir katılam uyguladılar. ostrogot ordusu ravenna'da bulunan tüm odoaker ordusu askerlerini teker teker arayıp öldürdü. odoaker'in karısı, kardeşi ve diğer akrabaları da öldürüldü.
  
  italya'da ostrogotlar krallığı hükümdarlığı
  üç yıl süren savaştan sonra 100.000-200.000 kadar ostrogot italya'ya göç ettirildi. ravenns başkentli yeni ostrogot krallığı'nı kuruldu. teoderik'in ostrogot krallığı italya, sicilya, dalmaçya ve italya'nın kuzeyindeki bazı arazilerde iyice yerleşmiş oldu. teodorik ostrogot krallığı tebaları üzerinde tam hükmü olmakla beraber hukuken roma vatandaşlığı taşıyan italyanlar için konstantinopolis'de bulunan doğu roma imparatoru'nun naibi olarak hükümet etmekte idi. teoderik gerçekte tüm italya üzerinde mutlak hükümdar olmakla beraber hayatının sonuna kadar hukuki olarak roma vatandaşlarına karşı hukuken bir "naiplik" görevi olduğunu devamlı ilan etmekten vazgeçmedi. böylece teoderik hukuken aynı topraklar üzerinde yaşayan değişik hukuki statülü, değişik hukuklu, değişik dili olan, hristiyanlığın iki ayrı mezhebinden olan iki değişik halk kütlesi üzerinde değişik iki hukuki statü ile hüküm sürdü. bu iki değişik statülü halk arasında nikah huküne yasaktı. teoderik aynı zamanda toulouse şehrinde başkentleri olarak galya (fransa) ve iberik yarımadası'nın üzerinde hükümdarlık yapan vizigot krallığı'nın da teodeorik'in damadı olan kral ıı. alarik'in ölümüyle onun yerine vizigot kralı ilan edilen teoderik'ik torunu amalrik için teoderik naiplik görevini taşıyıp hukuken bu arazileri de yönetimi altında idi.
  
  teoderik hükümetinin son yıllarında franklar ve burgundililer krallıkları ile yakın müttefiklik kurmak için bir seri diplomatik evlenmeler organize etti. teoderik boylece tüm germen kaviminden halklar üzerinde bir tek güç olmak istemekteydi. onun bu hedefi ona gayet önemli diplomatik güçler kazsndiracak diye bizans ımpartorluğu yarafından endişe ile karşılanmaya başlandı. bizans imparatoru, franklar kralı olan ı. clovis ile müttefiklik görüşmelerine başladı. bu görüşmelerden ortaya çıkan ittifak teoderik öldükten sonra ostrogotların italya'da yenilip oradan atılmalarına ufak da olsa bir etki yapmıştır.
  
  büyük teorderik'in erkek çocuğu olmamıştı. kızı amalasuntha idi. kızını iberyalı (modern ispanya) bir vizigotlar prensi olan eutharic cilliga (latince: flavius eutharicus cillica) ile evlendirmişti. eutharric teoderik'e benzer olarak konstantiopolis'te eğitim görmüştü ve doğu roma imparatorluğu için de konsül rütbesi ve imparator ı. justin ile birlikte ""silahlar kardeşi" (filius per arma) unvanını taşımaktaydı. buyuk teoderik eutharic'i önce eski ostrogot kraliyet hanedanı olan "amali" hanedanının bir üyesi olarak kabul etti. ama eutharic daha teoderik yaşamakta iken 522'de öldü. bunun üzerine büyük teoderik kızının yeni doğmuş erkek çocuğu olan athalrik'i kendine varis olarak ve ostrogot krallığı'nın veliahtı olarak seçti.
  
  kaynak
  grun, bernard (1991) [1946]. the timetable of history (new third revised edition bas.). new york: simon & schuster. s. 30–31. ısbn 0-671-74271-x.
  langer, william leonard (1968). "italya, 489–554". an encyclopedia of world history. george g. harrap and co.. s. 159. "thiudareiks (ruler of the people)"