*

  • arzali oldugu bilinen uzay mekiginin, testte calisti bu ya denilerek, bir de gun verdik ya la mantalitesiyle uygun olmayan sicaklikta firlatilmasi ve kalkistan hemen sonra infilak etmesiyle gerceklesen olaydir. ayni zamanda kendisi muhendislik etigiyle alakali case study konusu olarak da siklikla irdelenen bir konudur.
  • 30 yıl önce bugün gerçekleşmiş olan kaza.

    https://twitter.com/…show/status/692684783189622785
    https://twitter.com/…nitv/status/692663721789931520
  • besleme sistemindeki o-ringlerin adam gibi tasarlanmaması sonucu olmuş bir kazadır.

    başka bir deyişle ölen astronotlar ve heba olan milyon dolarlar, boktan bir conta yüzünden olmuştur.
  • benim için ölüm, varlık, yokluk, hiçlik gibi şeyleri ilk kez sorgulamama neden olan kaza. tek kanal trt, sürekli bu kaza gündemde. kalkıştan 73 saniye sonra infilak eden diye başlıyor haber. kendi kendime 73 e kadar sayıyorum, sonra patladı diyorum, hepsi bir anda öldü diyorum. ölürken ne hissettiler, anladılar mı, yoksa bir şey farketmediler mi. neyse 31 sene olmuş. çok sonra infilak eden culombia aynı etkiyi yapmamış bünyede demek ki.
  • kazanın üzerinden 32 yıl geçmiş olmasına rağmen hala kazadan sağ kurtulanlar olduğunu, farklı kimliklerle yaşamlarına devam ettiklerini savunanları görmek gerçekten ilginç.
  • çocukluk travmam,, haberlerde o kadar yer bulmuştu ki (tek kanal) ben bunu türk mekiği sanıyordum, tabi ne bilim amerikancı olmak için götümüzü yırttığımızı
  • çocukluğumun en büyük travmalarından. patlama sonrası mekiğin ve roketlerin ayrı yönlere giderek oluşturduğu bulutumsu dumanların izi, şekli beynime kazınmıştı.

    katı yakıt taşıyan roketlerden (beyaz, uzun, iki adet) birindeki (sağ roket) bağlantı yerlerindeki contalardan(o-ring) birinde sızıntı olmuş. kalkış anında da o noktadan kaçak olduğu tespit edilmiş. peki daha önce 24 kere kullanılmış bu roket neden bu kalkışa dayanamamış? işte orada devreye hava şartları giriyor.

    öncelikle kalkıştan önce hava -14 c dereceye kadar düşmüş. bu o tarihe kadar bir kalkış öncesi tespit edilmiş en soğuk havaymış. aşırı buzlanma olmuş ama buzlanma tek başına kalkışa engel değil. fakat soğuk havanın işleyişini bozduğu bir parça var: conta.

    contanın işlevini yerine getirebileceği en düşük sıcaklık 4 c derece. kalkış öncesi hava ısınmaya başlamış, güneş ışınları da mekiği ve roketleri ve dolayısıyla contaları kalkışa uygun sıcaklığa getirmiş ama sağ roket gölgede kalıyormuş, direkt güneş ışığı almadığı için sol roket kadar ısınmamış.

    sızıntı kalkış anında başlamış, normalde sızıntıdan oluşacak yanmalardan kaynaklanan ısıyla conta görevini düzgün yapacak sıcaklığa hemen ulaşıp sızıntıyı kapatırmış fakat bu da olmamış. tahminleri contanın çok soğuk olması nedeniyle sızıntıya tepki verecek sıcaklığa erişmesinin uzun sürdüğü ve o arada tamamen eridiği yönünde.

    sorun sadece bu olsa da kaza -bir ihtimal- yaşanmayabilirmiş. çünkü sızıntı aslında kalkıştan sonra uzunca süre gözle görülecek boyutta değil. ancak kalkış öncesi alınan hava raporlarının aksine kalkış esnasında wind shear (türkçesi rüzgar kırılması imiş, teşekkürler pump action shotgun.) oluşmuş. bu sert rüzgar hareketleri mekiği rotasından saptırmasın diye otomatik sistem devreye girerek rotada tutmuş anca bu rüzgar direnci nedeniyle roketler ve dolayısıyla sızıntı yapan conta daha fazla zorlanmış ve yarık oluşmuş. sonrası gözle görülen yarıktan fışkıran alevler ve patlama.

    sonuç olarak ilgililerin kalkışı ertelemek istediği, yetkililerin ise bi'şey olmaz diyerek onay verdiği kalkıştan 73 saniye sonra patlama yaşandı ve bir sivil (öğretmen) ve 6 astronot uzay mekiğinin okyanusa düşmesi nedeniyle (patlama nedeniyle değil) hayatlarını kaybettiler.

    bu aynı zamanda uzaya çıkan ilk sivilin olacağı sefer/uçuş idi.

    öğretmen: christa mcauliffe
    astronotlar: gregory jarvis, judith resnik, ronald mcnair, mike smith, dick scobee, ellison onizuka

    https://www.theweathernetwork.com/…r-disaster/94472

    kazaya ilişkin her yerde seyrettiğimiz görüntülerin sanıyorum en yüksek çözünürlüklü hali: https://www.youtube.com/watch?v=ruqpmmgfj4q

    kazaya ve sebebine dair belgesel: https://www.youtube.com/watch?v=2fehgjqlof0

    bu da presidential commission'un(bizdeki devlet denetleme kuruluna tekabül ediyor sanırım) aşırı ciddi, csi kafasıyla incelemesi: https://www.youtube.com/watch?v=mkg4bvzgwag
  • (bkz: 1 şubat 2003 columbia uzay mekiği kazası)
    (ara: uzay mekiği kazası)
  • edit : ulan mal gibi başkasının yazdığı şeyi aynen yazmışım bari yerine ekstra bir şey ekleyeyim.

    richard feynman da kazanın inceleme komisyonunda yer almıştır.

    https://www.youtube.com/watch?v=rammrkgkgd4

    herkesten daha daşşaklı ve daha iyi bir öğretici olduğu için bu durumu anlatmak ona düşmüştür.
  • (bkz: challenger the final flight)
hesabın var mı? giriş yap