dastgah

• geleneksel iran sanat müziğindebir modal system adıdır. dastgah sistemi, arap müziğindeki makam sistemi ile benzerlikler taşır. her ikisi de 7. yy. daki, iran’nın araplar tarafından istilası sonrası islam dünyasına girmiş olan sassanid iran medodilerinden derin bir şekilde etkilenmiştir. iran müziği 12 modal system ve destgah içerir. elli veya daha fazla destgah olmasına rağmen teorisyenler 12 ana modu ele alırlar. bir destgah,performansçının icra ettiği eserlerdeki melodi tipinin temelidir.her destgah 7 temel nota artı süsleme ve modülasyon amaçlı kullanılan notlar içerir. 12 destgahın isimleri se'gah (üçüncü makam), chahar'gah (dördüncü makam), rast-panj'gah (beşinci makam), šur, bayat-e tork, abu'at, dashti, afshari, mahur, homayoun, esfaha, nava. ayrıca bazı alt sınıflandırmalarda, iran müziğinin teknik özellikleriyle çelişkiye düşse de (avaz) bağımsız bir dastgah olarak sayılıyor. her dastgah , gushens olarak bilinen 363 ana melodi ve ana modal konu etrafında gelişir. bu süreç icracının deneyimi ve geleneğin etkisiyle gelişiyor. bütün dastgahların gushens kolleksiyonu radif olarak adlandırılır. 12 dastgah sistemi ve gushensler neredeyse değişmeden kalmış ve özellikle mirza abdollah farahani (1843-1918) gibi 19. yy müzik uzmanları tarafından kodlanmışlardır. bu kodlamadan beri yeni bir dastgah veya gushens icat edilmemiştir. modern zamanlarda geliştirilmiş bir avaz veya destgah, yeni bir icattan ziyade, eski olanlardan ödünç alınan unsurlarla oluşturulmuştur.
  
  terminolojik olarak destgah kelimesi, batı müzikolojisinde müzik modu ile kıyaslanmıştır. ancak bu terimin doğru anlamını yansıtmaz. kısaca açıklamak gerekirse bir destgah bir gurup modun hem de her gurup başlıca modun kollektif başlığıdır. müzisyenlerin kendisine gore dastgah kelimesinin etimolojisi çalgının boyun kısmındaki el(dest) pozisyonunun (gah) birleşmesinden oluşmuştur. iran terimi olarak destgah “sistem” olarak tercüme edilebilir. iran müziğinin geleneksel sınıflandırmasında abu'at, dashti, afshari ve bayat-e tork; šur dastgah’ın alt sınıfı olarak kabul edilir. aynı şekilde esfaha, homayoun’nun alt sınıfı olarak kabul edilir. bu durum destgah sayısını yediye indirir. geleneksel sistemin alt sınıfları “avaz” olarak isimlendirilir.