sars-cov-2

• şu wuhan virüsü hakkında konfirme edilmiş rakamlara dayanarak biraz daha detaylı ve gözden kaçan bir kaç bilgi vereyim. en son dün 800'e yakın yeni konfirme vaka ile tespit edilen hasta sayısı 300'lerden bir haftada 3000'lere dayandı. şu sayfada bulunan sol alttaki şekilden de görebileceğiniz üzere maalesef eksponensiyel bir artış izliyor. tanı koyulan hastalardan bugüne kadar 81'i öldü, 59'u tedavi/taburcu edildi. yani şu anda virüsün öldürme oranı %3, tedavi başarısı %2 civarında seyrediyor. virüsü alan hastaların %95'inin tedavisi devam etmekte, ki bu şu anda virüsün bir aşısının olmadığını düşünürsek sadece semptomlarını rahatlatmaya yönelik (örneğin solunum güçlüğü çekenlere solunum desteği verilmesi gibi).
  
  istatistiklerde şu an gözden kaçan bu %95'lik grubun kaçının önümüzdeki günlerde ölüp kaçının hastalığı atlatacağı şu an için meçhul. son rakam elimde yok ama bir önceki gün kesin tanısı konan 1975 hastanın 324 tanesinin ağır hasta olduğu belirtilmişti. yani virüsü kapanların ekstradan bir %16'lık kısımın daha en azından ciddi risk altında olduğu söylenebilir... hastalığın seyrine göre bu oran gün geçtikçe artabilir de azalabilir de, göreceğiz... çünkü şu an hastalığın hastalardaki seyrini tanımlayan/anlatan benim bildiğim bir makale yayımlanmadı. hastalık, enfekte olanları çat diye 2 günde öldürmediği belli gibi ama ilk semptomlar 2-3 hafta içinde ağırlaşıp mı kişiyi ölüme götürüyor yoksa bu ölen/durumu ağır hastalar başka nedenlerle mi hastalığı ciddi geçiriyor veya semptomlar gripte olduğu gibi yavaş yavaş düzeliyor mu bilmiyoruz. sonuçta kişinin yapısına göre grip bile insanı öldürebiliyor...
  
  aşısı şu an için yok, en erken 3 ay içinde bulunması öngörülüyor, klinik denemelerde geçecek süre ile birlikte hastalara etkin bir aşının ulaşmasının 1 yılı bulacağı söyleniyor.
  
  sıkıntılı bir diğer durum olarak, konfirme edilmiş tanı rakamları hastalığın şu andaki yayılımı hakkında çok güvenilir bir bilgi gibi gözükmüyor. bunun sebebleri, hastalığın semptomlarının griple benzer olması, virüsün semptomları gösterene kadar vücutta geçirdiği 10-14 günlük inkübasyon süresi (ve bu süre içinde de yayılabiliyor olması), ama en önemlisi dünya sağlık örgütünün yayımladığı teşhis kriterleri. şöyle ki, eğer şu anda dünyanın neresinde olursanız olun bu virüsü taşıyan birisiyseniz ve bu semptomlarla bir doktora giderseniz size mevsimi de göz önüne alarak grip teşhisi koyup evinize gönderecektir. hastalığın teşhisi ancak balgam vs. gibi vücut sıvısı örnekleri alınıp laboratuvarda rt-pcr dediğimiz yöntemle yapılıyor. dünya sağlık örgütünün dağıttığı prosedüre göre bu analizin yapılıp "konfirme hasta" olmanız için son 14 gün içerisinde wuhan'dan gelmiş olmanız, son 14 gün içerisinde (wuhan'dan gelmiş) konfirme bir hastayla temas etmiş olmanız, veya konfirme bir hastanın tedavisini gerçekleştiği hastane kompleksindeki bir sağlık çalışanı olmanız gerekiyor. yani eğer wuhan'dan gelmediyseniz veya wuhan'dan gelen konfirme bir hastayla etkileşime girmediyseniz bu analiz yapılmıyor, muhtemelen grip teşhisiyle evinize gönderiliyorsunuz. sıkıntılı olan durum şu, wuhan karantinaya alınmadan önce şehirden 5 milyon kişi farklı bölgelere kaçmış (3000 tanesi tr'ye gelmiş bu arada), hemen sonrasında da 25 ocak çin yeni yıl tatili dolayısıyla da -direk wuhan'dan olmasa da- çin'in dört bir yanından dünyanın dört bir yanına zibilyon tane insan dağılmış durumda. hatırlarsanız virüsün vücutta hiçbir semptom göstermeden 10-14 günlük bir inkübasyon süresi vardı, ve virüs bu süre içerisinde kişiden kişiye yayılabiliyordu... hastalığın yukarıdaki rakamlarda verdiğim yavaş seyri düşünüldüğünde, bence şu anda dünyanın dört bir tarafında sırf wuhan'dan gelen bir kişi olmadığı için grip teşhisiyle evine gönderilen bir çok kişinin de ilerleyen günlerde bu virüsü taşıdığı (ve geçen sürede etrafına yaydığı) tespit edilebilir. o yüzden şu anda konfirme rakamlara çok da itibar etmemek, çin harici başka yerlerdeki konfirme hasta sayısının azlığıyla çok rahatlayıp tedbiri elden bırakmamak gerekiyor.
  
  tedbir olarak:
  kalabalık yerlerden mümkün olduğunca uzak duralım
  öpüşüp sarılmalı selamlaşmalardan kaçınalım
  insanlarla aramıza en az yarım metre mesafe koyalım, grip olanlarla bu mesafe en az 1 metre olsun.
  elimizi sürekli bol sabunla yıkayalım (dışarıya çıktığımızda eldiven kullanmak ve bu eldiveni her gün yıkamak da akıllıca bir hareket olur)
  maske kullanımı etkilidir ama herhalde şu aşamada çok da gerekli olmayan kişisel tercihtir. kağıt maskeler de etkili korur ama en etkilisi n95 veya en 149 ffp2 maskelerdir. ama bunları alacaksak da dolandırıcılara dikkat edelim çünkü demin n11'e baktım adamın biri orada tanesini %35 indirimle(!) 65 tl'ye kakalamaya çalışıyor. normalde en kalitelisi bile 25-30 tl, yerli üretimleri 10 tl civarı. bilginiz olun.
  
  `edit:` biraz önce son durum hakkında çin'in en büyük gazetesinin twitter sayfasında yeni rakamlar yayımlandı
  onaylanmış hasta sayısı 2886'dan bugün itibariyle 4193'e çıktı. bir günde neredeyse %50'lik artışla 1307 yeni vaka... ölen hasta sayısı 106, tedavi edilen hasta sayısı 58. eksponensiyel artış trendi maalesef devam ediyor..
  
  edit 2: logaritmik artış terimi, eksponensiyel artış olarak düzeltildi. aslında grafik, (olası) s eğrisindeki logaritmik faza denk geldiği için logaritmik artış olarak adlandırmıştım ama şu anda yayılım daha negatif artış ve plato evrelerine geçmediği için anadoljet'in uyarısıyla eksponensiyel artış olarak düzeltmek daha doğru.